Δασμοί Τραμπ: Στο εδώλιο της Δικαιοσύνης οι «εμπορικοί πόλεμοι» του προέδρου

Το πρωινό της Τετάρτης στην Ουάσιγκτον θύμιζε σκηνή από πολιτικό θρίλερ.

Στο Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών, εννέα δικαστές —συντηρητικοί και φιλελεύθεροι— κάθονταν απέναντι από τον γενικό εισαγγελέα Ντ. Τζον Σάουερ, ζητώντας απαντήσεις για μια υπόθεση που αγγίζει τον πυρήνα της αμερικανικής δημοκρατίας: έχει ο πρόεδρος το δικαίωμα να επιβάλλει μονομερώς δασμούς, επικαλούμενος «διεθνείς κρίσεις»;

Οι δασμοί Τραμπ και το νομικό αδιέξοδο

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του CNBC, η υπόθεση ξεκινά από την εποχή της πρώτης θητείας του Τραμπ, όταν επέβαλε επιθετικούς δασμούς σχεδόν σε όλο τον κόσμο, από τον Καναδά έως την Κίνα και το Μεξικό, αλλά και σε χώρες-συμμάχους όπως η Ελβετία και η Βραζιλία.

Η βάση του επιχειρήματός του ήταν ο νόμος International Emergency Economic Powers Act (IEEPA), ένας νόμος που επιτρέπει στον πρόεδρο να ενεργεί σε περιόδους “διεθνούς κρίσης”.

Ωστόσο, τα ομοσπονδιακά δικαστήρια χαμηλότερου επιπέδου είχαν ήδη αποφανθεί ότι ο Τραμπ υπερέβη την εξουσία του. Οι δασμοί του, είπαν, δεν ήταν «ρυθμιστικοί» αλλά καθαρά φορολογικοί, και άρα ανήκαν αποκλειστικά στη δικαιοδοσία του Κογκρέσου.

«Δεν είναι φόροι, είναι ρυθμίσεις»

Ο Σάουερ, υπερασπιζόμενος την πολιτική, επέμεινε: «Οι δασμοί αυτοί είναι ρυθμιστικοί, όχι φορολογικοί. Το γεγονός ότι αποφέρουν έσοδα είναι δευτερεύον».

Η δικαστής Σόνια Σοτομαγιόρ, γνωστή για τις κοφτερές παρεμβάσεις της, απάντησε: «Όταν οι πολίτες πληρώνουν περισσότερα για αγαθά, αυτό είναι φόρος. Μπορούμε να το βαφτίσουμε αλλιώς, αλλά η ουσία δεν αλλάζει».

Η συντηρητική, σκεπτικιστική φωνή

Ακόμη και οι συντηρητικοί δικαστές έδειξαν να συμμερίζονται τις ανησυχίες.

Ο Νιλ Γκόρσατς εξέφρασε μια βαθύτερη αγωνία: «Αν ο πρόεδρος μπορεί να επικαλείται συνεχώς “κατάσταση ανάγκης” για να παρακάμπτει το Κογκρέσο, τότε πότε σταματά αυτή η εξουσία; Μπορεί ποτέ το Κογκρέσο να την πάρει πίσω;»

Η ερώτηση άγγιξε ένα διαχρονικό αμερικανικό άγχος: την υπερσυγκέντρωση εξουσίας στην εκτελεστική αρχή εις βάρος των εκλεγμένων αντιπροσώπων του λαού.

Το οικονομικό διακύβευμα

Πίσω όμως από τη νομική μάχη κρύβεται και ένας τεράστιος οικονομικός μηχανισμός. Οι δασμοί του Τραμπ ξεκινούσαν από 10% και έφταναν έως και το 50% για προϊόντα από την Ινδία και τη Βραζιλία. Σύμφωνα με υπολογισμούς της Επιτροπής Υπεύθυνου Ομοσπονδιακού Προϋπολογισμού, εάν οι δασμοί παραμείνουν, το Δημόσιο θα συγκεντρώσει πάνω από 3 τρισεκατομμύρια δολάρια έως το 2035.

Αλλά ποιος πληρώνει πραγματικά; Ο Βίκτορ Όουεν Σβαρτς, ιδιοκτήτης της εταιρείας εισαγωγής κρασιών V.O.S. Selections, απαντά: «Δεν είναι οι ξένες κυβερνήσεις που πληρώνουν. Είμαστε εμείς — οι Αμερικανοί επιχειρηματίες και καταναλωτές. Οι δασμοί αυτοί είναι τυφλοί και απρόβλεπτοι».

Η φωνή της αντιπολίτευσης

Ο δικηγόρος Νιλ Κατιάλ, εκπροσωπώντας τις επιχειρήσεις που στρέφονται κατά της κυβέρνησης, πήρε τον λόγο μετά από μία ώρα ακροάσεων. «Οι δασμοί είναι φόροι», δήλωσε ξεκάθαρα. «Οι ιδρυτές αυτού του έθνους έδωσαν τη φορολογική εξουσία αποκλειστικά στο Κογκρέσο. Καμία νομοθεσία δεν επιτρέπει στον πρόεδρο να ανατρέπει το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα κατά βούληση».

Για να ενισχύσει το επιχείρημά του, ανέφερε το παράδειγμα της Ελβετίας — μιας χώρας με πλεόνασμα υπέρ των ΗΠΑ. Παρ’ όλα αυτά, ο Τραμπ επέβαλε εκεί δασμό 39%. «Ποια κρίση προσπαθούσε να αντιμετωπίσει;» ρώτησε ειρωνικά ο Κατιάλ.

Το πολιτικό παρασκήνιο

Πίσω από τη δικαστική αίθουσα, το βλέμμα όλων στρεφόταν στον ίδιο τον Τραμπ. Σε ανάρτησή του στα κοινωνικά δίκτυα, χαρακτήρισε την υπόθεση «ζήτημα ζωής ή θανάτου για το έθνος».

Υποστήριξε πως οι δασμοί αποτελούν «ασπίδα οικονομικής ασφάλειας» και μοχλό πίεσης προς τις εταιρείες να επαναφέρουν την παραγωγή στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Παρά τις πιέσεις των συνεργατών του, ο Τραμπ αποφάσισε να μην παρευρεθεί αυτοπροσώπως στη συνεδρίαση, λέγοντας πως δεν ήθελε να «επισκιάσει τη σημασία της απόφασης».

Για εκείνον, η υπόθεση είναι ένα προσωπικό στοίχημα, ίσως η σημαντικότερη νομική μάχη της δεύτερης θητείας του.

Ένα μέλλον αβέβαιο

Το Δικαστήριο αναμένεται να εκδώσει την απόφασή του τους επόμενους μήνες. Εάν κρίνει τους δασμούς παράνομους, το αμερικανικό δημόσιο ίσως χρειαστεί να επιστρέψει πάνω από 750 δισεκατομμύρια δολάρια σε εισαγωγείς — ένα οικονομικό σοκ χωρίς προηγούμενο.

Πέρα όμως από τα δισεκατομμύρια, το ερώτημα είναι βαθύτερο: ποιος κυβερνά τελικά; Ο πρόεδρος, που ενεργεί με βάση την κρίση του, ή το Κογκρέσο, που αντιπροσωπεύει τη βούληση του λαού;

Ένας καθρέφτης της εποχής

Η υπόθεση των δασμών είναι κάτι περισσότερο από μια τεχνική διαμάχη για τον IEEPA. Είναι ένας καθρέφτης της μεταπολιτικής Αμερικής, όπου οι θεσμοί δοκιμάζονται και οι ρόλοι αμφισβητούνται.

Όπως σχολίασε ένας αναλυτής έξω από το Δικαστήριο, «δεν είναι απλώς μια μάχη για τα σύνορα του εμπορίου. Είναι μια μάχη για τα σύνορα της δημοκρατίας».