H απαγωγή της ευρωπαϊκής μακαριότητας

Project Syndicate

O πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο έδειξε και πάλι πόσο μακριά φτάνει για να τιμωρήσει τους αντιπάλους του, συλλαμβάνοντας, με άνευ προηγουμένου τρόπο, τον Ρόμαν Προτάσεβιτς. Γιατί ένα καθεστώς στο οποίο έχουν ήδη επιβληθεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ και την ΕΕ κάνει αεροπειρατεία σε αεροσκάφος που ταξιδεύει από μια χώρα της ΕΕ σε μια άλλη, δύσκολα γίνεται κατανοητό. Το δίκτυο Nexta, που δημιούργησε ο Προτάσεβιτς, είναι ο Νο1 δημόσιος εχθρός του Λουκασένκο, καθώς από εκεί ασκείται δριμεία κριτική στον πρόεδρο και από εκεί ξεκίνησε η προτροπή για τις μεγάλες διαδηλώσεις του περασμένου φθινοπώρου στο Μινσκ, μετά τις προεδρικές εκλογές για τις οποίες υπάρχουν πολλές καταγγελίες περί νοθείας.

Επειτα από εκείνη την αναπάντεχη «εξέγερση», το καθεστώς Λουκασένκο πανικοβλήθηκε και δικαιολογημένα. Το Nexta συνέλεγε και μοίραζε πληροφορίες και φωτογραφίες από όλη τη χώρα. Κάθε μήνυμα, φωτογραφία και κάλεσμα για δράση που δημοσιοποιούσε έγινε viral, φθάνοντας σε ανθρώπους σε όλη τη Λευκορωσία και όλο τον κόσμο.

Το κλειδί για την επιτυχία του Nexta ήταν πως είχε βάση εκτός Λευκορωσίας, στη Βαρσοβία. Ετσι το καθεστώς του Μινσκ δεν μπορούσε να το ελέγξει, να το κλείσει ή να φυλακίσει τα στελέχη του, όπως κάνει με τους αντιπάλους του εντός της χώρας. Τον Μάρτιο το δίκτυο προέβαλε ένα ντοκιμαντέρ που αποκάλυπτε τον πλούτο που έχει συσσωρεύσει με πολλούς τρόπους ο Λουκασένκο (παρόμοιο με εκείνο που δημοσιοποίησε για τον Πούτιν ο επικριτής του Κρεμλίνου Αλεξέι Ναβάλνι). Επειτα από αυτό, ο Λουκασένκο αποφάσισε να κάνει τα πάντα για να κλείσει το στόμα στους υπευθύνους του Nexta.

Η σύλληψη της συντρόφου του Προτάσεβιτς είναι κλασική μέθοδος της KGB (όπως ονομάζονται οι λευκορωσικές μυστικές υπηρεσίες), ιδιαίτερα όταν ο στόχος είναι να αποσπάσουν εξομολογήσεις. Ο Προτάσεβιτς είναι πολύτιμος κρατούμενος για τον Λουκασένκο επειδή (θεωρεί ο δικτάτορας) έχει επαφές με όλους τους ακτιβιστές στη χώρα.

Την ίδια τακτική είχε ακολουθήσει και με την Τιχανόφσκαγια, την αντίπαλό του στις προεδρικές εκλογές. Συνέλαβε τον σύζυγό της και όταν συνέλαβαν και εκείνη μετά τις πρώτες διαδηλώσεις του Αυγούστου στο Μινσκ, εξαναγκάστηκε να διαβάσει ένα μήνυμα με το οποίο καλούσε να τερματιστούν οι συγκεντρώσεις – προφανώς έπειτα από απειλές για βασανιστήρια στον σύζυγό της.

Η αεροπειρατεία έχει στόχο να στείλει ένα μήνυμα. Προς την αντιπολίτευση ο Λουκασένκο λέει: «Οι μέρες σας είναι μετρημένες. Είστε προδότες και εμείς τους προδότες τους σκοτώνουμε». Και στην Ευρωπαϊκή Ενωση απευθύνει μια πρόκληση: «Μπορούμε να σας κοροϊδέψουμε όποτε μας βολεύει, και δεν μπορείτε να κάνετε κάτι, διότι είστε αδύναμοι».

Τέτοια συμπεράσματα δεν είναι παράλογα. Αλλωστε, το Κρεμλίνο, οι υποστηρικτές του οποίου πανηγυρίζουν για τη σύλληψη Προτάσεβιτς, δηλητηρίασε τον Ναβάλνι με νευροτοξικό παράγοντα και δεν πλήρωσε κανένα τίμημα γι’ αυτό. ΗΠΑ, Βρετανία και ΕΕ εξέφρασαν ανησυχία και επέβαλαν συμβολικές κυρώσεις και η Μόσχα απάντησε βάζοντας τον Ναβάλνι σε στρατόπεδο εργασίας. Ο Λουκασένκο ακολουθεί το παράδειγμα της Ρωσίας. Ο Προτάσεβιτς είχε λάβει πολιτικό άσυλο στη Λιθουανία. Είναι δεδομένο ότι τόσο εκείνος όσο και ο άλλος συνιδρυτής του Nexta, Στεπάν Πουτίλο, βρίσκονταν σε κίνδυνο. Είναι γνωστό ότι η Ρωσία και η Λευκορωσία θα στοχεύσουν όσους θεωρούν προδότες, ακόμα και εάν βρίσκονται στο εξωτερικό. Τώρα ξέρουμε πόσο μακριά είναι έτοιμοι να φτάσουν για να επιτύχουν τον σκοπό τους.

Ο Σλαβομίρ Σιρακόφσκι, ιδρυτής του κινήματος Krytyka Polityczna, είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Προηγμένων Μελετών στη Βαρσοβία και μέλος του Γερμανικού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων