Επιχειρήσεις: Ιστορίες διαδοχής – Τα παραδείγματα που μπορούν να γίνουν μάθημα

Η περιπέτεια της οικογένειας Μέρντοχ για τη διαδοχή του μεγιστάνα των μέσων ενημέρωσης, η οποία που ολοκληρώθηκε τον προηγούμενο Σεπτέμβριο με μια συμφωνία 3,3 δισ. δολαρίων ανάμεσα στον πατέρα και τους 4 γιους του, έδωσε και ένα πολύτιμο μάθημα για την ώρα της διαδοχής, στέλνοντας σαφές μήνυμα: όταν πρόκειται για οικογενειακές επιχειρήσεις, είναι απαραίτητο να υπάρχει εγκαίρως ένα λεπτομερές σχέδιο για τον τρόπο με τον οποίο θα μεταβιβαστεί η επιχείρηση στην επόμενη γενιά, προκειμένου να μην οδηγηθούν σε συναισθηματικά και νομικά δράματα.

Γιατί, όσο και εάν η διαμάχη λύθηκε στα χαρτιά, τα τραύματα που συνοδεύουν τους ανθρώπους ποτέ δεν θα μάθουμε εάν έκλεισαν. Γιατί, τα δισεκατομμύρια δεν είναι (πάντα) φάρμακο διά πάσαν νόσον…

Οι ιστορίες τριών οικογενειακών επιχειρήσεων από ΗΠΑ και Ευρώπη, τις οποίες συγκέντρωσε το BBC, μπορούν να αποτελέσουν χαρακτηριστικά παραδείγματα για το πώς μπορεί να προσεγγιστεί το θέμα της διαδοχής.

Walker’s Shortbread: «Κοινοπραξία ξαδέλφων»

Η εταιρεία παραγωγής μπισκότων Walker’s Shortbread είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς τροφίμων της Σκωτίας, με τα κουτιά και τις συσκευασίες της σε χρώματα ταρτάν να είναι συνηθισμένη εικόνα σε σούπερ μάρκετ και αεροδρόμια σε όλον τον κόσμο.

Ιδρύθηκε το 1898 από τον Joseph Walker και σήμερα ο δισέγγονός του, Nicky Walker, κατέχει τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου.

Ο κ. Walker λέει ότι η επιχείρηση λειτουργεί με ένα μοντέλο που ονομάζεται «κοινοπραξία ξαδέλφων». Οπως εξηγεί, αυτό σημαίνει ότι όλα τα μέλη της ευρύτερης οικογένειας Walker, και ειδικά τα παιδιά τους, ενθαρρύνονται να ενταχθούν στην επιχείρηση. Και ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράσει την άποψή του για το πού θα ήθελε να τοποθετηθεί σε μια διευθυντική θέση.

«Το σχέδιο διαδοχής μας ουσιαστικά λέει ότι αν θέλεις να μπεις στην επιχείρηση, υπάρχει μια θέση για σένα εδώ», λέει ο κ. Walker. «Και δεδομένου ότι η εταιρεία επεκτείνεται, υπάρχει μια ολόκληρη καριέρα που μπορεί να διαμορφωθεί και να τελειοποιηθεί εδώ».

Προσθέτει ότι όταν προκύπτουν «σημεία διαφωνίας», ο στόχος είναι πάντα να επιτευχθεί συναίνεση. «Πάντα λαμβάνουμε αποφάσεις με βάση το τι είναι καλύτερο για την εταιρεία, με ξεκάθαρο γνώμονα ότι η επιχείρηση έρχεται πάντα πρώτη. Με την αντίληψη ότι η ενότητα των απόψεων είναι υψίστης σημασίας, πάντα επιτυγχάνεται ένα αποδεκτό αποτέλεσμα».

Η εταιρεία δεν είναι επίσης αντίθετη στο να προσλαμβάνει εξωτερικούς εμπειρογνώμονες, όπως επαγγελματίες συμβούλους για την επίσημη, νομική αποδοχή του σχεδίου διαδοχής, και τη σύσταση ενός εκτελεστικού συμβουλίου με διευθυντές που δεν είναι μέλη της οικογένειας.

Ο Nicky Walker δηλώνει πως πιστεύει ακράδαντα ότι «το να κατέχεις και να διαχειρίζεσαι μια οικογενειακή επιχείρηση που έχει περάσει από γενιά σε γενιά είναι ένα απίστευτο προνόμιο. Και το να έχεις την ευκαιρία να θέτεις τα θεμέλια για να σε διαδεχθεί η ίδια σου η οικογένεια είναι φανταστικό, αλλά δεν πρέπει ποτέ να θεωρείται δεδομένο».

Οσο για το τι θα συμβούλευε, ο ίδιος το διατύπωσε ως εξής: «Η συμβουλή που θα έδινα, από τη δική μου εμπειρία, είναι ότι η πλήρης υποστήριξη και η μεγάλη καθοδήγηση και φροντίδα που μου προσφέρθηκαν ήταν εξαιρετικές. Και τώρα είναι καθήκον μου και της γενιάς μου να προσφέρουμε το ίδιο στην επόμενη γενιά. Πρέπει να τους προσφέρουμε αδιαμφισβήτητη υποστήριξη, και αυτό είναι το μήνυμα που θα ήθελα να μεταφέρω, με σεβασμό, σε κάθε οικογενειακή επιχείρηση».

Γεφυρώνοντας το χάσμα ανάμεσα στο παρόν και στο μέλλον

Η κατάρτιση ενός σχεδίου διαδοχής για τη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των δεξιοτήτων που απαιτούνται σήμερα σε μια επιχείρηση και εκείνων που θα απαιτηθούν αύριο είναι ζωτικής σημασίας για τις οικογενειακές επιχειρήσεις, σύμφωνα με τον Charlie Grubb, ανώτερο διευθύνοντα σύμβουλο της παγκόσμιας εταιρείας προσλήψεων Robert Half.

«Χρειάζεται δεξιότητα για να απομακρύνεις τον συναισθηματικό οικογενειακό δεσμό από τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και να αναγνωρίσεις ότι υπάρχουν οικογενειακοί και ηγετικοί ρόλοι, οι οποίοι μπορεί να διαφέρουν αρκετά μεταξύ τους», επισημαίνει.

Ωστόσο, πολύ συχνά οι εταιρείες δεν προβαίνουν σε προνοητικές ενέργειες. Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη φέτος στον Καναδά από την Robert Half, περισσότεροι από τέσσερις στους δέκα επιχειρηματικούς ηγέτες δεν έχουν προσδιορίσει κάποιον που θα αναλάβει τον ρόλο τους όταν αποχωρήσουν.

Από άλλη έκθεση του 2025 προκύπτει ότι η έλλειψη σχεδιασμού διαδοχής «θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των κλεισιμάτων επιχειρήσεων, απώλειες θέσεων εργασίας και οικονομική αβεβαιότητα».

Dr Bronner’s: Μαθαίνοντας από τις παραλείψεις

Ο Mike Bronner είναι ο διευθυντής της εταιρείας Dr Bronner’s με έδρα την Καλιφόρνια, γνωστή στις ΗΠΑ για τα σαπούνια, τις λοσιόν και τις οδοντόκρεμες της. Ο παππούς του, Emanuel Bronner, ο οποίος ίδρυσε την επιχείρηση το 1948, δεν μερίμνησενα αφήσει κάτι χειροπιαστό σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της επιχείρησης όταν αναγκάστηκε να αποσυρθεί τη δεκαετία του 1990 λόγω της επιδείνωσης της υγείας του.

Ο Emanuel Bronner, ο οποίος πέθανε το 1997, είχε επίσης προβλήματα με την Εφορία και άφησε στην οικογενειακή επιχείρηση ένα  χρέος ύψους 2 εκατομμυρίων δολαρίων.

«Μάθαμε από αυτό», λέει ο Mike Bronner. «Και από τότε αρχίσαμε να σκεφτόμαστε την επόμενη γενιά και πώς να διασφαλίσουμε ότι δύο γενιές μετά θα συνεχίσουμε να λειτουργούμε με τις ίδιες αξίες που έχουμε σήμερα».

Όσον αφορά το δικό του σχέδιο διαδοχής, ο κ. Bonner λέει ότι βλέπει σημάδια πως τα παιδιά του ενδιαφέρονται να διευθύνουν την εταιρεία.

St James Town Steak and Chops:

Αυτό που βοηθά στον προγραμματισμό της διαδοχής είναι η έγκαιρη συμμετοχή των παιδιών στην επιχείρηση. Στο St James Town Steak and Chops, ένα κρεοπωλείο και delicatessen στο κέντρο του Τορόντο, ο ιδιοκτήτης Mark Michelin εκπαιδεύει τα δύο του παιδιά, Noah και Alex, και τα δύο στα 25 τους, για να αναλάβουν την ηγεσία της 54 ετών οικογενειακής επιχείρησης όταν αυτός συνταξιοδοτηθεί.

«Είναι καλύτερο για εμάς να παραμείνει η επιχείρηση στην οικογένεια», λέει ο κ. Michelin. «Και αυτός ο δεσμός αίματος είναι κάτι που εκτιμούν και οι πελάτες μας. Συχνά μου λένε: “Ω, είναι μια οικογενειακή επιχείρηση τρίτης γενιάς, και μου άρεσε πολύ που ο πατέρας σας μας έδινε δωρεάν αλλαντικά όταν ερχόμασταν εδώ ως παιδιά”».