POLITICO: Ο πιο επιδραστικός άνθρωπος στην Ευρώπη είναι ο Ντόναλντ Τραμπ

Στην κορυφή της λίστας του Politico με τους πιο επιδραστικούς ανθρώπους στην Ευρώπη τοποθετήθηκε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ..

Η λίστα POLITICO 28, η κατάταξη του περιοδικού των πιο επιδραστικών ανθρώπων στην Ευρώπη παραδοσιακά περιλαμβάνει μόνο Ευρωπαίους, ανθρώπους που ζουν ή εργάζονται στην ήπειρο. Αλλά συντάσσοντας την λίστα Class of 2026, για το επόμενο έτος, παραβίασε αυτόν τον κανόνα.

Ωστόσο, όπως λένε οι συντάκτες, αν υπήρξε ποτέ μια στιγμή για να γίνει μια εξαίρεση, είναι τώρα, καθώς η σκιά του Τραμπ απλώνεται τόσο έντονα πάνω από τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες που οι αποφάσεις του, ή οι εκρήξεις του, έχουν αναδιαμορφώσει τα πάντα, από τους αμυντικούς προϋπολογισμούς μέχρι το εμπόριο και την εσωτερική πολιτική.

Και αυτό που είναι αδιαμφισβήτητο είναι ότι κανείς δεν άσκησε μεγαλύτερη επιρροή στην Ευρώπη φέτος από τον πρόεδρο των ΗΠΑ. Έτσι, κατέκτησε την κορυφή της λίστας.

Η σχέση της Ευρώπης με τον Ντόναλντ Τραμπ έχει γίνει μια διπλωματική άσκηση πλήρους απασχόλησης, καθώς πότε είναι εταίρος, άλλοτε απειλή, αλλά πάντα είναι μια δύναμη που αναδιαμορφώνει τη σχέση αυτή με τους δικούς του όρους.

Αυτό που είναι σαφές για το Politico είναι ότι η Ευρώπη έχει να κάνει με έναν απρόβλεπτο, κυρίαρχο εταίρο του οποίου οι παρορμήσεις μπορούν να ανατρέψουν την ήπειρο από τη μια μέρα στην άλλη.

Ο Τραμπ εξέθεσε τη θεωρία του σε σχέση με το γιατί ασκεί τόση εξουσία στην ήπειρο σε μια συνέντευξη του στο POLITICO: «Η Ευρώπη δεν ξέρει τι να κάνει», είπε. Επεσήμανε τη μετανάστευση ως τη βασική αιτία της «παρακμής» των περισσότερων ευρωπαϊκών εθνών.  «Θέλουν να είναι πολιτικά ορθοί, και αυτό τους κάνει αδύναμους», πρόσθεσε.

Ένας ασταθής «σύμμαχος»

Οι ηγέτες της Ευρώπης καταλαβαίνουν ότι έχουν να κάνουν με έναν ασταθή εταίρο. Βλέπουν την αυξανόμενη ασυμμετρία σχέσεων. Ωστόσο, παραμένουν δεσμευμένοι στην Ουάσινγκτον, υποθέτοντας ότι η αρχιτεκτονική ασφαλείας της ηπείρου, και μεγάλο μέρος της ευημερίας της – εξακολουθεί να στηρίζεται στον αμερικανικό πυλώνα.

Οι πρώτοι μήνες της δεύτερης θητείας του Τραμπ έθεσαν τον τόνο για αυτό που έγινε μια εξαντλητική χρονιά για τους Ευρωπαίους διπλωμάτες. Τα δημόσια φλερτ του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν εξέπληξαν ακόμη και τους έμπειρους παρατηρητές. Η ταπείνωση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι αύξησε τους φόβους ότι η Ουάσινγκτον είχε μετατραπεί από σύμμαχο σε ανταγωνιστή.

Ο αντιπρόεδρος του Τραμπ, Τζέι Ντι Βανς, διέλυσε τη διπλωματική συνέλευση στο Μόναχο, επικρίνοντας ανοιχτά τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για τον τρόπο που αντιμετωπίζουν τα δεξιά κόμματα. Η παραβίαση της εθιμοτυπίας υπογράμμισε πόσο μακριά θα έφτανε η αμερικανική κυβέρνηση για να διαμορφώσει την πολιτική της Ευρώπης κατ’ εικόνα της – ένας στόχος που επιβεβαιώθηκε αργότερα στην εκρηκτική Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας του Τραμπ, στην οποία αναφερόταν ότι η Ευρώπη αντιμετωπίζει «πολιτισμική διαγραφή» λόγω της μετανάστευσης και ορκίστηκε να καλλιεργήσει «αντίσταση στην τρέχουσα πορεία της Ευρώπης εντός των ευρωπαϊκών εθνών».

Πολύ γρήγορα κυριάρχησε το μοτίβο της αποσταθεροποιητικής επίδειξης κυριαρχίας από τον Τραμπ και της -μέχρι κολακίας- προσέγγισης της Ευρώπης. Αυτό ακολουθήθηκε από ένα ακόμη σοκ. Κάθε ταπείνωση των Ευρωπαίων ηγετών απλά επέφερε και άλλη τιμωρία.

Κατά ιδίαν και δημόσια, οι αξιωματούχοι μπορεί να παραπονιόνταν, αλλά συλλογικά, η Ευρώπη το κατάπιε. Ο ένας μετά τον άλλον, Ευρωπαίοι ηγέτες μετέβαιναν στην Ουάσινγκτον, ενισχύοντας τον πρόεδρο των ΗΠΑ με την ελπίδα να τον κατευνάσουν.

Η λογική ήταν σαφής. Το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης βασιζόταν στην αμερικανική προστασία μετά το 1945. Δεν υπήρχε τρόπος χώρες όπως η Γερμανία να ανοικοδομήσουν έναν αξιόπιστο στρατό, πόσο μάλλον ένα πυρηνικό αποτρεπτικό μέσο, ​​από τη μια μέρα στην άλλη. Με τον πόλεμο να μαίνεται στην ήπειρο, η Ευρώπη δεν είχε άλλη επιλογή από το να προσκολληθεί σε ό,τι είχε απομείνει από την αμερικανική ασπίδα, όσο ανασφαλής και να είχε γίνει.

Τον Ιούνιο, αφού πολλοί ηγέτες έφτασαν ως άλλοι ικέτες στον Τραμπ και ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε τον «έλουσε» με απέραντη δουλοπρέπεια, ο Τραμπ αμφισβήτησε το Άρθρο 5 – την ιερή υπόσχεση της στρατιωτικής συμμαχίας για αμοιβαία άμυνα. Δύο μήνες αργότερα, η ανισορροπία αποκαλύφθηκε σε μια μονόπλευρη εμπορική συμφωνία που είδε τις Βρυξέλλες να καλούνται να αντιμετωπίσουν τιμωρητικούς δασμούς και να δίνουν μη ρεαλιστικές υποσχέσεις επενδύσεων για να αγοράσουν προσωρινή ηρεμία.

Κάθαρση

Δεν αποδέχτηκαν όλοι στην Ευρώπη τη λογική της προσέγγισης. «Κάποιοι θα ήθελαν να πιστεύουν ότι κάποιος μπορεί να αντιδράσει με μέτρο και λογική… για να κατευνάσει κάπως τον Μολώχ», δήλωσε ο πρώην Γάλλος πρωθυπουργός Ντομινίκ ντε Βιλπέν στο POLITICO τον Απρίλιο. Ο πραγματικός κίνδυνος, υποστήριξε, ήταν οι ηγέτες της ηπείρου που υποτιμούσαν τη «θέληση της Ουάσιγκτον να υποτάξει την Ευρώπη».

Στο διπλωματικό μέτωπο, ο Τραμπ έχει θολώσει τα όρια μεταξύ εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής εκστρατείας. Σπάζοντας την παράδοση οι εθνικοί ηγέτες να παρεμβαίνουν άμεσα στην εξωτερική πολιτική, ο Τραμπ και οι σύμμαχοί του μπήκαν άμεσα σε αυτά τα βαθιά νερά,  όπως ο Βανς στο Μόναχο ή ο Μασκ με την στήριξη στη βρετανική και γερμανική ακροδεξιά.

Τώρα οι Ευρωπαίοι ηγέτες παρακολουθούν νευρικά, σημειώνοντας ότι ο Τραμπ έστειλε στη Γαλλίδα Μαρίν Λεπέν λόγια υποστήριξης μετά την καταδίκη της και έχει εμβαθύνει τη φιλία του με τον Ούγγρο Βίκτορ Όρμπαν. Ενόψει κρίσιμων εκλογών, η προοπτική μιας αμερικανικής παρέμβασης στη ζυγαριά έχει γίνει μια διαρκής ανησυχία για πολλούς στις Βρυξέλλες.

Κατά καιρούς, η Ευρώπη προσπάθησε να μετατρέψει τις παρορμήσεις του Τραμπ προς όφελός της. Όταν ο Λευκός Οίκος απείλησε να μπλοκάρει τις υπόλοιπες ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου προς την Ευρώπη, οι αξιωματούχοι είδαν μια σπάνια ευκαιρία για μόχλευση εναντίον του Όρμπαν. Αλλά αυτή η νίκη ήταν εφήμερη, καθώς ο Τραμπ υποχώρησε μέρες αργότερα.

Η κυριαρχία του προέδρου των ΗΠΑ έχει αναδιαμορφώσει την οικονομία της Ευρώπης όσο και τη διπλωματία της. Η ενεργειακή πολιτική του «Πρώτα η Αμερική» και η αυθάδης προώθηση του αμερικανικού πετρελαίου και φυσικού αερίου έχουν ενδυναμώσει την αντίδραση κατά της Πράσινης Συμφωνίας, ενισχύοντας το επιχείρημα ότι η Ευρώπη έχει δώσει προτεραιότητα στη δράση για το κλίμα έναντι της ανταγωνιστικότητας και των θέσεων εργασίας.

Εν τω μεταξύ, η προσπάθεια απορρύθμισης της Ουάσιγκτον έχει υπονομεύσει την ταυτότητα της Ευρώπης ως της παγκόσμιας ρυθμιστικής υπερδύναμης. Το παλιό μοντέλο των Βρυξελλών για προσεκτική, ηθικολογική θέσπιση κανόνων φαίνεται ξαφνικά εκτός του νέου παγκόσμιου κλίματος.

Ψάχνοντας εναλλακτικές λύσεις

Ωστόσο, ορισμένοι στην Ευρώπη προσπαθούν να απελευθερώσουν την ήπειρο από την κυριαρχία του Τραμπ. Το μπλοκ επενδύει -εσπευσμένα τώρα- στην άμυνα και τη στρατηγική του αυτονομία, ασπαζόμενο σιωπηλά την μακροχρόνια άποψη του Παρισιού ότι η διατλαντική συμμαχία πρέπει να γίνεται σεβαστή, αλλά όχι να βασιζόμαστε σε αυτήν υπερβολικά.

Σε μια ιστορική ομιλία για την εξωτερική πολιτική τον Σεπτέμβριο, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς -κάποτε ένθερμος ατλαντιστής- επανέλαβε την ανάγκη η Ευρώπη να χτίσει μια υγιή απόσταση. «Πρέπει να αντιμετωπίσουμε το γεγονός ότι η σχέση μας με τις ΗΠΑ αλλάζει», είπε για να προσθέσει ότι «γίνεται φανερό ότι αυτή η συνεργασία θα είναι λιγότερο αυτονόητη».

Και οι Αμερικανοί στρατηγικοί αναλυτές αρχίζουν να βλέπουν τον κίνδυνο. Η Κόρι Σάκε, πρώην σύμβουλος του τότε προέδρου των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους, προειδοποίησε ότι εκφοβίζοντας τους συμμάχους της, η Ουάσινγκτον κινδυνεύει να διαβρώσει τα ίδια τα θεμέλια της εξουσίας της.

Η προειδοποίησή της βρήκε απήχηση τον Οκτώβριο, όταν κορυφαίοι αξιωματούχοι των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών έσπευσαν στις Βρυξέλλες για να καθησυχάσουν τους Ευρωπαίους ομολόγους τους, αφού οι Ολλανδοί περιόρισαν την ανταλλαγή πληροφοριών με την Ουάσινγκτον για παραβιάσεις ασφαλείας υψηλού προφίλ.

Με άλλα λόγια, η κυριαρχία της Ουάσινγκτον μπορεί να μην έχει προηγούμενο στην πρόσφατη ιστορία, αλλά μπορεί επίσης να έφτασε στο αποκορύφωμά της. Η Ευρώπη δεν είναι έτοιμη να εγκαταλείψει τη συμμαχία με τις ΗΠΑ – αλλά το αθόρυβο έργο της οικοδόμησης μιας εναλλακτικής λύσης έχει ήδη ξεκινήσει.