Economist Intelligence Unit: «Αγκομαχά» η δημοκρατία, φταίνε και τα lockdown

Η δημοκρατία συνέχισε να… αγκομαχά πέρυσι σε μεγάλο τμήμα του πλανήτη. Αυτό αποδεικνύει η έκθεση για τον Δείκτη της Δημοκρατίας που εκπόνησε το Economist Intelligence Unit, καθώς τα ποιοτικά στοιχεία συνέχισαν να επιδεινώνονται, για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά.

Πέρυσι, μάλιστα, η υποχώρηση – στο 5,28 από 5,37 το 2020, με άριστα το 10 – ήταν μεγαλύτερη σε σύγκριση με εκείνη του αμέσως προηγούμενου έτους. Έτσι, ο παγκόσμιος μέσος όρος διαμορφώθηκε στο χειρότερο επίπεδο από το 2006, οπότε και καθιερώθηκε η συγκεκριμένη έκθεση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η παραπάνω εικόνα αποδίδεται, σε μεγάλο βαθμό, στην επιμονή της πανδημίας και στο «μακρύ χέρι» των κυβερνήσεων και των πολιτικών που εφάρμοσαν – δικαιώνοντας, σε μεγάλο βαθμό, όσους δηλώνουν υπέρμαχοι του εμβολιασμού, αλλά αντίθετοι στην υποχρεωτικότητά του.

Στέρηση ελευθεριών

«Η πανδημία είχε ως αποτέλεσμα μια άνευ προηγουμένου στέρηση των κοινωνικών ελευθεριών, τόσο στις ανεπτυγμένες δημοκρατίες όσο και στα αυταρχικά καθεστώτα, μέσω της επιβολής lockdown και περιορισμών στις μετακινήσεις, καθώς και, ολοένα περισσότερο, την υιοθέτηση των «πράσινων καρτών» που απαιτούν την απόδειξη του εμβολιασμού για τη συμμετοχή στη δημόσια ζωή», σημειώνει χαρακτηριστικά η έκθεση του EIU – το οποίο κάθε άλλο παρά ακροαριστερό ή ακροδεξιό μπορεί να χαρακτηριστεί.

Και συνεχίζει: «Η παγκόσμια υγειονομική κρίση έχει επιδεινώσει πολλές τάσεις που προϋπήρχαν της πανδημίας, όπως η ολοένα πιο τεχνοκρατική προσέγγιση στη διαχείριση των κοινωνιών στα πλαίσια των δυτικών δημοκρατιών. Το ίδιο συνέβη και με την τάση που υπήρχε σε πολλές μη εδραιωμένες δημοκρατίες ή αυταρχικά καθεστώτα, να καταφεύγουν στον καταναγκασμό».

«Η καθιέρωση των πράσινων καρτών και των υποχρεωτικών εμβολιασμών θέτει σε αμφισβήτηση το δικαίωμα των ατόμων να συμμετέχουν ελεύθερα στη δημόσια ζωή εάν είναι μη εμβολιασμένοι. Η αρχή των ίσων δικαιωμάτων για όλους, που αποτελεί τον ηθικό ακρογωνιαίο λίθο της δημοκρατίας, μοιάζει να βρίσκεται σε κίνδυνο», προσθέτει.

Οι κίνδυνοι της υποχρεωτικότητας

Εντύπωση προκαλεί και η εκτίμηση της έκθεσης για τα περιοριστικά μέτρα, το σκεπτικό τους και τις συνέπειές τους. «Οι προσπάθειες προκειμένου να υποχρεωθούν οι αρνητές να εμβολιαστούν είναι πολύ πιθανό να αποδειχθούν αντιπαραγωγικές, εδραιώνοντας την αντίσταση και προκαλώντας καχυποψία για τη δημόσια σφαίρα», τονίζει, παραπέμποντας στις αποφάσεις ορισμένων κυβερνήσεων ανεπτυγμένων χωρών (όπως του Εμ. Μακρόν στη Γαλλία) να «αντιμετωπίσουν τιμωρητικά» τους αρνητές.

Καταλήγει δε σε μια εκτίμηση, που μοιάζει με σήμα κινδύνου – έστω και αν η μία μετά την άλλη, οι κυβερνήσεις έχουν αρχίσει να αίρουν τους περιορισμούς: Πως «η επιβολή νέων περιοριστικών μέτρων, πράσινων καρτών και υποχρεωτικών εμβολιασμών το 2022 είναι πιθανό να προκαλέσει μια κούραση από την πανδημία και διαμαρτυρίες».

Όσον αφορά στη μεθοδολογία, ο δείκτης συνυπολογίζει τις επιδόσεις κάθε χώρας σε πέντε τομείς: Εκλογική διαδικασία και πλουραλισμός, λειτουργικότητα της (δια)κυβέρνησης, βαθμός πολιτικής συμμετοχής, πολιτικός πολιτισμός και, τέλος, κοινωνικές ελευθερίες.

Μειοψηφία οι δημοκρατίες

Στη συνέχεια, οι χώρες ταξινομούνται σε τέσσερις κατηγορίες: Ολοκληρωμένη δημοκρατία, ελαττωματική δημοκρατία, υβριδικό καθεστώς και αυταρχικό καθεστώς.

Με βάση αυτές τις επιδόσεις και τους δείκτες που προκύπτουν, το συμπέρασμα είναι το εξής: Το 2021, το 44,3% των χωρών που εξετάστηκαν (74 από τις 167) και το 45,7% του πληθυσμού της γη ζει σε καθεστώς που παραπέμπει σε δημοκρατία.

Το ποσοστό που αφορά τον πληθυσμό εμφανίζεται σημαντικά μειωμένο σε σύγκριση με το 2020 (49,4%). Όσο για τις χώρες που θεωρούνται ολοκληρωμένες δημοκρατίες, ο αριθμός τους υποχώρησε από 23 το 2020 σε 21 πέρυσι.

Η απειλή της Κίνας

Αξίζει να σημειωθεί ότι η έκθεση αφιερώνει ένα ξεχωριστό και μεγάλο μέρος της στην Κίνα, από την οποία έχει πάρει και τον γενικό τίτλο της – «Η πρόκληση της Κίνας». Η αιτία δεν είναι άλλη από το γεγονός ότι η πολυπληθέστερη χώρα του πλανήτη, η οποία αναμένεται ότι θα γίνει και η ισχυρότερη οικονομία στις αρχές της επόμενης δεκαετίας, έχει ολοένα μεγαλύτερο ειδικό βάρος και επιδρά καθοριστικά στις διεθνείς εξελίξεις σε όλα τα επίπεδα, θέτοντας πρότυπα που αξιολογούνται ως επικίνδυνα.

«Πόσο μεγάλη πρόκληση συνιστά η Κίνα για τη δημοκρατία, το είδος αυτό της διακυβέρνησης που ονειρεύτηκαν οι περισσότεροι άνθρωποι στον πλανήτη τον προηγούμενο αιώνα;» είναι το ερώτημα που θέτει το EIU.

Η απάντηση δεν είναι ενθαρρυντική – αν και προτείνεται μία λύση: «Το καλύτερο είναι οι ΗΠΑ και οι δημοκρατίες του κόσμου να προσπαθήσουν να αναδείξουν τα πλεονεκτήματα του συστήματος διακυβέρνησής τους, επαναφέροντας τη δημοκρατία στην πολιτική τους, αντί να προσπαθούν να απομονώσουν ή να περιορίσουν την Κίνα».