ΔΝΤ – Το «μόνιμο σημάδι» της πανδημίας στην παγκόσμια οικονομία και το χρέος ρεκόρ

Καθώς το δημόσιο χρέος αυξάνεται σε επίπεδα ρεκόρ, οι χώρες πρέπει να προσαρμόσουν τις δημοσιονομικές πολιτικές στις δικές τους μοναδικές συνθήκες.

Αυτό, γράφουν σε νέα τους μελέτη οι αναλυτές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Vitor Gaspar , Sandra Lizarazo , Paulo Medas και Roberto Piazza.

Επισημαίνουν ότι, ο εμβολιασμός έχει σώσει ζωές και έχει βοηθήσει την οικονομική ανάκαμψη σε πολλές χώρες, αλλά η αβεβαιότητα παραμένει υψηλή εν μέσω νέων παραλλαγών του ιού. Η πανδημία θα αφήσει ένα μόνιμο σημάδι στην ανισότητα, τη φτώχεια και τα κρατικά οικονομικά.

Το ΔΝΤ υπογραμμίζει ότι με την πανδημία, το παγκόσμιο χρέος το 2020 αυξήθηκε κατά 14 τοις εκατό σε ένα ρεκόρ ύψους 226 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Ο αριθμός αυτός περιλαμβάνει τόσο το δημόσιο όσο και το μη χρηματοπιστωτικό χρέος του ιδιωτικού τομέα. Το τελευταίο θα πρέπει να παρακολουθείται προσεκτικά, καθώς το υπερβολικό ιδιωτικό χρέος μπορεί τελικά να μετατραπεί σε υψηλότερο δημόσιο χρέος.

Το μόνιμο σημάδι

Το δημόσιο χρέος ανέρχεται τώρα σε 88 τρισεκατομμύρια δολάρια, μια αξία κοντά στο 100 τοις εκατό του ΑΕΠ. Το 2021 και το 2022, το δημόσιο χρέος αναμένεται να μειώνεται κατά περίπου 1 ποσοστιαία μονάδα του ΑΕΠ κάθε χρόνο. Μετά από αυτό, θα πρέπει να σταθεροποιηθεί στο 97 % περίπου του ΑΕΠ.

Καθώς το χρέος αυξάνεται, οι χώρες θα πρέπει να προσαρμόσουν τις δημοσιονομικές πολιτικές στις δικές τους μοναδικές συνθήκες, συμπεριλαμβανομένου του ποσοστού εμβολιασμού και της δύναμης της ανάκαμψης.

Ένα πιο φωτεινό σημείο – αλλά όχι για όλους

Στις προηγμένες οικονομίες, η δημοσιονομική πολιτική παραμένει υποστηρικτική της οικονομικής δραστηριότητας και της απασχόλησης. Σε αυτές τις χώρες, η δημοσιονομική πολιτική απομακρύνεται από την πανδημία. Προχωρά ήδη σε δημόσιες επενδύσεις για να διευκολύνει έναν πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό. Ορισμένες πολιτικές θα κάνουν επίσης τις οικονομίες ανοικτές. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, ορισμένες προτάσεις προϋπολογισμού στοχεύουν στη μείωση των ανσοτήτων και θα μπορούσαν να μειώσουν τη φτώχεια σχεδόν κατά το ένα τρίτο.

Οι δημοσιονομικές πολιτικές είναι επίσης σχετικές σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα μεγάλα πακέτα που ανακοινώθηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Next Generation EU Recovery Plan) και τις Ηνωμένες Πολιτείες (American Jobs Plan and American Families Plan), για παράδειγμα, θα μπορούσαν να προσθέσουν αθροιστικά 4,6 τρισεκατομμύρια δολάρια στο παγκόσμιο ΑΕΠ μεταξύ 2021 και 2026 εάν εφαρμοστούν πλήρως.

Οι αναδυόμενες αγορές και οι αναπτυσσόμενες χώρες με χαμηλό εισόδημα αντιμετωπίζουν μια πιο προκλητική προοπτική καθώς μεγάλο μέρος του πληθυσμού παραμένει ανεμβολιασμένο.

Επιπλέον, η κρίση αναμένεται να έχει μακροχρόνιες αρνητικές επιπτώσεις και να οδηγήσει σε μείωση των δημοσιονομικών εσόδων σε σχέση με τις τάσεις πριν από την πανδημία, ειδικά στις αναπτυσσόμενες χώρες χαμηλού εισοδήματος. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να συνεχίσουν να δίνουν προτεραιότητα στην υγεία και να προστατεύουν τους πιο ευάλωτους. Παρά τις οικονομικές βελτιώσεις σε σύγκριση με τις χειρότερες ημέρες της κρίσης, εκτιμάται ότι 65-75 εκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι θα πέσουν στη φτώχεια στο τέλος του 2021 από ό, τι θα συνέβαινε χωρίς την πανδημία.

Οι κίνδυνοι προέρχονται κυρίως από τις μεταλλάξεις του ιού και τη χαμηλή κάλυψη εμβολίων. Τα μεγάλα χρέη και οι ανάγκες χρηματοδότησης της κυβέρνησης είναι επίσης πηγές ευπάθειας. Το κόστος δανεισμού αυξάνεται ήδη, καθώς οι κεντρικές τράπεζες σε ορισμένες αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς έχουν αρχίσει να αυξάνουν τα επιτόκια για να αποτρέψουν τον πληθωρισμό.

Επιπλέον, υπάρχει ο κίνδυνος ξαφνικής αύξησης των επιτοκίων στις προηγμένες οικονομίες. Αυτό θα ασκήσει πίεση στους όρους χρηματοδότησης, οι οποίοι θα είχαν ιδιαίτερα επιζήμιες επιπτώσεις σε υπερχρεωμένες και οικονομικά εύθραυστες χώρες. Από τη θετική πλευρά, οι μεγαλύτερες προσπάθειες για την επιτάχυνση του εμβολιασμού σε όλο τον κόσμο θα αυξήσουν τις προοπτικές ανάπτυξης και θα ενισχύσουν τα δημόσια οικονομικά.

Δημιουργία ανθεκτικότητας, ενίσχυση της συνεργασίας

Εν μέσω της αβέβαιης προοπτικής και των σημαντικών προκλήσεων για τα δημόσια οικονομικά, οι κυβερνήσεις πρέπει να δράσουν σε διάφορα μέτωπα:

1. Ιεράρχηση πολιτικών για την πανδημία και τις οικονομικές εξελίξεις και προοπτικές. Η στήριξη πρέπει να καταργηθεί σταδιακά και οι δημοσιονομικές ενέργειες πρέπει να στοχεύουν στον περιορισμό των κινδύνων για τα δημόσια οικονομικά και στη διατήρηση των τιμών και της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.
2. Προτεραιότητα στον μετασχηματισμό της οικονομίας ώστε να γίνει πιο έξυπνη, πιο πράσινη και πιο ανθεκτική και χωρίς αποκλεισμούς. Αυτό σημαίνει μεγαλύτερη επένδυση σε φυσικά κεφάλαια, εκπαίδευση και δίκτυα κοινωνικής ασφάλισης, καθώς και περισσότερη υποστήριξη για την επανεκπαίδευση και την ανακατανομή των εργαζομένων σε νέες και καλύτερες θέσεις εργασίας.
3. Σταδιακή αύξηση των φορολογικών εσόδων όπου είναι απαραίτητο και βελτίωση της αποτελεσματικότητας των δαπανών. Αυτά τα βήματα είναι ακόμη πιο επείγοντα στις αναπτυσσόμενες χώρες με χαμηλό εισόδημα, δεδομένης της προοπτικής για συνεχή πτώση των εσόδων, η οποία θα μπορούσε να μειώσει τη διαθέσιμη χρηματοδότηση για την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης.
4. Ενίσχυση της αξιοπιστίας της δημοσιονομικής πολιτικής ώστε να δημιουργηθεί περιθώριο για περαιτέρω στήριξη βραχυπρόθεσμα χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η δημόσια πίστωση . Οι δαπάνες έκτακτης ανάγκης πρέπει να συνοδεύονται από μέτρα που εξασφαλίζουν διαφάνεια και λογοδοσία. Τα μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά πλαίσια μπορούν να καθησυχάσουν τους δανειστές ότι οι κυβερνήσεις είναι δημοσιονομικά υπεύθυνες και να μειώσουν το κόστος χρηματοδότησης.