Τέλος στη συλλογή και παράδοση επιστολών μετά από τέσσερις αιώνες δραστηριότητας βάζει η κρατική ταχυδρομική υπηρεσία της Δανίας στις 30 Δεκεμβρίου.
Η απόφαση είναι το τελευταίο βήμα μια φθίνουσας πορείας στη ζήτηση για ταχυδρομικές υπηρεσίες αλληλογραφίας. Τα τελευταία 25 χρόνια, ο όγκος των επιστολών έχει μειωθεί κατά 90%, σύμφωνα με την ίδια την εταιρεία, ενώ μόνο το 2024 μειώθηκε κατά 30%, ως αποτέλεσμα ενός νέου νόμου που έθεσε τέλος στην υποχρέωση καθολικής εξυπηρέτησης της Δανίας -η οποία απαιτούσε από τις ταχυδρομικές εταιρείες να παρέχουν υπηρεσίες σε όλους σε προσιτή τιμή- και άνοιξε τον δρόμο σε ανταγωνιστικές ιδιωτικές εταιρείες.
Επίσης, κατήργησε την απαλλαγή των ταχυδρομικών υπηρεσιών από τον ΦΠΑ, με αποτέλεσμα τα ταχυδρομικά τέλη να αυξηθούν ασύμφορα για τους χρήστες.
Αυτό σφράγισε τη μοίρα της επιστολής. Οπως είπε χαρακτηριστικά, μιλώντας στον Economist, ο Kurrild-Klitgaard που μέσα στα τελευταία χρόνια είδε να εξαφανίζονται σταδιακά τα γραμματοκιβώτια από τη γειτονιά του, «το 2023 λάβαμε 50 χριστουγεννιάτικες κάρτες μέσω ταχυδρομείου». Πέρυσι η οικογένεια έλαβε μία.
Η ψηφιοποίηση «σκοτώνει» το χαρτί
Η Δανία, ωστόσο, είναι από τις χώρες με τη μεγαλύτερη χρήση του διαδικτύου. Το 2024, τα Ηνωμένα Έθνη κατέταξαν την ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα της χώρας ως την καλύτερη στον κόσμο, για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά. «Η αγορά των επιστολών δεν είναι πλέον κερδοφόρα», σύμφωνα με τον Kim Pedersen, διευθύνοντα σύμβουλο της PostNord.
Όσο λιγότερες επιστολές αποστέλλονται, τόσο υψηλότερο είναι το μοναδιαίο κόστος διαχείρισής τους. Άλλες χώρες θα ακολουθήσουν τη Δανία, προβλέπει ο Henrik Ballebye Okholm της Copenhagen Economics, μιας εταιρείας συμβούλων — όχι αμέσως, αλλά ίσως σε μια δεκαετία. Οι Δανοί θα μπορούν να στέλνουν επιστολές (ή να τις λαμβάνουν από το εξωτερικό) μέσω της DAO, μιας ιδιωτικής εταιρείας, αλλά θα πρέπει να πηγαίνουν σε ένα υποκατάστημα της DAO. Φωτεινά κόκκινα γραμματοκιβώτια με ένα ταχυδρομικό κέρατο και το δανικό στέμμα κοσμούν τους δρόμους της χώρας από τα μέσα του 19ου αιώνα. Από το επόμενο έτος, θα κοσμούν τα μουσεία της.
Παγκόσμιο φαινόμενο
Τα ταχυδρομεία σε όλο τον κόσμο έχουν δει τον όγκο των επιστολών να καταρρέει τις τελευταίες δύο δεκαετίες, καθώς το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, τα μηνύματα κειμένου και οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης αντικαθιστούν το χαρτί.
Η πανδημία επιδείνωσε την τάση: οι άνθρωποι που παρέμεναν στο σπίτι επικοινωνούσαν διαδικτυακά περισσότερο από ποτέ. Στο μεταξύ, το ηλεκτρονικό εμπόριο γνώρισε ραγδαία ανάπτυξη και ο αριθμός των δεμάτων συνεχίζει να αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς.
Το 2022, ο αριθμός των αποσταλθέντων δεμάτων ανήλθε σε 161 δισεκατομμύρια παγκοσμίως και προβλέπεται να φθάσει τα 256 δισεκατομμύρια έως το 2027.
Με αυτά τα δεδομένα, κάποια ταχυδρομεία ανανεώθηκαν. Οι ιδιωτικοποιημένες υπηρεσίες, όπως αυτές της Μάλτας και της Πορτογαλίας, είναι γενικά σε καλύτερη κατάσταση από τις κρατικές, γράφει ο Economist.
Η μερικώς ιδιωτικοποιημένη Poste Italiane της Ιταλίας έχει σημειώσει καλή πορεία υπό τη διεύθυνση του πρώην τραπεζίτη Matteo Del Fante. Η κερδοφόρα εταιρεία παρέχει τραπεζικές και ασφαλιστικές υπηρεσίες, καθώς και υπηρεσίες παράδοσης επιστολών και δεμάτων. Οι προπληρωμένες χρεωστικές κάρτες Postepay, που εισήχθησαν το 2003, έχουν μεγάλη επιτυχία με περίπου 7,2 εκατομμύρια κάρτες σε χρήση.
Ο γερμανικός όμιλος Deutsche Post DHL, εισηγμένη εταιρεία της οποίας ο μεγαλύτερος μέτοχος είναι η κρατική τράπεζα ανάπτυξης της Γερμανίας, είναι επίσης κερδοφόρος και ψηφίστηκε ως η καλύτερη ταχυδρομική υπηρεσία στον κόσμο μαζί με την Ελβετία το 2024.
Μετά την ιδιωτικοποίησή της το 1995, η Deutsche Post αναδιαμορφώθηκε σε εταιρεία logistics που παρέχει επίσης υπηρεσίες διαχείρισης φορτίων και εφοδιαστικής αλυσίδας (αποθήκευση και διανομή).
Η βρετανική Royal Mail, αν και έχει ιδιωτικοποιηθεί εν μέρει –με κύριο μέτοχο τον Τσέχο Daniel Kretinsky– δεν έχει τα ίδια καλά αποτελέσματα. Τον Αύγουστο, ανακοίνωσε λειτουργικά κέρδη για πρώτη φορά σε τρία χρόνια, αλλά μετά την προσθήκη του κόστους των εθελούσιων απολύσεων, εξακολουθούσε να παρουσιάζει ζημίες.
Οι εργαζόμενοι στα κρατικά ταχυδρομεία του Καναδά πραγματοποιούν διακοπές εργασίας από τον Σεπτέμβριο, σε μια διαμάχη για τους μισθούς, τις παροχές και την εργασιακή ασφάλεια.
Η Ταχυδρομική Υπηρεσία των Ηνωμένων Πολιτειών (USPS) εξυπηρετεί τη μεγαλύτερη ενιαία αγορά στον κόσμο: η Βόρεια Αμερική αποτελεί το 37% των παγκόσμιων ταχυδρομικών εσόδων.
Στις 14 Νοεμβρίου, η USPS ανακοίνωσε ετήσιες ζημίες ύψους 9 δισ. δολαρίων, ενώ οι σωρευτικές ζημίες της από το 2007 ανέρχονται σε περισσότερα από 100 δισ. δολάρια.
Ο Ντόναλντ Τραμπ χαρακτήρισε την υπηρεσία «αστεία» και, σύμφωνα με πληροφορίες, εξετάζει το ενδεχόμενο να ενσωματώσει τους 635.000 εργαζομένους της στο Υπουργείο Εμπορίου.
Τα ΕΛΤΑ
Ο Economist κάνει ιδιαίτερη αναφορά και στα ΕΛΤΑ, γράφοντας ότι στις 3 Νοεμβρίου, «η ζημιογόνος ελληνική ταχυδρομική υπηρεσία έκλεισε 204 από τα 456 καταστήματά της. Αυτό προκάλεσε εθνική κατακραυγή, με τους πολιτικούς της αντιπολίτευσης να υποστηρίζουν ότι είναι ζωτικής σημασίας για την κοινωνική συνοχή και για την εξυπηρέτηση των ηλικιωμένων Ελλήνων σε απομακρυσμένες περιοχές».
Οι επιστολές δεν έχουν πεθάνει ακόμη…
«Ο ρυθμός μείωσης του όγκου των επιστολών διαφέρει ανάλογα με το επίπεδο ψηφιοποίησης μιας χώρας», λέει ο Αρμέν Γκαλουμιάν της ερευνητικής εταιρείας Cullen International. Ακόμα αποτελούν ένα σημαντικό μέρος των εσόδων των ταχυδρομείων.
Μέχρι πρόσφατα, η Ινδία και η Βραζιλία είχαν ακόμα αυξανόμενο όγκο επιστολών λόγω της αναπτυσσόμενης μεσαίας τάξης τους, σύμφωνα με την Παγκόσμια Ταχυδρομική Ένωση (UPU).
