Frisbee: Η ιστορία και τα οικονομικά του best seller παιχνιδιού

Ήταν η μέρα μετά τα Χριστούγεννα του 1967 όταν έκανε την εμφάνισή του το Frisbee, αφού η Wham-O Manufacturing Company έλαβε αμερικανικό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για «ένα εργαλείο ρίψης σε σχήμα μικρού πιάτου».

Οι δίσκοι Frisbee έχουν τις ρίζες τους στη δεκαετία του 1870, όταν φοιτητές στο Κονέκτικατ πετούσαν… ταψιά πίτας για διασκέδαση και συνέβαλαν στην άνοδο του discgolf και άλλων αθλημάτων με δίσκους τη δεκαετία του 1970.

Το Frisbee είναι ένα παιχνίδι ολίσθησης ή αθλητικό αντικείμενο, γενικά κατασκευασμένο από πλαστικό χυτευμένο με έγχυση και διαμέτρου περίπου 20 έως 25 εκατοστών με έντονο χείλος. Χρησιμοποιείται ψυχαγωγικά και αγωνιστικά για ρίψη και πιάσιμο, όπως στα παιχνίδια ιπτάμενων δίσκων.

Το σχήμα του δίσκου είναι μια αεροτομή σε διατομή που του επιτρέπει να πετάει μειώνοντας την αντίσταση και αυξάνοντας την άντωση καθώς κινείται στον αέρα, σε σύγκριση με μια επίπεδη πλάκα. Η περιστροφή του δίσκου προσδίδει μια σταθεροποιητική γυροσκοπική δύναμη, επιτρέποντάς του να στοχεύεται με ακρίβεια και να πετάγεται σε απόσταση.

Διατίθεται μια μεγάλη γκάμα παραλλαγών ιπτάμενων δίσκων. Αυτές για γκολφ με δίσκο είναι συνήθως μικρότερες αλλά πυκνότερες σε σύγκριση με το κλασσικό φρίσμπι και προσαρμοσμένες για συγκεκριμένα προφίλ πτήσης για αύξηση ή μείωση της σταθερότητας και της απόστασης. Η μεγαλύτερη καταγεγραμμένη ρίψη δίσκου είναι από τον David Wiggins Jr. με απόσταση 338 μέτρων.

Ο όρος φρίσμπι χρησιμοποιείται συχνά γενικά για να περιγράψει όλους τους δίσκους πτήσης, αλλά το Frisbee είναι καταχωρημένο εμπορικό σήμα της εταιρείας παιχνιδιών Wham-O. Αυτή η προστασία έχει ως αποτέλεσμα οργανωμένα αθλήματα όπως το ultimate ή το disc golf να πρέπει να παραιτηθούν από τη χρήση της λέξης «Frisbee».

Ιστορία του Frisbee

Τα φρίσμπι εφευρέθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1930 από τον Αμερικανό εφευρέτη Γουόλτερ Φρέντερικ Μόρισον. Ο Μόρισον και η μέλλουσα σύζυγός του, Λουσίλ, διασκέδασαν πετώντας ένα καπάκι από ένα κουτί ποπ κορν μετά από ένα δείπνο την Ημέρα των Ευχαριστιών το 1937. Σύντομα ανακάλυψαν μια αγορά για έναν ελαφρύ ιπτάμενο δίσκο όταν τους προσφέρθηκαν 25 σεντς (ισοδύναμα με 5 δολάρια το 2024) για μια φόρμα για κέικ που πετούσαν πέρα ​​δώθε σε μια παραλία κοντά στο Λος Άντζελες. Το 2007, σε μια συνέντευξη στην εφημερίδα The Virginian-Pilot, ο Μόρισον συνέκρινε αυτό με τα 5 σεντς (ισοδύναμα με 1 δολάριο το 2024) που κόστιζε τότε:

«Αυτό έβαλε τα πράγματα σε κίνηση, επειδή μπορούσες να αγοράσεις μια φόρμα για κέικ για πέντε σεντς, και αν οι άνθρωποι στην παραλία ήταν πρόθυμοι να πληρώσουν το ένα τέταρτο για αυτήν, λοιπόν… υπήρχε μια επιχείρηση».

Οι Μόρισον συνέχισαν την επιχείρησή τους μέχρι τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν ο Γουόλτερ υπηρέτησε στην Πολεμική Αεροπορία του Στρατού πετώντας P-47, και στη συνέχεια ήταν αιχμάλωτος πολέμου.

Μετά τον πόλεμο, ο Μόρισον σχεδίασε ένα σχέδιο για έναν αεροδυναμικά βελτιωμένο ιπτάμενο δίσκο που ονόμασε Whirlo-Way, από ένα διάσημο άλογο κούρσας. Αυτός και ο επιχειρηματικός του συνεργάτης Γουόρεν Φρανσιόνι άρχισαν να παράγουν τους πρώτους πλαστικούς δίσκους το 1948, μετά από τροποποιήσεις στο σχεδιασμό και πειραματισμούς με διάφορα πρωτότυπα.

«Δουλέψαμε σε εκθέσεις, επιδεικνύοντάς το», είπε ο Μόρισον στο Virginian-Pilot. Οι δυο τους κάποτε άκουσαν κάποιον να λέει ότι το ζευγάρι χρησιμοποιούσε καλώδια για να κάνει τους δίσκους να αιωρούνται, οπότε ανέπτυξαν μια προωθητική ενέργεια: «Ο Ιπτάμενος Δίσκος είναι δωρεάν, αλλά το αόρατο καλώδιο κοστίζει 1,00 δολάρια» (ισοδύναμο με 13 δολάρια το 2024). «Εκεί μάθαμε ότι μπορούσαμε να πουλήσουμε αυτά τα πράγματα», είπε, επειδή οι άνθρωποι ενθουσιάζονταν με αυτά.

Μια όμορφη ιστορία εξέλιξης

Οι Μόρισον και Φρανσιόνι τερμάτισαν τη συνεργασία τους στις αρχές του 1950, και ο Μόρισον ίδρυσε τη δική του εταιρεία το 1954 με την ονομασία American Trends για να αγοράζει και να πουλάει “Flyin Saucers”, τα οποία κατασκευάζονταν από εύκαμπτο πλαστικό πολυπροπυλενίου από την Southern California Plastics, την αρχική εταιρεία χύτευσης. Ανακάλυψε ότι μπορούσε να παράγει τον δικό του δίσκο πιο φθηνά και σχεδίασε ένα νέο μοντέλο το 1955 που ονόμασε Pluto Platter, το αρχέτυπο όλων των σύγχρονων φρίσμπι. Πούλησε τα δικαιώματα στην Wham-O στις 23 Ιανουαρίου 1957, στο THE HISTORY OF THE FRISBEE® του Φιλ Κένεντ.

Τον Ιούνιο του 1957, οι συνιδρυτές της Wham-O, Ρίτσαρντ Κνερ και Άρθουρ Μέλιν, έδωσαν στον δίσκο την επωνυμία «Frisbee» αφού έμαθαν ότι οι φοιτητές αποκαλούσαν το Pluto Platter με αυτόν τον όρο, ο οποίος προερχόταν από την εταιρεία κατασκευής πίτας Frisbie Pie Company με έδρα το Κονέκτικατ, προμηθευτή πίτας στο Πανεπιστήμιο Yale, όπου οι φοιτητές είχαν ξεκινήσει μια τρέλα στην πανεπιστημιούπολη πετώντας άδεια κουτιά πίτας με σφραγίδα του λογότυπου της εταιρείας – όπως είχαν κάνει ο Μόρισον και η σύζυγός του το 1937.

Τον Νοέμβριο του 1957, το Frisbee παρουσιάστηκε σε αυτό που μπορεί να είναι το πρώτο ροκ μιούζικαλ που παρουσιάστηκε ποτέ, το Anything & Everything, γραμμένο από τον Τεντ Νέλσον. Το παιχνίδι Frisbee περιγράφεται στο τραγούδι “Friz Me the Frisby” (όπου γράφεται Frisby), καθώς ένα Frisbee περνούσε ανάμεσα σε ανδρείκελα στο κοινό. Η σκηνή είχε σκοπό να εισαγάγει το παιχνίδι στο κοινό.

Το 1964, ο Εντ Χίντρικ προσλήφθηκε ως γενικός διευθυντής και αντιπρόεδρος μάρκετινγκ της Wham-O. Ο Χέντρικ επανασχεδίασε το Pluto Platter αναδιαμορφώνοντας το καλούπι, κυρίως για να αφαιρέσει τα ονόματα των πλανητών, αλλά ευτυχώς αυξάνοντας το πάχος και τη μάζα του χείλους στη διαδικασία, δημιουργώντας έναν πιο ελεγχόμενο δίσκο που μπορούσε να πεταχτεί με μεγαλύτερη ακρίβεια.

Η Wham-O άλλαξε τη στρατηγική μάρκετινγκ της για να προωθήσει τη χρήση του φρίσμπι ως νέο άθλημα και οι πωλήσεις αυξήθηκαν. Το 1964, το πρώτο επαγγελματικό μοντέλο κυκλοφόρησε στην αγορά. Ο Χίντρικ κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας το σχέδιό του. Διέθετε υπερυψωμένες ράχες που φέρονταν να σταθεροποιούν την πτήση.

Ο Χίντρικ έγινε γνωστός ως ο πατέρας των αθλημάτων φρίσμπι.[15] ίδρυσε τον Διεθνή Σύνδεσμο Φρίσμπι και διόρισε τον Νταν Ρόντικ ως επικεφαλής του. Ο Ρόντικ άρχισε να καθιερώνει πρότυπα τουρνουά North American Series (NAS) για διάφορα αθλήματα φρίσμπι, όπως το Freestyle, το Guts, το Double Disc Court και γενικά αγωνίσματα. Ο Χίντρικ αργότερα βοήθησε στην ανάπτυξη του αθλήματος του disc golf, το οποίο παιζόταν αρχικά με φρίσμπι και αργότερα με πιο αεροδυναμικούς δίσκους με λοξότμητο χείλος, επινοώντας τυποποιημένους στόχους που ονομάζονταν “hole holes”. Όταν πέθανε ο Χίντρικ, αποτεφρώθηκε και η τέφρα του διαμορφώθηκε σε αναμνηστικούς δίσκους και δόθηκαν στην οικογένεια και σε στενούς φίλους[19] και πουλήθηκαν για να ωφελήσουν το Μουσείο Μνήμης Ed Headrick.

Το 1998, το φρίσμπι εισήχθη στο Εθνικό Hall of Fame Παιχνιδιών των ΗΠΑ. Πολλά πρωταθλήματα έχουν ξεφυτρώσει σε όλο τον κόσμο και το άθλημα έγινε πολύ δημοφιλές, με τον εννέα φορές πρωταθλητή Μιγκέλ Λαρανιάγκα από την Ισπανία να είναι ο κορυφαίος εκπρόσωπος της ρίψης φρίσμπι.

Τα οικονομικά του Frisbee

Δεν υπάρχει ακριβής δημόσια διαθέσιμη εικόνα για το πόσα χρήματα έχει αποφέρει συνολικά το παιχνίδι Frisbee, επειδή οι εταιρείες που το πούλησαν αρχικά (όπως η Wham-O) είναι ιδιωτικές και δεν αποκαλύπτουν πλήρη οικονομικά στοιχεία. Ωστόσο, γνωρίζουμε ορισμένα σχετικά σημεία δεδομένων που δίνουν μια αίσθηση της κλίμακάς του από άρθρο της ιστοσελίδας του San Francisco SFGATE.

Πάνω από 300 εκατομμύρια Frisbees έχουν πωληθεί παγκοσμίως από τότε που κυκλοφόρησε το 1957, καθιστώντας το ένα από τα παιχνίδια με τις καλύτερες πωλήσεις όλων των εποχών. Σε συνέντευξη του το 2023 στο mojo-nation.com για τα 75 χρόνια της Wham-O, ο CEO Τζόναθαν Μπέκερ ανέβασε αυτό το νούμερο σε μισό δισεκατομμύριο Frisbee.

Η Wham-O, η εταιρεία που διέθεσε στην αγορά το Frisbee, δήλωσε ότι ήταν το προϊόν με τις καλύτερες πωλήσεις, αλλά η εταιρεία δεν έχει δημοσιεύσει συνολικά στοιχεία εσόδων που να συνδέονται ειδικά με τις πωλήσεις Frisbee. Ανέφεραν συνολικές πωλήσεις της εταιρείας περίπου 80 εκατομμυρίων δολαρίων το 2005, αλλά αυτό καλύπτει πολλά προϊόντα και όχι μόνο τα Frisbee.

Η παγκόσμια αγορά φρίσμπι (όλοι οι ιπτάμενοι δίσκοι που χρησιμοποιούνται για παιχνίδι και αθλητισμό) αποτιμήθηκε σε περίπου 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια το 2025 και αναμένεται να αυξηθεί, αλλά αυτό περιλαμβάνει πολλές μάρκες και προϊόντα πέρα ​​από το κλασικό Frisbee.

Το best seller

Ένα τυπικό φρίσμπι σήμερα πωλείται για περίπου $9,99 – $14,99 σε βασικά καταστήματα λιανικής.

Τα συλλεκτικά φρίσμπι ή τα φρίσμπι περιορισμένης έκδοσης μπορεί να έχουν υψηλότερη τιμή λιανικής (π.χ., ~$29,99 για μια έκδοση 75ης επετείου).

Αν υποθέσουμε τις μέσες τιμές σε κάποιες περιόδους, προσαρμοσμένες για τον πληθωρισμό 1957–1979 ≈ $3, 1980–1999 ≈ $7 και 2000–σήμερα ≈ $12 και υποθέσουμε κατά προσέγγιση κατανομή των συνολικών πωλήσεων:

1957–1979: 20% των πωλήσεων = 100 εκατομμύρια μονάδες × $3 = 300 εκατομμύρια δολάρια

1980–1999: 30% των πωλήσεων = 150 εκατομμύρια μονάδες × $7 = 1,05 δισεκατομμύρια δολάρια

2000–σήμερα: 50% των πωλήσεων = 250 εκατομμύρια μονάδες × $12 = 3,0 δισεκατομμύρια δολάρια

Τότε έχουμε εκτιμώμενα συνολικά έσοδα από πωλήσεις μονάδων Frisbee ~4,35 δισεκατομμύρια δολάρια (σε ονομαστικά δολάρια λιανικής)

Αυτά είναι τα έσοδα που πλήρωσαν οι καταναλωτές για τα Frisbee όλα αυτά τα χρόνια — όχι το κέρδος από τις πωλήσεις.