Η Ιταλία, της οποίας τα κρατικά περιουσιακά στοιχεία, από ομόλογα έως τράπεζες, έχουν τα τελευταία χρόνια καταγράψει έντονους κλυδωνισμούς, απολαμβάνει αυτή τη στιγμή έναν απροσδόκητο πλούτο, καθώς τα τεράστια αποθέματα χρυσού της κεντρικής τράπεζας καταγράφουν ιστορικά υψηλά επίπεδα τιμών .
Πρόκειται επί της ουσίας για το επιστέγασμα μιας πολυετούς προσπάθειας να ξαναχτιστούν τα αποθέματα που λεηλατήθηκαν από τους Ναζί τη δεκαετία του 1940, και μια στάση που μέχρι στιγμής έχει βοηθήσει τη χώρα να μην υποκύπτει στις πιέσεις για ρευστοποιήσεις παρά τις επαναλαμβανόμενες κρίσεις χρέους.
Η Τράπεζα της Ιταλίας κατέχει πλέον το τρίτο μεγαλύτερο εθνικό απόθεμα χρυσού στον κόσμο, πίσω μόνο από τις ΗΠΑ και τη Γερμανία. Οι 2.452 μετρικοί τόνοι χρυσού της αξίζουν περίπου 300 δισεκατομμύρια δολάρια σε τρέχουσες τιμές, περίπου το 13% της εθνικής παραγωγής του 2024, σύμφωνα με υπολογισμούς του Reuters.
Ιστορική σχέση
Όπως επισημαίνει το ειδησεογραφικό πρακτορείο η αγάπη της Ιταλίας για τα πολύτιμα μέταλλα χρονολογείται χιλιετίες πριν, με τους Ετρούσκους να κατακτούν την τεχνική της σύντηξης χρυσών χαντρών πολύ πριν από την αρχαία Ρώμη. Υπό τον Ιούλιο Καίσαρα, το χρυσό νόμισμα aureus έγινε ο ακρογωνιαίος λίθος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και αιώνες αργότερα, το fiorino απέκτησε την ίδια επιρροή στη μεσαιωνική Ευρώπη με το δολάριο σήμερα.
Η πιο πρόσφατη πολιτική της χώρας για τον χρυσό διαμορφώθηκε από την εμπειρία της από τον πόλεμο, όταν οι ναζιστικές δυνάμεις, με τη βοήθεια του φασιστικού καθεστώτος της Ιταλίας, κατέσχεσαν 120 τόνους από τα αποθέματά της. Μέχρι το τέλος του πολέμου, αυτά είχαν μειωθεί σε περίπου 20 τόνους.
Κατά τη διάρκεια του μεταπολεμικού «οικονομικού θαύματος», η Ιταλία έγινε μια οικονομία που βασιζόταν στις εξαγωγές και είδε μια απότομη αύξηση των εισροών ξένου συναλλάγματος, ιδίως δολαρίων. Μερικά από αυτά, σύμφωνα με την ιστοσελίδα της Τράπεζας της Ιταλίας, μετατράπηκαν σε χρυσό.
Τα αποθέματά της είχαν ανέλθει σε 1.400 τόνους μέχρι το 1960, συμπεριλαμβανομένων των τριών τετάρτων των κατασχεμένων χρυσών νομισμάτων, τα οποία κατάφερε να ανακτήσει το 1958.
Οικογενειακά… ασημικά
Οι πετρελαϊκές κρίσεις της δεκαετίας του 1970 προκάλεσαν περαιτέρω παγκόσμια αβεβαιότητα, η οποία στην Ιταλία σήμαινε κοινωνική αναταραχή και συχνές κυβερνητικές αλλαγές που θεωρούνταν επικίνδυνες από τους επενδυτές.
«Η ακραία νομισματική αστάθεια οδήγησε τις κεντρικές τράπεζες των δυτικών χωρών να αγοράσουν χρυσό, το απόλυτο σύμβολο οικονομικής σταθερότητας», δήλωσε στο Reuters ο Στέφανο Καζέλι, κοσμήτορας της Σχολής Διοίκησης SDA Bocconi στο Μιλάνο.
Για να αντισταθμίσει τα κενά στον προϋπολογισμό που άφησε η φυγή κεφαλαίων, η Ρώμη χρησιμοποίησε 41.300 ράβδους από τα αποθέματά της σε χρυσό ως εγγύηση για ένα δάνειο 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την Bundesbank της Γερμανίας το 1976.
Αλλά σε αντίθεση με τη Βρετανία ή την Ισπανία, η Ιταλία αρνήθηκε να πουλήσει χρυσό κατά τη διάρκεια οικονομικών υφέσεων, διατηρώντας τα αποθεματικά της ακόμη και κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους του 2008.
«Ο χρυσός είναι σαν τα οικογενειακά μαχαιροπίρουνα, είναι σαν το πολύτιμο ρολόι του παππού, είναι η έσχατη λύση σε περιόδους κρίσης, κάθε κρίσης που υπονομεύει τη διεθνή εμπιστοσύνη στη χώρα», έγραψε ο Σαλβατόρε Ρόσι, πρώην αναπληρωτής διοικητής της Τράπεζας της Ιταλίας, στο βιβλίο του «Oro» (Χρυσός) που εκδόθηκε το 2018.
Συσσωρεύοντας χρυσά αποθέματα
Καθώς ο χρυσός εξακολουθεί να θεωρείται ως έσχατη λύση από πολλά δυτικά έθνη, οι κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως συσσωρεύουν και πάλι αποθέματα εν μέσω μιας αναμόρφωσης της παγκόσμιας τάξης.
«Αυτή η ιστορική απόφαση της Τράπεζας της Ιταλίας μοιάζει εντυπωσιακά σύγχρονη», δήλωσε ο Καζέλι. «Επειδή επιστρέψαμε εκεί ξανά».
Η Τράπεζα της Ιταλίας κατέχει σήμερα περίπου 871.713 χρυσά νομίσματα βάρους περίπου 4,1 τόνων στα θησαυροφυλάκιά της.
Ο χρυσός αντιπροσώπευε σχεδόν το 75% των επίσημων αποθεματικών της Ιταλίας στο τέλος του περασμένου έτους, ένα ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από το 66,5% της ευρωζώνης, σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Συμβουλίου Χρυσού.
Περίπου 1.100 τόνοι φυλάσσονται στο θησαυροφυλάκιο κάτω από την έδρα της Τράπεζας της Ιταλίας στο Παλάτσο Κοχ, σε κοντινή απόσταση με τα πόδια από το Κολοσσαίο. Ένα παρόμοιο μέρος φυλάσσεται στις ΗΠΑ, ενώ μικρότερες ποσότητες φυλάσσονται στη Βρετανία και την Ελβετία.
Η Ιταλία παραμένει επίσης ένας από τους κορυφαίους εξαγωγείς χρυσών κοσμημάτων στον κόσμο, με την παραγωγή να επικεντρώνεται στην Αλεσσάντρια, το Αρέτσο και τη Βιτσέντζα. Μάρκες πολυτελείας όπως οι Bulgari, Buccellati και Damiani απολαμβάνουν παγκόσμια αναγνώριση.
Το πιο καυτός περιουσιακό στοιχείο
Οι εκκλήσεις για πώληση χρυσού με σκοπό τη μείωση του δημόσιου χρέους της Ιταλίας, το οποίο τώρα ξεπερνά τα 3 τρισεκατομμύρια ευρώ (3,49 τρισεκατομμύρια δολάρια) και προβλέπεται να φτάσει το 137,4% του ΑΕΠ το επόμενο έτος, συνεχίζουν να εμφανίζονται, αλλά δεν έχουν ακόμη ευοδωθεί.
«Η πώληση έστω και του μισού αποθέματος χρυσού δεν θα έλυνε ούτως ή άλλως το πρόβλημα χρέους της Ιταλίας», δήλωσε ο Τζάκομο Κιορίνο, επικεφαλής ανάλυσης αγοράς στην Banca Patrimoni Sella & C.
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η πώληση ράβδων θα μπορούσε να απελευθερώσει χρηματοδότηση για βασικές δημόσιες υπηρεσίες προς όφελος των πολιτών αντί να παραμένουν άπραγες σε θησαυροφυλάκια.
Παρ ‘όλα αυτά, η Τράπεζα της Ιταλίας δεν δείχνει καμία πρόθεση πώλησης: «Σε μια εποχή που ο κόσμος αναδιαμορφώνεται, οι τιμές της αγοράς έχουν φτάσει σε πρωτοφανή πολλαπλάσια και (ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία όπως) τα stablecoins και τα κρυπτονομίσματα κερδίζουν έδαφος, οι κεντρικές τράπεζες κατέχουν αυτήν τη στιγμή το πιο δημοφιλές περιουσιακό στοιχείο», δήλωσε ο Caselli της Bocconi. «Έχουν δίκιο που δεν πουλάνε».
