Οι χρησμοί του Τζάκσον Χολ υπό τη σκιά της πανδημίας και της κλιματικής αλλαγής

Όταν το 1978, η ηγεσία της περιφερειακής Federal Reserve Bank of Kansas City επέλεγε να ξεκινήσει τη διενέργεια ενός καλοκαιρινού συμποσίου, αφιερωμένου στα «καυτά» οικονομικά θέματα της εποχής για τις ΗΠΑ και την παγκόσμια οικονομία δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί το κύρος και τη σημασία που θα αποκτούσε. Μάλιστα, από το 1982 το λεγόμενο «Νταβός του Καλοκαιριού» μετακινήθηκε στη σημερινή έδρα του, το Τζάκσον Χολ, ένα ειδυλλιακό ορεινό θέρετρο στο Γουαϊόμινγκ στη σκιά των Rocky Mountains που προσφέρει στους τραπεζίτες την… ηρεμία που χρειάζονται για να διαμορφώσουν τις στρατηγικές του επικείμενου χειμώνα.

Το ίδιο ισχύει φυσικά και φέτος, στο συμπόσιο που ξεκινά σήμερα, με τη διαφορά πως η τελευταία διετία, με την έλευση της πανδημίας, δημιούργησε ένα σαφώς πιο πολύπλοκο οικονομικό τοπίο διεθνώς, με διαφορετικές παραμέτρους και αστάθμητους παράγοντες που υποχρέωσε τους τραπεζίτες να κινηθούν και να δράσουν «έξω από το κουτί».

Ακόμη και η ίδια η διενέργεια των συζητήσεων και ομιλιών έγινε διαφορετικά, μέσω τηλεδιάσκεψης, για πρώτη φορά πέρυσι και για δεύτερη φορά φέτος. Το τελευταίο ειδικά ήταν εκτός προγράμματος, καθώς μέχρι και πριν από λίγες ημέρες το πρόγραμμα θα ήταν… μεικτό, ένα τμήμα μέσω τηλεδιάσκεψης και το υπόλοιπο με φυσική παρουσία στο πολυτελές θέρετρο. Όμως, η αναζωπύρωση της πανδημίας άλλαξε τα δεδομένα υποχρεώνοντας τους διοργανωτές να βάλουν μπλόκο στη φυσική παρουσία, υπενθυμίζοντας στους πάντες πως η σκιά του κορωνοϊού παραμένει βαριά πάνω από την καθημερινότητα των κοινωνιών και των οικονομιών με τρόπο που οι τραπεζίτες δεν θα πρέπει να λησμονούν.

Η οικονομική ανισότητα 

Εξάλλου, το επίσημο θέμα του φετινού ραντεβού έχει να κάνει, εμμέσως πλην σαφώς με την πανδημία και δη, τις συνέπειες της. Διότι όταν συζητάς για μακροοικονομική πολιτική σε μια άνιση οικονομία, είναι δύσκολο να αγνοήσεις το γεγονός πως η πανδημία διεύρυνε και συνεχίζει να διευρύνει το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών, ανεπτυγμένου και αναπτυσσόμενου κόσμου. Ακόμη και η διαχείριση της ίδιας της πανδημίας, του υγειονομικού της σκέλους με σημείο αιχμής τα εμβόλια, συνιστά την απόλυτη αντανάκλαση της κοινωνικής ανισότητας, αν λάβουμε υπόψη πως ο δυτικός κόσμος μιλά με αδημονία για την ενισχυτική, ήτοι τρίτη δόση, των εμβολίων, όταν εκατομμύρια άνθρωποι στον αναπτυσσόμενο και τρίτο κόσμο δεν έχουν κάνει ακόμη, ούτε την πρώτη!

Σε κάθε περίπτωση είναι σαφές πως το νέο κύμα της πανδημίας συνιστά ένα νέο ρίσκο που μπορεί να αμφισβητήσει τις οικονομικές προβλέψεις, βάσει των οποίων λαμβάνουν τις αποφάσεις τους οι τραπεζίτες και πιο ειδικά η Federal Reserve.

To τρέχον τρίμηνο κινήθηκε σε όλα τα επίπεδα εντός των προβλέψεων, όμως τα δεδομένα για το τρίτο τρίμηνο και συνολικά το δεύτερο εξάμηνο μοιάζουν πιο μπερδεμένα κάτι που σαφώς θα δυσκολέψει τα μέλη της Ομοσπονδιακής Τράπεζας που καλούνται να αποφασίσουν αν η καλή πορεία της αμερικανικής οικονομίας θα διατηρηθεί ή όχι πριν εγκρίνουν την έναρξη της απόσυρσης των μέτρων στήριξης.

Αν το νέο κύμα της πανδημίας λόγω της μετάλλαξης Δέλτα δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά μέχρι το χειμώνα, με αύξηση των εμβολιασμών και ενισχυτικές δόσεις, τα επίπεδα κατανάλωσης μπορεί να υποχωρήσουν, το λιανεμπόριο και οι πωλήσεις να περιοριστούν και η ανοδική πορεία των τιμών να μετριαστεί. Ακόμη και δίχως σκληρά περιοριστικά μέτρα, όπως οι περισσότερες κυβερνήσεις εμφανίζονται αποφασισμένες να προσπαθήσουν να αποφύγουν.

Το στοίχημα της «πλήρους απασχόλησης»

Την ίδια ώρα η αμερικανική αγορά εργασίας ήδη ανάρρωνε με αρκετά αργό ρυθμό, έχοντας μεν καλύψει μεγάλο μέρος των θέσεων εργασίας που χάθηκαν πέρυσι, αλλά χωρίς ούτε καν να πλησιάζει τα προ της πανδημίας επίπεδα. Και καλό είναι να θυμόμαστε πως στους στόχους της Fed, παρά και την ανανέωση της στρατηγικής της, δεν είναι μόνο η σταθερότητα των τιμών με μια νέα πιο… ευέλικτη ερμηνεία του στόχου του 2% αλλά και η «πλήρης απασχόληση». Είναι κάτι που ο ίδιος ο επικεφαλής της Fed, Τζερόμ Πάουελ, επισημαίνει συχνά-πυκνά και κάτι στο οποίο στέκονται και διάφορες ακτιβιστικές οργανώσεις.

Ανάμεσα τους το Center for Popular Democracy’s που είχε προγραμματίσει να «κατέβει» με σημαντική παρουσία ακτιβιστών στο Τζάκσον Χολ προκειμένου να προβάλει τους σκοπούς της εκστρατείας του «Fed Up», αλλά η ακύρωση της φυσικής παρουσίας, τους χάλασε τα σχέδια. Η εκστρατεία που έχει ήδη τη στήριξη τουλάχιστον 70 μη κερδοσκοπικών οργανώσεων προσπαθεί να στείλει το μήνυμα πως, σε αντίθεση με τα μεγάλα συμφέροντα που θέλουν από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα να σηκώσει χειρόφρενο στα μέτρα για να συγκρατήσει τον πληθωρισμό και την αύξηση των μισθών, η κοινωνία ωφελείται από τα χαμηλά επιτόκια και από μια νομισματική πολιτική που δίνει προτεραιότητα στην «πλήρη απασχόληση».

Αν πιστέψουμε τα πρακτικά της τελευταίας συνεδρίασης της Fed, που πυροδότησε και το sell off των χρηματιστηρίων την περασμένη εβδομάδα, το συμβούλιο είναι σχεδόν έτοιμο να σηκώσει χειρόφρενο και να ξεκινήσει το tapering πριν τα τέλη της χρονιάς. Αν και το γεγονός πως κάποια στελέχη θέλουν να δουν και το επόμενο «πακέτο» στοιχείων για την πορεία της αγοράς εργασίας, τουλάχιστον για έναν μήνα ή και δύο, πριν δώσουν το πράσινο φως για την επιβράδυνση του πακέτου μηνιαίας αγοράς ομολόγων, σημαίνει πως η θεσμοθέτηση του tapering δεν μπορεί να θεωρείται… θέσφατο.

Θα δούμε και τι θα πει ο ίδιος ο Τζερόμ Πάουελ κατά την πολυαναμενόμενη ομιλία του στο συμπόσιο, αύριο!

Η κόντρα για τους πράσινους στόχους 

Η στροφή του συμποσίου σε τηλεδιάσκεψη ανέτρεψε τα σχέδια και μιας ακόμη πολύ σημαντικής μερίδας οργανώσεων που είχαν λίαν… άγριες διαθέσεις προκειμένου να… διαταράξουν την ηρεμία των τραπεζιτών. Μιλάμε για μια πλειάδα περιβαλλοντολογικών οργανώσεων, όπως η 350.org που είχε σχεδιάσει σειρά δράσεων προκειμένου να πιέσουν τη Fed και τους διεθνείς τραπεζίτες να δρομολογήσουν μια πιο πράσινη στρατηγική, όχι μόνο με την υιοθέτηση πράσινων στόχων στη διαμόρφωση της νομισματικής πολιτικής, αλλά και με την άσκηση πιέσεων προς τις εμπορικές τράπεζες ώστε να γυρίσουν την πλάτη σε ρυπογόνα project και βιομηχανίες ορυκτών καυσίμων.

Το timing εξάλλου έμοιαζε και παραμένει ιδανικό, με τον Λευκό Οίκο να βρίσκεται στα χέρια του πλέον «πράσινου» Αμερικανού προέδρου που έχει δει εδώ και χρόνια και την παγκόσμια κοινότητα να βρίσκεται στην τελική ευθεία για το μεγάλο ραντεβού της διεθνούς διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (τη Διάσκεψη του COP26), στη Γλασκόβη, τον ερχόμενο Νοέμβριο. Για το λόγο αυτό, εξάλλου, μπορεί οι επί τόπου δράσεις να ακυρώθηκαν αναγκαστικά, όμως όχι και η πρόθεση για άσκηση ασφυκτικών πιέσεων προς την Fed να αλλάξει ρότα.

«Δεν είμαστε και δεν επιδιώκουμε να γίνουμε διαμορφωτές της στρατηγικής για το Κλίμα» είχε διαμηνύσει, μόλις πριν λίγους μήνες, σε ομιλία του ο κ. Πάουελ. Μια ομιλία που τον κυνηγάει ακόμη, διότι τον μετέτρεψε σε… κόκκινο πανί για τους πράσινους ακτιβιστές σε σημείο που να ζητούν από τον κ. Μπαίντεν να μην εγκρίνει την ανανέωση της θητείας του, που ολοκληρώνεται στις αρχές του 2022.

Ομολογουμένως, βέβαια, ο κ. Πάουελ δεν αρνήθηκε πως η Fed μελετά το ενδεχόμενο να προσθέσει το ρίσκο της κλιματικής αλλαγής στους παράγοντες χρηματοπιστωτικού κινδύνου που λαμβάνει υπόψη στη διαμόρφωση της πολιτικής της, όπως έχουν ήδη δρομολογήσει έτερες κεντρικές τράπεζες, πιο πρόσφατα η ΕΚΤ κατά την ανανέωση της στρατηγικής της. Όμως, έχει καθυστερήσει να το πράξει. Και βέβαια οι ακτιβιστές απαιτούν να χρησιμοποιήσει το ρόλο της για να πιέσει με τη σειρά της και τον τραπεζικό επενδυτικό κλάδο να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα της μείωσης των ρύπων και του «θανάτου» των ορυκτών καυσίμων.