Έχουν περάσει δέκα ημέρες από την παρέμβαση του Ταγίπ Ερντογάν, η οποία προκάλεσε τη μεγαλύτερη ενίσχυση στην ισοτιμία της λίρας εδώ και δεκαετίες – κατά πάνω από 25% μέσα σε μία ημέρα. Η αρχική ευφορία που επικράτησε στο προεδρικό μέγαρο και την κυβέρνηση, ωστόσο, σταδιακά εξανεμίστηκε και τα χαμόγελα δίνουν σταδιακά τη θέση τους σε νέες ανησυχίες.
Για του λόγου το αληθές, η αξία του τουρκικού νομίσματος έναντι του δολαρίου έχει υποχωρήσει κατά σχεδόν 18% το τελευταίο επταήμερο. Παρά δε το γεγονός ότι αυτό δεν γίνεται απότομα, αλλά σταδιακά, στην Άγκυρα βλέπουν ότι πρόκειται για μια πτωτική τάση η οποία τείνει να σταθεροποιηθεί, οδηγώντας τη λίρα γιαβάς-γιαβάς και πάλι προς τον γκρεμό.
Το κακό σενάριο
Αυτή τη φορά, μάλιστα, τα πράγματα ενδεχομένως να είναι πιο σοβαρά από ό,τι πριν την παρέμβαση Ερντογάν. Κι αυτό διότι, πολύ απλά, εάν αποδειχθεί πως έχει «καεί» ακόμη και το χαρτί των κρατικών εγγυήσεων απέναντι σε μελλοντικές απώλειες προς καταθέτες και επενδυτές, τότε δεν μένουν πολλά που μπορεί να κάνει ο «σουλτάνος» προκειμένου να αποτρέψει το μοιραίο.
Η κεντρική τράπεζα, άλλωστε, έχει ουσιαστικά στερέψει από συναλλαγματικά αποθέματα και καλύπτει τις ανάγκες της ολοένα πιο δύσκολα – κυρίως, μέσω των αλλεπάλληλων swaps με ξένες, κυρίως των αραβικών χωρών, που έχουν τείνει και συνεχίζουν να τείνουν χείρα βοηθείας στον Ερντογάν. Στην περίπτωση, ωστόσο, που υπάρξει ανάγκη για μια μαζική παρέμβαση στις αγορές, προκειμένου να στηριχθεί η λίρα, είναι αμφίβολο κατά πόσο υπάρχει η «δύναμη πυρός» ώστε αυτή να γίνει.
Δεν έπεισαν οι εγγυήσεις
Αξίζει να σημειωθεί, άλλωστε, ότι οι εγγυήσεις που έδωσε ο Ερντογάν έχουν ως προϋπόθεση οι καταθέτες να μετατρέψουν τα χρήματά τους σε λίρες για τουλάχιστον τρεις μήνες. Πρόκειται, δηλαδή, για ένα είδος προθεσμιακής κατάθεσης, στην οποία το κράτος και οι τράπεζες διασφαλίζουν όχι τις αποδόσεις, αλλά ότι δεν θα υπάρξουν περαιτέρω απώλειες.
Η κίνηση αυτή, ωστόσο, δεν φάνηκε να πείθει πολλούς. Απόδειξη το γεγονός ότι, σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, μόλις 3 δισ. δολάρια μετατράπηκαν σε λίρες μετά τις εξαγγελίες – ποσό που αντιπροσωπεύει περίπου το 2% των ιδιωτικών καταθέσεων. Ακόμη χειρότερα, το ράλι φαίνεται πως τροφοδοτήθηκε κυρίως όχι από αυτή τη «στροφή», αλλά από μια νέα μαζική παρέμβαση της κεντρικής τράπεζας στις αγορές, ύψους 7 δισ. δολαρίων.
Το σίγουρο είναι ότι και στην περίπτωση που ο Ερντογάν καταφέρει να κερδίσει χρόνο, ανανεώνοντας τις εγγυήσεις από τρίμηνο σε τρίμηνο με την ελπίδα να προσελκύσει περισσότερους – πράγμα αμφίβολο – δεν θα μπορεί να αισθάνεται σίγουρος ότι θα αντέξει μέχρι τότε που επιθυμεί: Τις επόμενες εκλογές.
Ποιοι θα πληρώσουν τον λογαριασμό
«Ακόμη και εάν το νέο σχήμα πετύχει να σταθεροποιήσει τη λίρα, τα προβλήματα της Τουρκίας δεν θα τελειώσουν. Η πληθωριστική συγκυρία από τις προηγούμενες υποτιμήσεις, οι φτηνές πιστώσεις και οι αυξήσεις στον κατώτατο μισθό θα συνεχίσουν να αυξάνουν τις τιμές. Εάν το νόμισμα παραμείνει σταθερό, το αυξανόμενο κόστος των τουρκικών αγαθών δεν θα ισοσκελιστεί από τη φτηνότερη λίρα. Αυτό, με τη σειρά του, θα διαβρώσει την ανταγωνιστικότητα της χώρας, θα υπονομεύσει το εμπορικό της ισοζύγιο και θα την αφήσει επικίνδυνα εξαρτημένη από τον ξένο δανεισμό προκειμένου να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ εισαγωγών και εξαγωγών», σημειώνει χαρακτηριστικά ο Economist, σε άρθρο του με τίτλο «Ο πρόεδρος της Τουρκίας δεν μπορεί να αγνοεί την πραγματικότητα για πολύ».
Το βρετανικό περιοδικό προειδοποιεί, επίσης, για το αυτονόητο: Ότι, δηλαδή, η χώρα θα οδηγηθεί στην απόλυτη καταστροφή εάν το σχέδιο του Ερντογάν αποτύχει. Πολύ απλά, διότι τότε θα είναι ο κρατικός προϋπολογισμός, δηλαδή οι φορολογούμενοι, που θα κληθούν να πληρώσουν τον λογαριασμό.
Από την πλευρά του, ο Μοχάμεντ ελ-Εριάν έγραψε πρόσφατα ότι για να έχουν πιθανότητα επιτυχίας τα «περίπλοκα μέτρα» που ανακοινώθηκαν, θα πρέπει να γίνει ένα από τα ακόλουθα τρία: Αυξήσεις επιτοκίων, δημοσιονομική αυστηρότητα (άρα λιτότητα και περιορισμός του δανεισμού) ή μια συμφωνία με το ΔΝΤ.
Ωστόσο, ο Γκιουλτσίν Οζκάν, καθηγητής στο King’s Business School του Λονδίνου, με παρέμβασή του στους Financial Times, έρχεται να ξεκαθαρίσει πως τίποτα από τα τρία δεν πρόκειται να συμβεί, καθώς έτσι θα ήταν σαν ο Ερντογάν να παραδέχεται ότι όσα έχει πει μέχρι σήμερα είναι λάθος. Και γι’ αυτό, όπως υποστηρίζει, «το σχέδιο που εξαγγέλθηκε φέρνει την Τουρκία πίσω στη δεκαετία του ’70, όταν μια ανάλογη πολιτική τελείωσε με καταστροφή, οδηγώντας το δημόσιο χρέος σε επίπεδα ρεκόρ».
Το σίγουρο είναι ότι, σχετικά σύντομα, τα ψέματα θα τελειώσουν και θα αποδειχθεί ποιος έχει δίκιο.
