ΕΕ: Μέλη αποδυνάμωσαν το σχέδιο 2040 για το κλίμα σε μια συμφωνία της τελευταίας στιγμής

Αποδυναμώθηκε σημαντικά το σχέδιο της ΕΕ για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μετά από 18 ώρες διαπραγματεύσεων καθώς  κάποιες χώρες, όπως η Ιταλία και η Ρουμανία άσκησαν πιέσεις τελευταία στιγμή για την καθυστέρηση του συστήματος τιμολόγησης άνθρακα και για να επιτρέψουν στις κυβερνήσεις να μεταφέρουν, να πουλήσουν δηλαδή, τις μειώσεις των εκπομπών σε άλλες χώρες.

Ο γενικός στόχος, ο οποίος δεσμεύει τις χώρες της Ένωσης να μειώσουν τις εκπομπές κατά 90% έως το 2040 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, θεωρήθηκε σύμβολο της φιλόδοξης πράσινης ατζέντας του μπλοκ ενόψει της διάσκεψης του ΟΗΕ για το κλίμα COP30 στη Βραζιλία την επόμενη εβδομάδα.

Ο στόχος συμφωνήθηκε επίσημα από τις κυβερνήσεις της ΕΕ το πρωί της Τετάρτης μετά από 18 ώρες διαπραγματεύσεων. Τα κράτη μέλη συμφώνησαν επίσης να μειώσουν τις εκπομπές κατά 66,3% έως 72,5% έως το 2035, ως μέρος μιας υποβολής στον ΟΗΕ που πρέπει να υποβληθεί πριν από τη σύνοδο κορυφής COP30, αναφέρουν οι Financial Times.

Ωστόσο, αρκετά κράτη μέλη αρνήθηκαν να συμφωνήσουν με τον νομικά δεσμευτικό στόχο του 2040, εκτός εάν γίνονταν σημαντικές παραχωρήσεις που θα επέτρεπαν στις χώρες να διεκδικήσουν το 5% των μειώσεων των εκπομπών τους μέσω της πώλησης διεθνών πιστώσεων άνθρακα.

Οι πιστώσεις άνθρακα είναι άδειες που αντιστοιχούν σε έναν τόνο διοξειδίου του άνθρακα που απομακρύνεται από την ατμόσφαιρα, αλλά μέχρι στιγμής δεν υπάρχει ένα στεγανό παγκόσμιο σύστημα που να εγγυάται την αξιοπιστία τους.

Διελκυστίνδα για εμπορία εκπομπών

Η τελική συμφωνία θα μπορούσε επίσης να επιτρέψει στις χώρες να διεκδικήσουν ένα επιπλέον 5% του στόχου μέσω διεθνών πιστώσεων σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, όπως οι πυρκαγιές, και να επανεξετάζουν τον στόχο του 90% κάθε δύο χρόνια σε περίπτωση που προκαλεί οικονομικές οπισθοδρομήσεις.

Επίσης, καθυστερεί την έναρξη ενός συστήματος εμπορίας εκπομπών για τα σπίτια και τις οδικές μεταφορές, το οποίο έχει αποδειχθεί αμφιλεγόμενο, ιδίως σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που φοβούνται την αντίδραση των ψηφοφόρων.

Φιλόδοξες χώρες όπως η Ολλανδία, η Σουηδία και η Ισπανία προσπάθησαν να αντισταθούν στις προσπάθειες αποδυνάμωσης του στόχου, αλλά αρκετοί διπλωμάτες της ΕΕ από αυτές τις χώρες δήλωσαν ότι προτιμούν μια λιγότερο φιλόδοξη συμφωνία από το να μην έχουν καθόλου συμφωνία. «Ή το δέχεσαι ή το αφήνεις», δήλωσε στους FT ένας ευρωπαίος αξιωματούχος.

Η υπουργός Περιβάλλοντος της Ισπανίας, Σάρα Άαγκεσεν, είχε δηλώσει πριν από τη συνάντηση ότι η Ευρώπη πρέπει να «δείξει στον κόσμο ότι είμαστε πρωτοπόροι στην κλιματική αλλαγή» και να «δώσει επαρκή μηνύματα στους επενδυτές», σημειώνοντας ότι η σύνοδος κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα λαμβάνει χώρα σε ένα «εξαιρετικά περίπλοκο πλαίσιο».

Οι αξιωματούχοι σημείωσαν ότι η Ιταλία έπαιξε έναν υπερβολικά σημαντικό ρόλο στις συνομιλίες, ζητώντας αναθεωρήσεις της πολιτικής για τα οχήματα και τα καύσιμα.

Οι τέσσερις μη-πράσινοι

Τέσσερις χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ουγγαρίας και της Τσεχίας, αντιτάχθηκαν στον στόχο, ο οποίος εγκρίθηκε από την πλειοψηφία των κρατών μελών. Τώρα πρέπει να συμφωνηθεί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πριν γίνει νόμος.

Η Γερμανία έσπασε τη συμφωνία συνασπισμού της, η οποία υποστήριζε την επίτευξη μόνο του 3% του στόχου από διεθνείς πιστώσεις άνθρακα, προκειμένου να εγκρίνει τον νόμο.

Η ΕΕ ήταν παραδοσιακά από τους πιο φιλόδοξους διαπραγματευτές στην COP, αλλά με την κλιματική της ατζέντα να δέχεται πιέσεις τόσο από δεξιούς πολιτικούς όσο και από εμπορικούς εταίρους όπως οι ΗΠΑ, οι ακτιβιστές φοβούνται ότι ο αποδυναμωμένος στόχος θα υπονομεύσει τα διπλωματικά της επιχειρήματα.

«Διακυβεύεται η διπλωματική μας αξιοπιστία όσον αφορά το περιβάλλον και την κλιματική πολιτική», δήλωσε στους FT η Λίντια Περέιρα, μέλος μιας ομάδας νομοθετών της ΕΕ που συμμετείχαν στην COP. «Είναι ευθύνη της EE να δείξει ότι μπορείς να απαλλαγείς από τον άνθρακα και να αναπτυχθείς, αλλά αυτή είναι μια προσπάθεια που πρέπει να επιμεριστεί».

Ο Τζέικομπ Βέρκσμαν, επικεφαλής διαπραγματευτής της ΕΕ για την COP, τόνισε σε εκδήλωση την Τρίτη ότι είναι ζωτικής σημασίας η σύνοδος κορυφής στη Βραζιλία να αποτελέσει ευκαιρία για τις χώρες να δείξουν ότι η συμφωνία του Παρισιού, η οποία δεσμεύει τις χώρες να διατηρήσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη εντός των ορίων 2C των προβιομηχανικών επιπέδων, «λειτούργησε» επειδή οι χώρες «έπαιρναν στα σοβαρά τις υποχρεώσεις τους».

Πρόσθεσε ότι αυτό ήταν ακόμη πιο κρίσιμο, αφότου ο Ντόναλντ Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από τη συμφωνία του Παρισιού.

Ένα προηγούμενο πείραμα της ΕΕ για την ενσωμάτωση διεθνών πιστώσεων άνθρακα στο εγχειρίδιο κανόνων της για το κλίμα κατέρρευσε το 2012 λόγω υπερπροσφοράς και χαμηλής ζήτησης.