ΤτΕ : «Καμπανάκι» κινδύνου για την τηλεργασία

Τον κώδωνα του κινδύνου κρούει η Τράπεζα της Ελλάδος σε σχέση με την αύξηση της τηλεργασίας, εν μέσω πανδημίας. Είναι χαρακτηριστικό πως η έκθεση του διοικητή της Γιάννη Στουρνάρα αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο για την τηλεργασία, σημειώνοντας ότι στις νέες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στον εργασιακό χώρο ως αποτέλεσμα της πανδημίας Covid-19, η τηλεργασία παγκοσμίως φαίνεται ότι θα επικρατήσει ακόμη και όταν η οικονομική δραστηριότητα επιστρέψει σταδιακά σε μια νέα κανονικότητα.

Κίνδυνοι

Ωστόσο επισημαίνει ότι η εξ αποστάσεως εργασία ενέχει κινδύνους για τους εργαζομένους, όπως επαγγελματική και κοινωνική απομόνωση, απουσία εναλλαγής παραστάσεων, περισσότερες ώρες εργασίας και δυσκολία «αποσύνδεσης», μειωμένη ομαδική εργασία, λιγότερες ευκαιρίες για επαγγελματική εξέλιξη, μετάθεση λειτουργικού κόστους της επιχείρησης στον εργαζόμενο, μικρότερη δυνατότητα χρήσης εργασιακών δικαιωμάτων, όπως είναι οι υπερωρίες και η γονική άδεια.

Αλλά και για τις επιχειρήσεις η τηλεργασία ενέχει κινδύνους, όπως δυσκολία καλλιέργειας εταιρικής κουλτούρας, αύξηση του κόστους τεχνολογικής υποδομής, θέματα ασφάλειας πληροφοριών και υγιεινής των εργαζομένων, δυσκολίες ελέγχου και συντονισμού των εργαζομένων.

Τι συνέβαινε προ πανδημίας

Στην προ πανδημίας εποχή, η Ελλάδα ήταν μία από τις χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά τηλεργαζομένων στην Ευρώπη: το 2019 κατατασσόταν 20^η στην ΕΕ-27 (μέσος όρος 14,4%) ως προς το ποσοστό των ατόμων που εργάζονται τακτικά ή κάποιες φορές από το σπίτι (5,2%). Επίσης, οι αυτοαπασχολούμενοι εργάζονταν σε ποσοστό 4,9% κάποιες φορές από το σπίτι και 3% τακτικά, ενώ τα ποσοστά για τους μισθωτούς ήταν 2,9% και 1,4%, αντίστοιχα.

Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, η μετάβαση στην τηλεργασία λόγω των μέτρων περιορισμού της πανδημίας πραγματοποιήθηκε υπό εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες, με αποτέλεσμα να περιορίζονται τα όποια πιθανά κέρδη παραγωγικότητας. Τις περισσότερες φορές, η αναστολή λειτουργίας των επιχειρήσεων έγινε χωρίς την κατάλληλη προετοιμασία ή τον κατάλληλο τεχνολογικό εξοπλισμό και χωρίς προηγούμενη εμπειρία ή εκπαίδευση. Επιπρόσθετα, σε αρκετές περιπτώσεις, το περιβάλλον εργασίας στο σπίτι δεν ευνοούσε την αποτελεσματική εργασία, π.χ. επειδή τα σχολεία επίσης έκλεισαν λόγω των περιοριστικών μέτρων.

Οφέλη

Ωστόσο, εάν οι συνθήκες ως προς το καθεστώς της τηλεργασίας βελτιωθούν, μπορούν να προκύψουν και οφέλη, όπως π.χ.

-για τις επιχειρήσεις, η προσέλκυση και διατήρηση προσωπικού νεότερων ηλικιών και από μια ευρύτερη γεωγραφική περιοχή, διευκολύνοντας έτσι μια «πλασματική» κινητικότητα, τη μείωση των λειτουργικών εξόδων, αλλά και τη μείωση των έκτακτων απουσιών, και

-για την κοινωνία, καθώς, εκτός από τα προφανή σημαντικά περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα (κυκλοφοριακή αποσυμφόρηση, αποκέντρωση, μείωση ατμοσφαιρικής ρύπανσης), τα μοντέλα αυτά δύνανται, λόγω της εγγενούς ευελιξίας τους, να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας για ευπαθείς ομάδες πληθυσμού (μακροχρόνια άνεργοι, γυναίκες, άτομα µε ειδικές ανάγκες), αλλά και για όσους ζουν σε απομακρυσμένες και μειονεκτούσες περιοχές, προσφέροντας έτσι ευκαιρίες για την ένταξή τους στην αγορά εργασίας.

Προτάσεις

Από εκεί και πέρα, η έκθεση διατυπώνει μια σειρά προτάσεων, μεταξύ των οποίων ότι η τηλεργασία πρέπει να διατηρήσει τον οικειοθελή χαρακτήρα της, ενώ θα έχει πιο θετικό αντίκτυπο στην παραγωγικότητα εάν όλοι οι φορείς είναι επαρκώς προετοιμασμένοι και εκπαιδευμένοι για αυτό τον τύπο εργασίας. Επίσης, οι εργαζόμενοι δεν αρκεί απλώς να διαθέτουν θεμελιώδεις δεξιότητες (hard skills), αλλά χρειάζονται και συμπληρωματικές κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες και αξίες (soft skills).

«Για να αποφευχθεί ένα χάσμα τηλεργασίας, με στόχο την προώθηση των ίσων ευκαιριών και την καταπολέμηση του μη αποκλεισμού από την εργασία, είναι απαραίτητη η ενίσχυση της προσπάθειας για την αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων και γνώσεων των εργαζομένων, καθώς και η παροχή εκτεταμένων ευκαιριών κατάρτισης (upskilling και reskilling)», υπογραμμίζεται χαρακτηριστικά.