Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Αποκαλυπτήρια σήμερα για τον CBAM

Στα πρόθυρα του… μπαμ έφτασαν οι ελάχιστες εναπομείνασες βαριές βιομηχανίες της Ευρώπης με την εδώ και δύο χρόνια πρόταση της επιβολής συνοριακού πράσινου φόρου στις εισαγωγές αλουμινίου, χάλυβα, τσιμέντου, λιπασμάτων και ηλεκτρικής ενέργειας από τρίτες χώρες που είναι χαλαρές… στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Για την ακρίβεια, όπως σχολιάζουν αναλυτές της βαριάς βιομηχανίας, το πρόβλημα δεν ήταν η επιβολή ενός τέτοιου φόρου αλλά ο τρόπος εφαρμογής του που θα έδινε ένα ακόμη καίριο χτύπημα στην ήδη εδώ και χρόνια φθίνουσα ευρωπαϊκή βιομηχανία. Η πρόταση των Βρυξελλών ήθελε να καταργηθούν τα δωρεάν δικαιώματα ρύπων για τις ενεργοβόρες επιχειρήσεις των κρατών – μελών της Ε.Ε., ενώ την ίδια στιγμή η λειτουργία του Μηχανισμού Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM) άφηνε ορθάνοικτο παράθυρο καταστρατήγησης του από τις βιομηχανίες Τρίτων χωρών.

Η λογική του CBAM είναι να αποτελέσει κίνητρο για «πρασίνισμα» των δραστηριοτήτων των ανταγωνιστών της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, ωστόσο, όπως τονίζουν στελέχη της, το μόνο που θα κατάφερνε είναι να ανοίξει τη διαρροή… του άνθρακα, δηλαδή της μετανάστευση των επιχειρήσεων της Γηραιάς Ηπείρου προς χώρες εκτός των συνόρων της.

Τα δωρεάν δικαιώματα

Σήμερα λοιπόν, εκτός απροόπτου, η Κομισιόν θα παρουσιάσει τον CBAM.

Ωστόσο, οι πληροφορίες θέλουν, οι Βρυξέλλες να διατηρούν τη δυνατότητα διάθεσης δωρεάν δικαιωμάτων CO2 στις ευρωπαϊκές χαλυβουργίες, μεταλλουργίες, τσιμεντοβιομηχανίες, εταιρίες ηλεκτρισμού και λιπασμάτων. Μέσα από τον μηχανισμό της αντιστάθμισης των ρύπων, ο οποίος θα είναι εν ζωή… μαζί με τον CBAM τουλάχιστον έως το 2025 με 2026.

Με τον τρόπο αυτό η βιομηχανία της Ε.Ε. παίρνει μία μικρή ανάσα καθώς ο μηχανισμός της επιβολής συνοριακού φόρου στις «βρώμικες» εισαγωγές αν λειτουργούσε χωρίς τα δωρεάν δικαιώματα ρύπων θα έστελνε σε δυσθεώρητα ύψη τα κόστη παραγωγής και λειτουργίας τους.

Εκτίναξη του κόστους

Η ευρωπαϊκή βιομηχανία την τελευταία 20ετία έχει χάσει τεράστιο έδαφος στις διεθνείς αγορές έναντι των κινεζικών και ρωσικών.

Είναι χαρακτηριστικό ότι τα 11 από τα 25 smelters που διέθετε η Ευρώπη για την παραγωγή αλουμινίου έκλεισαν τα τελευταία 20 χρόνια. Το μερίδιο της παραγωγής αλουμινίου της Ευρώπης διεθνώς ήταν πριν 20 χρόνια στο 25% και τώρα βρίσκεται μόλις στο 8%, όταν στον αντίποδα οι κινεζικές βιομηχανίες αλουμινίου εκτοξεύτηκαν στο 60% διεθνώς.

Με αυτά τα δεδομένα της πτωτικής τροχιάς της πάλαι ποτέ κραταιάς ευρωπαϊκής μεταλλουργίας, όπως εξηγούν αναλυτές, η εφαρμογή του CBAM χωρίς δωρεάν δικαιώματα για τις βιομηχανίες της Ε.Ε. θα εκτόξευε το κόστος παραγωγής των εργοστασίων αλουμινίου κατά 60%. Πιο συγκεκριμένα σήμερα η παραγωγή 1 τόνου αλουμινίου στην Ευρώπη κοστίζει περί τα 1.500 δολάρια, με την επιβάρυνση των δικαιωμάτων ρύπων (τα οποία με βάση τα αρχικά σενάρια δεν θα χορηγούνταν δωρεάν), το ποσό αυτό θα εκτινασσόταν στα 2.400 δολάρια.

Ακόμη και το impact assessment της ίδιας της Ε.Ε., όπως έχει διαρρεύσει, αναφέρει ότι ο «πράσινος» φόρος δεν αναμένεται να αποτελέσει κίνητρο για τις τρίτες χώρες, ώστε να «πρασινίσουν» την παραγωγή τους στους επίμαχους κλάδους. Ως αποτέλεσμα, αντί να αποτρέψει τη «διαρροή» άνθρακα, θα την επιτάχυνε.

Τα «παράθυρα» για την αποφυγή του CBAM

Την ίδια στιγμή έμπειρα στελέχη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας σχολιάζουν πως το CBAM όπως θα εφαρμοστεί δεν αναμένεται να αποτελέσει κίνητρο για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες π.χ. της Κίνας ή της Ρωσίας να πρασινίσουν…

Κι αυτό καθώς ο φόρος που θα επιβληθεί θα αφορά μόνο το κομμάτι της παραγωγής που εξάγεται προς την Ε.Ε. και όχι το σύνολο της παραγωγής.

Αν για παράδειγμα μία κινεζική βιομηχανία αλουμινίου εξάγει στην Ε.Ε. το 10% της παραγωγής της, και επομένως επιβαρύνεται με συνοριακό φόρο άνθρακα για αυτές τις ποσότητες, για το υπόλοιπο 90% δεν υφίσταται κανένα ανάλογο κόστος. Επομένως, ως προς το σύνολο της παραγωγής της, η επιβάρυνση από το CBAM θα είναι μόλις 5%, με συνέπεια να μην αποτελεί κίνητρο που θα την προτρέψει να «πρασινίσει» την παραγωγή της.

Πέραν αυτού, η συγκεκριμένη κινεζική βιομηχανία μπορεί να επιχειρηματολογήσει και να παρουσιάσει στοιχεία σύμφωνα με τα οποία το συγκεκριμένο εξαγώγιμο προϊόν παρήχθη με «πράσινη» ηλεκτρική ενέργεια (π.χ. από υδροηλεκτρικό εργοστάσιο). Κάτι που οι Βρυξέλλες δεν μπορούν να το ελέγξουν με ακρίβεια…

Πέραν αυτού η συγκεκριμένη κινεζική βιομηχανία για το υπόλοιπο των εξαγωγών της προς άλλες χώρες του πλανήτη δεν θα έχει καμία επίπτωση ακόμη κι αν αυτές παράγονται με λιγνιτική ενέργεια.

Ο κίνδυνος των λουκέτων

Η ευρωπαϊκή βαριά βιομηχανία δεν είναι αντίθετη στις πολιτικές της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.

Ωστόσο, η ανησυχία τους από την επιμονή γραφειοκρατών των Βρυξελλών για την εφαρμογή του CBAM χωρίς τη διάθεση δωρεάν ρύπων, δεν έχει εκλείψει ακόμη και με βάση τις σημερινές ανακοινώσεις.

Η κατάργηση των δωρεάν ρύπων θα οδηγούσε σε λουκέτα των ευρωπαϊκών βιομηχανιών, ενώ η απόσυρση της παραγωγής ευρωπαϊκού αλουμινίου θα είχε σαν αποτέλεσμα την εκτίναξη διεθνώς των εκπομπών αέριων ρύπων.

Αξίζει απλά να αναφερθεί ότι ένας τόνος αλουμινίου παράγεται στην Ε.Ε. με την εκπομπή περίπου 6,7 τόνων CO2, τη στιγμή που ο παγκόσμιος μέσος όρος κινείται στην έκλυση 13 τόνων διοξειδίου του άνθρακα, ανά τόνο μετάλλου. Ακόμη χειρότερα, η παραγωγή στην Κίνα επιβαρύνει την ατμόσφαιρα με 18 τόνους CO2 ανά τόνο νικελίου, με δεδομένο ότι το 88% των αναγκών σε ρεύμα των βιομηχανιών της χώρας καλύπτεται από λιγνιτικούς σταθμούς.