Η Σύνοδος Κορυφής των ηγετών της ΕΕ την Πέμπτη θα δείξει αν η Ευρώπη θα παραμείνει ενωμένη ή αν ο Ντόναλντ Τραμπ θα καταφέρει να την διαιρέσει, σύμφωνα με δημοσίευμα του Politico.
Μια διαμάχη υψηλού κινδύνου μεταξύ των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων σχετικά με τη χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν παγώσει από την εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία για τη χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης της χώρας, αποκαλύπτει μια βαθύτερη διαίρεση σε ολόκληρη την ήπειρο σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της νέας παγκόσμιας τάξης και της άνευ προηγουμένου πίεσης από τις ΗΠΑ.
«Θέλουν να μας αποδυναμώσουν», δήλωσε ένας ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ με γνώση των διατλαντικών σχέσεων και των προετοιμασιών για τη Σύνοδο Κορυφής.
Η ΕΕ θα υποστεί «σοβαρή ζημιά για χρόνια» αν δεν καταφέρει να συνάψει συμφωνία
Η Ευρώπη χρειάζεται απτά αποτελέσματα
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πρέπει να κάνει δύο πράγματα αυτή την εβδομάδα. Οι ηγέτες χρειάζονται απτά αποτελέσματα, ιδίως όσον αφορά τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας. Ωστόσο, οι κυβερνήσεις των κυρίαρχων κομμάτων δηλώνουν επίσης ότι πρέπει να υποστηρίξουν την ΕΕ, όταν ο Λευκός Οίκος προσπαθεί να επηρεάσει την πολιτική, και περισσότεροι από ποτέ Ευρωπαίοι ηγέτες ― από τον Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας έως τον Αντρέι Μπάμπις της Τσεχίας ― απορρίπτουν την κρατούσα άποψη των Βρυξελλών.
Η ΕΕ θα υποστεί «σοβαρή ζημιά για χρόνια» αν δεν καταφέρει να συνάψει συμφωνία για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, δήλωσε ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς σε συνέντευξη στη γερμανική τηλεόραση. «Και θα δείξουμε στον κόσμο ότι, σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή της ιστορίας μας, είμαστε ανίκανοι να σταθούμε ενωμένοι και να δράσουμε για να υπερασπιστούμε τη δική μας πολιτική τάξη σε αυτήν την ευρωπαϊκή ήπειρο».
Αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ πιέζουν τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ― τουλάχιστον εκείνες που θεωρούν πιο φιλικές ― να απορρίψουν το σχέδιο χρήσης 210 δισ. ευρώ από ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, όπως δήλωσαν στο POLITICO τέσσερις αξιωματούχοι της ΕΕ που συμμετείχαν στις συζητήσεις.
Όταν οι ηγέτες της ΕΕ συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες τον Οκτώβριο, δεν κατάφεραν να καταλήξουν σε συμφωνία για τα δεσμευμένα κεφάλαια, επειδή το Βέλγιο αντιτάχθηκε. Δύο μήνες αργότερα, είναι σαφές ότι το πρόβλημα της ΕΕ δεν είναι πραγματικά το Βέλγιο, αλλά ο Τραμπ.
Οι διαπραγματεύσεις κατά μόνας
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι πιο σημαντικές πρωτεύουσες διαπραγματεύονταν μεταξύ τους κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, προσπαθώντας να πείσουν τον πρωθυπουργό του Βελγίου Bart De Wever ― η υποστήριξη του οποίου είναι ζωτικής σημασίας, καθώς η χώρα του φιλοξενεί το μεγαλύτερο μέρος των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν παγώσει στην Ευρώπη ― να συνταχθεί με την πρόταση. Οι συζητήσεις εντάθηκαν την τελευταία εβδομάδα, καθώς η ΕΕ προσπάθησε να δώσει εγγυήσεις στο Βέλγιο.
Ωστόσο, οι πιθανότητες επίτευξης συμφωνίας μειώθηκαν αντί να αυξηθούν ακόμη και κατά τη διάρκεια της Τρίτης, δήλωσε ο ανώτερος αξιωματούχος, στον οποίο παραχωρήθηκε ανωνυμία με σκοπό να μιλήσει ελεύθερα. «Ήθελα να κλάψω», είπε για την ατμόσφαιρα που επικρατούσε στη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ στις Βρυξέλλες, οι οποίοι προετοίμαζαν τη σύνοδο κορυφής.
«Δεν είναι πλέον ηγέτης του ελεύθερου κόσμου»
Η Ουκρανία έχει απόλυτη ανάγκη από χρήματα, καθώς αντιμετωπίζει έλλειμμα προϋπολογισμού ύψους 71,7 δισεκατομμυρίων ευρώ το επόμενο έτος. Εάν τα χρήματα δεν αρχίσουν να ρέουν μέχρι τον Απρίλιο, θα πρέπει να μειώσει τις δημόσιες δαπάνες, κάτι που θα μπορούσε να πλήξει το ηθικό και την ικανότητά της να συνεχίσει να αμύνεται, σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την πλήρη εισβολή της Ρωσίας.
Η βελγική κυβέρνηση δηλώνει ότι η αντίθεσή της στη χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για τη χρηματοδότηση του δανείου οφείλεται στην ανάγκη να προστατεύσει τους δικούς της φορολογούμενους από το ενδεχόμενο να χρειαστεί να αποπληρώσουν τα χρήματα.
Για άλλες ευρωπαϊκές χώρες, το ζήτημα είναι ευρύτερο και αφορά τη γεωπολιτική.
Η αμερικανική καμπάνια επιρροής, στο πλαίσιο της οποίας αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ παρακάμπτουν τις Βρυξέλλες και επικοινωνούν παρασκηνιακά με τις πρωτεύουσες, οδήγησε την Ιταλία, τη Βουλγαρία, τη Μάλτα και την Τσεχία να ενταχθούν στην ομάδα των χωρών που διαφωνούν.
Ο Γερμανός Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς
Η αποτυχία θα ήταν καταστροφική για την εικόνα της ΕΕ στον κόσμο, σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους, δεδομένου του μηνύματος που θα έστελνε. Όχι μόνο στην επιθετική κυβέρνηση Τραμπ — η οποία, όπως αναφέρει η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας που δημοσίευσε νωρίτερα αυτό το μήνα, θα υποστηρίξει τις ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις — αλλά και στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος αμφισβητεί ανοιχτά την κυριαρχία των πρώην σοβιετικών κρατών.
Ο Μάνφρεντ Βέμπερ, ηγέτης του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, της μεγαλύτερης πολιτικής οικογένειας της ΕΕ, έδωσε μια εντυπωσιακή απάντηση την Τρίτη για την επιδείνωση των σχέσεων.
«Οι ΗΠΑ προφανώς δεν είναι πλέον ο ηγέτης του ελεύθερου κόσμου», δήλωσε στους δημοσιογράφους στο Στρασβούργο, όπου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνεδριάζει αυτή την εβδομάδα. Η κυβέρνηση Τραμπ «απομακρύνεται από εμάς».
Η αποδυνάμωση της Ουκρανίας
Μια χρεοκοπημένη Ουκρανία θα έχει λιγότερη δύναμη στις ειρηνευτικές συνομιλίες, υπονομεύοντας τις πιθανότητές της να επιτύχει τη διαρκή ειρήνη που χρειάζεται για να ανασυγκροτηθεί μετά από τέσσερα χρόνια ολοκληρωτικής πολέμου.
«Δεν έχω καν τα κατάλληλα λόγια», δήλωσε ο πρωθυπουργός της Εσθονίας Κρίστεν Μιχάλ στο POLITICO όταν ρωτήθηκε τι θα συμβεί αν η ΕΕ δεν καταφέρει να εξασφαλίσει τη συμφωνία δανείου. Το Κίεβο πρέπει να γνωρίζει «ότι η Ευρώπη υποστηρίζει την Ουκρανία ό,τι και να συμβεί. Ότι δεν χρειάζεται να δεχτεί μια κακή συμφωνία».
Σύμφωνα με ένα σχέδιο ειρηνευτικής συμφωνίας που διέρρευσε και το οποίο διαπραγματεύτηκαν ο Λευκός Οίκος και το Κρεμλίνο, η Ουάσιγκτον θέλει να χρησιμοποιήσει μέρος των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας για να χρηματοδοτήσει τις προσπάθειες ανασυγκρότησης υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Η αποδέσμευση των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων προς την Ουκρανία ως μέρος ενός δανείου αποζημίωσης θα επέτρεπε στο Κίεβο να αποφασίσει πού θα κατευθύνει τα χρήματα, με τη Γαλλία να πιέζει για μια προσέγγιση που θα δίνει προτεραιότητα στην Ευρώπη όσον αφορά τις δαπάνες για όπλα.
Πίεση Τραμπ στον Ζελένσκι
Ο Τραμπ ασκεί επίσης πίεση στον πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι να παραχωρήσει στη Ρωσία τμήματα του ισχυρά οχυρωμένου και στρατηγικά σημαντικού εδάφους στο Ντονμπάς — εδάφη που το Κρεμλίνο δεν ελέγχει επί του παρόντος.
«Οι φήμες από ανώνυμες πηγές που δεν ήταν παρούσες σε αυτές τις συζητήσεις δεν πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη», δήλωσε η αναπληρώτρια εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Άννα Κέλι. «Ο μόνος στόχος των Ηνωμένων Πολιτειών είναι να φέρουν ειρήνη σε αυτόν τον σύγκρουση… Τόσο οι Ουκρανοί όσο και οι Ρώσοι έχουν δηλώσει σαφώς τις θέσεις τους σχετικά με τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία, και το μόνο καθήκον μας είναι να διευκολύνουμε τις διαπραγματεύσεις που τελικά θα οδηγήσουν σε μια συμφωνία.
Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων της Τρίτης, οι αξιωματούχοι και οι ηγέτες της ΕΕ έθεσαν όλο και περισσότερο το ενδεχόμενο της «πυρηνικής επιλογής»: να επιβάλουν το δάνειο αποζημίωσης με ειδική πλειοψηφία, με άλλα λόγια, να αγνοήσουν τις αντιρρήσεις ορισμένων χωρών και να προχωρήσουν ούτως ή άλλως. Ωστόσο, ορισμένοι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι αυτό θα έσπαγε ένα ήδη διαλυμένο μπλοκ και πιθανόν θα το βύθιζε σε πραγματική κρίση.
Η εναλλακτική
Μια άλλη εναλλακτική λύση είναι ορισμένες χώρες να προσφέρουν απλώς περιορισμένα διμερή δάνεια.
«Είναι σημαντικό να συμμετάσχει το Βέλγιο» στη συμφωνία, «αλλά ας δούμε», δήλωσε η πρωθυπουργός της Λετονίας Evika Siliņa στο POLITICO την Τρίτη. «Αν αυτή [η ψήφος με ειδική πλειοψηφία] είναι η μόνη [επιλογή], γιατί όχι;»
«Είναι σημαντικό για την ΕΕ να δείξει τη δύναμή της καθώς και την ικανότητά της να λαμβάνει ισχυρές αποφάσεις, επειδή εργαζόμαστε ήδη εδώ και αρκετό καιρό και υποσχεθήκαμε στην Ουκρανία ότι θα την βοηθήσουμε με οικονομικούς πόρους — και τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία είναι πραγματικά μια καλή πηγή», είπε.
Ο Siliņa πρόσθεσε με έμφαση: «Όσον αφορά το Βέλγιο, δεν επιθυμώ να γίνει μια δεύτερη Ουγγαρία». Το POLITICO ανέφερε την περασμένη εβδομάδα ότι διπλωμάτες είχαν προειδοποιήσει ότι το Βέλγιο κινδύνευε να αποξενωθεί από τη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ λόγω της απροθυμίας του να συμφωνήσει στη συμφωνία για τα περιουσιακά στοιχεία.
Το δάνειο
Για την Ουκρανία, το δάνειο αποζημίωσης που χρηματοδοτείται από ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα ήταν η καλύτερη λύση για το οικονομικό της κενό — η υποστήριξη του ΔΝΤ προς τη χώρα εξαρτάται από το σχέδιο αυτό.
Ωστόσο, ο Ζελένσκι, σε συνομιλία μέσω WhatsApp με δημοσιογράφους τη Δευτέρα, ήταν ρεαλιστής. Δεν τον ενδιαφέρει πώς θα πάρει τα χρήματα η Ουκρανία, αρκεί να τα πάρει.
«Φυσικά, θα θέλαμε πραγματικά να χρησιμοποιήσουμε τα [ρωσικά περιουσιακά στοιχεία] για να αποκαταστήσουμε το κράτος μας», καθώς «είναι δίκαιο οι Ρώσοι να πληρώσουν για την καταστροφή». Ωστόσο, πρόσθεσε, «ένα δάνειο αποζημίωσης ή οποιαδήποτε μορφή βασισμένη στο ποσό των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας — μεταξύ 150 και 200-210 δισεκατομμυρίων δολαρίων συνολικά — είναι πράγματι ένα σημείο καμπής».
Με τις συνομιλίες μεταξύ των ευρωπαίων αξιωματούχων να μην καταλήγουν σε συμφωνία, οι ηγέτες θα έχουν την ασυνήθιστη αποστολή στη Σύνοδο Κορυφής της Πέμπτης να βρουν οι ίδιοι μια λύση.
