Η Ευρώπη στέκεται σε τεντωμένο σχοινί.
Η πιθανότητα οι Ηνωμένες Πολιτείες να προχωρήσουν σε συμφωνία με τη Ρωσία, χωρίς ουσιαστικές εγγυήσεις για την Ουκρανία, έχει θέσει σε δοκιμασία την ενότητα και την ασφάλεια της ηπείρου.
Κάθε κίνηση των Βρυξελλών και κάθε σιγή της Ουάσιγκτον μετράει για το μέλλον της transatlantic συμμαχίας.
Η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας του Τραμπ τρομάζει την Ευρώπη
Η δημοσιοποίηση της νέας Εθνικής Στρατηγικής Ασφαλείας των ΗΠΑ – 33 σελίδες που φέρουν την υπογραφή του Ντόναλντ Τραμπ – λειτούργησε ως καταλύτης ανησυχίας.
Το έγγραφο κατηγορεί ευθέως την Ευρώπη για «έλλειψη αυτοπεποίθησης» και «ανεδαφικές προσδοκίες» σχετικά με την πορεία του πολέμου στην Ουκρανία, προειδοποιώντας ότι η ήπειρος κινδυνεύει να «σβήσει» εάν δεν αλλάξει πολιτική κουλτούρα.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες διάβασαν το κείμενο ως κάτι περισσότερο από πολιτική κριτική· το είδαν ως προειδοποίηση μεταστροφής.
Και ήταν το timing που τους ανησύχησε ακόμη περισσότερο: τη στιγμή που ο πόλεμος εισέρχεται σε καθοριστική φάση.
Προοπτική συμφωνίας ΗΠΑ–Ρωσίας και ευρωπαϊκός πανικός
Στις πρωτεύουσες της Ευρώπης επικρατεί ο φόβος ότι η Ουάσιγκτον εξετάζει μια συμφωνία που έχει ουσιαστικά προετοιμαστεί με τη συμμετοχή της Μόσχας. Μια συμφωνία που –σύμφωνα με διπλωματικές πηγές– θα μπορούσε να πιέσει τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι να αποσύρει δυνάμεις από το Ντονμπάς και να αποδεχθεί έναν συμβιβασμό χωρίς στιβαρές αμερικανικές εγγυήσεις.
Σύμφωνα με το Bloomberg, για χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία, κάτι τέτοιο θα σήμαινε στρατηγική ήττα της Δύσης. Ο Εμανουέλ Μακρόν φέρεται, σε τηλεδιάσκεψη ευρωπαίων ηγετών, να προειδοποίησε ότι η Ουκρανία κινδυνεύει να «προδοθεί». Ο Φρίντριχ Μερτς έκανε λόγο για «παιχνίδια» από την πλευρά της Ουάσιγκτον.
Αγωνία στο Λονδίνο: «Η ειδική σχέση» στην πιο δύσκολη στιγμή
Για το Ηνωμένο Βασίλειο, η κρίση έχει και προσωπικό πολιτικό τόνο. Ο Κιρ Στάρμερ έχει επενδύσει στον ρόλο της χώρας ως «πρώτου ευρωπαίου συμμάχου της Ουκρανίας» και ως ο στενότερος συνεργάτης των ΗΠΑ. Η πιθανότητα ρήξης στη γνωστή «special relationship» – έτσι αποκαλείται η σχέση ΗΠΑ – Μεγάλης Βρετανίας – παραμένει αδιανόητη για το Λονδίνο.
Παρά τις ανησυχίες, Βρετανοί αξιωματούχοι προσπαθούν να χαμηλώσουν τους τόνους: υπενθυμίζουν ότι η Ρωσία έχει μέχρι τώρα απορρίψει αρκετές αμερικανικές προτάσεις και ότι ορισμένες πτυχές του σχεδίου των ΗΠΑ έχουν ήδη αναθεωρηθεί υπέρ του Κιέβου.
Διπλωματικό θρίλερ και απώλεια εμπιστοσύνης
Η κατάσταση επιδεινώθηκε όταν αποκαλύφθηκε – από το Bloomberg – ότι ο Aμερικανός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ είχε συμβουλεύσει τη Μόσχα για το πώς να «πακετάρει» μια πρόταση ειρήνης που θα έφτανε στον Τραμπ.
Η είδηση προκάλεσε σοκ στα ευρωπαϊκά υπουργεία εξωτερικών και ανέτρεψε το τελευταίο απομεινάρι εμπιστοσύνης προς τους αμερικανούς διαπραγματευτές.
Την ίδια στιγμή, η επικοινωνία μεταξύ Ουάσιγκτον, Κιέβου και Ευρωπαίων έχει γίνει πιο δύσκολη. Οι διπλωμάτες της ηπείρου προετοιμάζονται πλέον για το ενδεχόμενο να αποχωρήσουν οι ΗΠΑ αν οι συνομιλίες δεν καταλήξουν όπως θα ήθελε η Ουάσιγκτον.
To μεγάλο ευρωπαϊκό δίλημμα: Μπορεί η ήπειρος να σταθεί μόνη της;
Ακόμη και η σκέψη μιας πιθανής αμερικανικής αποχώρησης γεννά ένα αμείλικτο ερώτημα:
Μπορεί η Ευρώπη να συνεχίσει να στηρίζει οικονομικά και στρατιωτικά την Ουκρανία μόνη της;
Η απάντηση δεν είναι σαφής.
Τα κράτη-μέλη ακόμη συζητούν το αν μπορούν να αξιοποιήσουν τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας — σχέδιο που έχει μπλοκαριστεί από το Βέλγιο και απορρίπτεται προς το παρόν από τις ΗΠΑ.
Ο Μερτς προειδοποιεί πως η Ευρώπη δεν θα δεχθεί να μεταφερθούν τα χρήματα υπό αμερικανικό έλεγχο.
Πίεση στον Ζελένσκι και στάση αναμονής στην Ευρώπη
Ο ουκρανός πρόεδρος βρίσκεται σε δίνη: ταυτόχρονα αντιμετωπίζει πιέσεις από την Ουάσιγκτον αλλά και εγχώριες κρίσεις που έχουν ανατρέψει τμήματα της ηγετικής του ομάδας. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι φοβούνται ότι ένα αδύναμο Κίεβο θα αναγκαστεί να αποδεχθεί μια συμφωνία που θα οδηγήσει σε μελλοντική, ακόμη μεγαλύτερη σύγκρουση με τη Ρωσία.
Αντιπροσωπείες από ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ταξιδεύουν στις ΗΠΑ τις επόμενες ημέρες σε μια ύστατη προσπάθεια να αποσαφηνίσουν τις πραγματικές προθέσεις του Λευκού Οίκου.
Αναζητώντας σταθερότητα σε κινούμενη άμμο
Παρά την ένταση, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν αποκλείουν ότι ο Τραμπ μπορεί να επιστρέψει στη σκληρή γραμμή που είχε διατυπώσει τον Οκτώβριο, θεωρώντας τον Πούτιν «εμπόδιο για την ειρήνη» και ενισχύοντας τις κυρώσεις κατά της Μόσχας.
Το πρόβλημα είναι ότι κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την επόμενη κίνηση.
Και αυτή η αβεβαιότητα είναι που οδηγεί την Ευρώπη στο πιο δύσκολο σταυροδρόμι της εποχής της.
