Το 2025 θα μείνει στη μνήμη της βρετανικής πετρελαϊκής βιομηχανίας ως η χρονιά που η εξερεύνηση στη Βόρεια Θάλασσα σχεδόν εξαφανίστηκε. Με τις εταιρείες να περιμένουν φορολογικές αποφάσεις και το κόστος να εκτινάσσεται, οι επενδύσεις συρρικνώνονται ραγδαία, δημιουργώντας αβεβαιότητα για το μέλλον ενός κλάδου που κάποτε υπήρξε πυλώνας της ενεργειακής ασφάλειας της χώρας, αναφέρουν οι Financial Times.
Μηδενική εξερεύνηση στη Βρετανία
Το 2025 ήταν η πρώτη χρονιά από τη δεκαετία του 1960 που καμία εταιρεία δεν τόλμησε να ψάξει για νέα κοιτάσματα στα βρετανικά ύδατα της Βόρειας Θάλασσας – ό,τι έγινε αφορούσε μόνο πετρέλαιο και αέριο που είχαν ήδη εντοπιστεί.
Όπως αναφέρει η ανεξάρτητη συμβουλευτική εταιρεία ενέργειας Wood Mackenzie, το γεγονός αυτό σηματοδοτεί ρεκόρ χαμηλής δραστηριότητας σε μια λεκάνη που για δεκαετίες υπήρξε πηγή νέων κοιτασμάτων.
Παρά τη σχεδόν πλήρη απουσία νέας εξερεύνησης, έχουν πραγματοποιηθεί 36 πηγάδια για αξιολόγηση και ανάπτυξη υπαρχόντων κοιτασμάτων — περίπου τα μισά σε σχέση με το 2020, όταν η πανδημία COVID‑19 είχε ήδη περιορίσει τις εργασίες.
O Martin Copeland, οικονομικός διευθυντής της Serica Energy, περιέγραψε στους FT τη χρονιά ως «τρομερά αδύναμη» λόγω της εκτεταμένης αβεβαιότητας που επικράτησε μεταξύ των επενδυτών.
Πτώση επενδύσεων και νέο φορολογικό τοπίο
Οι επενδύσεις στην εξόρυξη και ανάπτυξη υδρογονανθράκων στο Ηνωμένο Βασίλειο έφτασαν τα £4.4 δισ. το 2025, αλλά αναμένεται να μειωθούν πάνω από 40% στα περίπου £2.5 δισ. το 2026 — επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί από τη δεκαετία του 1970.
Ειδικοί του κλάδου αποδίδουν την πτώση αυτή στη φορολογία, ιδιαίτερα στον Ειδικό Φόρο Κερδών Ενέργειας (Energy Profits Levy – EPL), ο οποίος επιβλήθηκε το 2022 για να αποσπά επιπλέον φορολόγηση όταν οι τιμές του πετρελαίου και του αερίου υπερβαίνουν συγκεκριμένα όρια. Η τιμή του φυσικού αερίου πέρασε κατά πολύ τα όρια για μεγάλο διάστημα της χρονιάς, ενεργοποιώντας τον φόρο, ενώ το πετρέλαιο κυμαινόταν κάτω από το όριο αυτό για περισσότερο από 12 μήνες.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα φορολογικά έσοδα από τον EPL μειώνονται δραματικά — από £2.9 δισ. το 2024‑25 σε μόλις £300 εκατ. περίπου το 2029‑30 — καθώς οι εταιρείες βελτιστοποιούν τη φορολογική τους στρατηγική ή εγκαταλείπουν τη λεκάνη της Βόρειας Θάλασσας.
Η βιομηχανία σε ανάπτυξη ή παρακμή;
Μετά από δεκαετίες παραγωγής, η Βόρεια Θάλασσα βρίσκεται σε μακροχρόνια φάση κάμψης: η παραγωγή έχει πέσει από περίπου 2.3 εκατ. βαρέλια την ημέρα τη δεκαετία του 1980 σε περίπου 530.000 βαρέλια σήμερα. Οι μεγάλες εταιρείες που κατείχαν το μεγαλύτερο μέρος των δικαιωμάτων έχουν πουλήσει ή συγχωνευθεί, αφήνοντας τον χώρο σε μικρότερους ανεξάρτητους παίκτες.
Η Linda Cook, CEO της Harbour Energy, εξήγησε ότι το φορολογικό περιβάλλον του Ηνωμένου Βασιλείου είναι ένα από τα πιο «εχθρικά» στις χώρες όπου δραστηριοποιούνται — παρομοιάζοντας τη θέση της βιομηχανίας σαν να «λειτουργεί με δεμένα τα χέρια».
Από την πλευρά της, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου υποστηρίζει ότι εργάζεται για ένα «βιώσιμο και ευημερούν μέλλον» για τη Βόρεια Θάλασσα, προωθώντας παράλληλα καθαρότερες μορφές ενέργειας και νέα φορολογικά κίνητρα που θα αντικαταστήσουν τον EPL μετά το 2030, με στόχο να δώσουν μεγαλύτερη σταθερότητα και βεβαιότητα για επενδύσεις.
Προοπτικές για το μέλλον
Οι αναλυτές προβλέπουν ότι το 2025 και το 2026 μπορεί να σημειώσουν το χαμηλότερο σημείο για τις επενδύσεις στον βρετανικό υδρογονάνθρακα, με την ενδεχόμενη βελτίωση να ξεκινά όταν αρχίσει να εφαρμόζεται το νέο φορολογικό πλαίσιο από το 2030.
Μερικοί διευθυντές εταιρειών ήδη στοχεύουν σε «γρήγορες και οικονομικά αποδοτικές» ευκαιρίες, ενώ άλλοι εκφράζουν τη λύπη τους για τη χαμένη ευκαιρία ανάπτυξης στο εσωτερικό της χώρας.
Τα επόμενα χρόνια θα κρίνουν αν ο βρετανικός υδρογονάνθρακας θα σηκώσει κεφάλι ή αν θα περάσει οριστικά στο περιθώριο…
