Όλα ξεκίνησαν σιωπηρά.
Χωρίς κορώνες, χωρίς πολιτική αντιπαράθεση. Μια απλή εγκύκλιος της βρετανικής κυβέρνησης τον περασμένο Απρίλιο ανακοίνωσε ότι κανένας ταξιδιώτης από την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί πλέον να φέρνει στο Ηνωμένο Βασίλειο τυριά, γάλα ή αλλαντικά για προσωπική χρήση.
Κανένα μπρι, κανένα σαλάμι, ούτε καν ένα σάντουιτς με γαλοπούλα και λίγο τυρί κρεμώδες.
Οποιοσδήποτε πιαστεί με «απαγορευμένα» τρόφιμα στο αεροδρόμιο, κινδυνεύει με πρόστιμο έως και 5.000 λίρες.
Για το Λονδίνο, ήταν μια απόφαση βιοασφάλειας.
Για την Ευρώπη, όμως, μια συμβολική μαχαιριά στη μέση της Μάγχης.
Η απαγόρευση στα τυριά κάνει τους Γάλλους τυροκόμους να μετρούν απώλειες
Ενώ οι βρετανικές αρχές επιμένουν ότι πρόκειται για ένα αναγκαίο μέτρο ασφάλειας, οι επιπτώσεις στην οικονομία της Ευρώπης δεν άργησαν να φανούν — κυρίως στα μικρά καταστήματα κοντά στα σύνορα.
Σε σταθμούς όπως ο Gare du Nord στο Παρίσι, εκεί όπου χιλιάδες επιβάτες παίρνουν το Eurostar για το Λονδίνο, η αλλαγή έγινε αμέσως αισθητή. Οι τυροκόμοι που συνήθιζαν να ετοιμάζουν μικρά δώρα για Άγγλους τουρίστες — προσεκτικά σφραγισμένα, με ειδικές συσκευασίες — είδαν τις πωλήσεις τους να βουλιάζουν.
Ο Αλεξάντρ Βιλάκα, ιδιοκτήτης της φημισμένης Fromagerie Ferdinand, περιγράφει στο CNBC τη νέα πραγματικότητα: «Για εμάς, οι Άγγλοι πελάτες ήταν πάντα πολύτιμοι. Τους ετοιμάζαμε ειδικά πακέτα, σφραγισμένα, ώστε να μπορούν να τα μεταφέρουν με ασφάλεια στη Βρετανία. Ήταν σχεδόν μια παράδοση – ένα κομμάτι Γαλλίας στις αποσκευές τους. Όμως, τώρα αυτό απαγορεύεται πλήρως».
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι πωλήσεις προς τους Βρετανούς έχουν υποχωρήσει αισθητά, ενώ οι επιχειρήσεις που βασίζονταν στον τουρισμό «χάνουν μια σημαντική πηγή εισοδήματος».
«Δεν έχει λογική», προσθέτει. «Η Γαλλία έχει από τα αυστηρότερα συστήματα ελέγχου τροφίμων στην Ευρώπη. Δεν καταλαβαίνουμε γιατί ένα κομμάτι καμαμπέρ θεωρείται απειλή για τη βρετανική βιοασφάλεια».
Μπορεί να ακούγεται ασήμαντο, όμως για πολλές μικρές επιχειρήσεις της Ευρώπης, αυτές οι «τουριστικές αγορές» αποτελούσαν ζωτικό έσοδο.
Οι ρίζες της απαγόρευσης
Η επίσημη αιτιολόγηση του μέτρου ήταν σαφής: φόβος για τον αφθώδη πυρετό.
Η ασθένεια αυτή δεν επηρεάζει τον άνθρωπο, αλλά εξαπλώνεται με τρομακτική ταχύτητα ανάμεσα σε αγελάδες, χοίρους και πρόβατα. Ένα μόνο περιστατικό μπορεί να οδηγήσει σε μαζικές θανατώσεις ζώων και σε τεράστια οικονομική ζημιά.
Το Λονδίνο είχε ήδη ζήσει αυτή την καταστροφή το 2001, όταν περισσότεροι από 6 εκατομμύρια ζώα θανατώθηκαν, προκαλώντας ζημιές που ξεπέρασαν τα 8 δισεκατομμύρια λίρες.
Έκτοτε, κάθε αναφορά σε νέο κρούσμα στην Ευρώπη λειτουργεί σαν συναγερμός.
Έτσι, όταν νωρίτερα μέσα στο 2025 επιβεβαιώθηκαν περιστατικά σε Γερμανία, Ουγγαρία και Σλοβακία, η Βρετανία αντέδρασε άμεσα. Οι χώρες αυτές έλαβαν μέτρα, οι εστίες περιορίστηκαν και μέσα σε λίγους μήνες οι ειδικοί δήλωσαν ότι η κατάσταση έχει τεθεί υπό έλεγχο.
Αλλά το Λονδίνο επέλεξε να κρατήσει την πόρτα κλειστή.
«Δεν είναι θέμα υγείας, είναι θέμα πολιτικής»
Οι Ευρωπαίοι παραγωγοί βλέπουν πίσω από την απαγόρευση κάτι βαθύτερο: μια πολιτική δήλωση ανεξαρτησίας.
Μετά το Brexit, η Ε.Ε. είχε ήδη επιβάλει ανάλογη απαγόρευση στους Βρετανούς ταξιδιώτες που φέρνουν ζωικά προϊόντα στην Ευρώπη. Η Βρετανία, λοιπόν, απλώς «ανταποδίδει» — έστω και με καθυστέρηση.
«Είναι σαν μια σιωπηλή εμπορική εκδίκηση», σχολιάζουν Γάλλοι επιχειρηματίες. «Κανείς δεν πιστεύει ότι ένα κομμάτι τυρί μπορεί να μεταδώσει ασθένεια, όταν έχει περάσει όλους τους ελέγχους».
Από τη μεριά του, το βρετανικό Defra επιμένει πως πρόκειται αποκλειστικά για θέμα προστασίας. «Θα κάνουμε ό,τι χρειάζεται για να διαφυλάξουμε τη βιοασφάλεια της χώρας μας», δήλωσε εκπρόσωπος του υπουργείου, προσθέτοντας ότι ήδη επενδύονται 1 δισ. λίρες για την ενίσχυση του Εθνικού Κέντρου Βιοασφάλειας.
Ένα σκληρό μάθημα από το παρελθόν
Η ευαισθησία της Βρετανίας σε θέματα ζωικής υγείας δεν είναι τυχαία.
Η κρίση του 2001 κατέστρεψε χιλιάδες φάρμες, διέλυσε το εμπόριο και έπληξε βαθιά την εμπιστοσύνη των καταναλωτών. Ακόμη και το μικρότερο ενδεχόμενο επανάληψής της, τρομάζει τις αρχές.
Η τελευταία εστία αφθώδους πυρετού στη χώρα, το 2007, κόστισε σχεδόν 150 εκατ. λίρες, παρότι περιορίστηκε σε μόλις οκτώ φάρμες. Έτσι, το πολιτικό μήνυμα είναι ξεκάθαρο: καμία ανοχή, καμία χαλάρωση.
Η γεύση της απομόνωσης
Κι όμως, όσο οι επιστήμονες επιβεβαιώνουν ότι τα κρούσματα στην Ευρώπη έχουν μηδενιστεί, τόσο εντείνεται η συζήτηση για το αν το μέτρο έχει ξεπεράσει τη χρησιμότητά του.
Πολλοί το βλέπουν ως σύμπτωμα ενός βαθύτερου συνδρόμου: της μετα-Brexit απομόνωσης.
Η Βρετανία, λένε, φαίνεται να χτίζει μικρά, συμβολικά τείχη γύρω από τον εαυτό της — ακόμα κι αν αυτά έχουν σχήμα… σάντουιτς.
Στο μεταξύ, στα παριζιάνικα μαγαζιά, οι τυροκόμοι μετρούν απώλειες.
Οι Άγγλοι ταξιδιώτες επιστρέφουν στο ξενοδοχείο τους χωρίς τα «δώρα» που κάποτε έφερναν στις οικογένειές τους. Και οι πωλητές κοιτούν τα ψυγεία γεμάτα καμαμπέρ, ροκφόρ και μπρι που δεν πρόκειται να περάσουν τη Μάγχη.
Ένα κομμάτι Ευρώπης λιγότερο
Η απαγόρευση ίσως μοιάζει μικρή υπόθεση, αλλά στην πράξη αποκαλύπτει κάτι βαθύτερο: την εύθραυστη ισορροπία στις σχέσεις Ε.Ε.–Η.Β. μετά το Brexit.
Όσο το Λονδίνο προσπαθεί να δείξει ότι προστατεύει τους αγρότες του, η Ευρώπη βλέπει μια παλιά πληγή να ανοίγει ξανά — αυτή της εμπιστοσύνης.
Και κάπως έτσι, ένα κομμάτι τυρί έγινε σύμβολο ενός νέου ψυχρού μετώπου: ένα κομμάτι Ευρώπης που δεν περνά πια τα σύνορα…
