Η κόντρα ΗΠΑ-Ρωσίας και η Ευρώπη σε ρόλο… διαμεσολαβητή

Στη νέα (αν και μη επιβεβαιωμένη) συνάντηση ανάμεσα στον Τζο Μπάιντεν και τον Βλαντιμίρ Πούτιν μοιάζουν πλέον να εναποθέτουν οι πάντες τις ελπίδες τους για να αποτραπεί ένας πόλεμος στην Ουκρανία. Μαζί και οι αγορές, στις οποίες ξεκίνησαν τη σημερινή συνεδρίαση θετικά, για να περάσουν στο «κόικκινο» αργότερα, λόγω των αμφιβολιών για την πραγματοποίηση της συνάντησης κορυφής – καθώς είναι γνωστό πως οι μπίζνες (οι περισσότερες) θέλουν συνήθως ειρήνη και ομαλές συνθήκες για να προχωρήσουν.

Ουδείς μπορεί, πάντως, να ισχυριστεί ότι εκπλήσσεται από τα παραπάνω. Εξαρχής, άλλωστε, εάν υπήρχε κάτι που είχε καταστεί απολύτως σαφές ήταν αυτό: Ότι τις κρίσιμες και τελικές αποφάσεις για το πώς θα εξελιχθεί η νέα κρίση και ποια θα είναι η κατάληξή της θα τις λάμβαναν ο Λευκός Οίκος και το Κρεμλίνο – και κανείς άλλος.

Ο απεγνωσμένος Ζελένσκι

Οι αλλεπάλληλες και γεμάτες απόγνωση – παρά την… εσάνς εθνικής υπερηφάνειας – δηλώσεις του προέδρου της Ουκρανίας μαρτυρούν του λόγου το αληθές. Δώστε μας επιτέλους αποδείξεις ότι η ρωσική εισβολή είναι άμεση και μην μας βυθίζετε άλλο στον βούρκο του φόβου, έχει επανειλημμένως καλέσει τους Αμερικανούς ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Χθες δε, από το βήμα της Διάσκεψης του Μονάχου, τους ζήτησε να επιβάλουν τις κυρώσεις τώρα και να μην περιμένουν πότε θα εισβάλει στη χώρα του, εφόσον παραμένουν βέβαιες ότι ο Πούτιν έχει λάβει τις αποφάσεις του – φυσικά ματαίως.

Σε αυτό το φόντο πρέπει να κριθεί και η νέα διαμεσολάβηση του Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος μοιάζει να τα δίνει όλα για να φέρει στο ίδιο τραπέζι τους προέδρους των ΗΠΑ και της Ρωσίας. Εάν το καταφέρει, επιτυγχάνοντας παράλληλα να σιγήσουν τα όπλα στην «καυτή» περιοχή του Ντονμπάς, ασφαλώς όλοι – ή τουλάχιστον οι περισσότεροι – θα σπεύσουν να τον χειροκροτήσουν. Πιθανότατα, μάλιστα, αυτό να κλειδώσει και την επανεκλογή του στην αναμέτρηση του Απριλίου, με μεγαλύτερο «αέρα».

Μετά την επιτυχία…

Αμέσως μετά, όμως, θα ακολουθήσουν οι δεύτερες σκέψεις, που θα προκαλέσουν μελαγχολία για τον ίδιο, τη Γαλλία και την Ευρώπη. «Όντας επικεφαλής μιας μεσαίας δύναμης, που νοσταλγεί τα παλιά της μεγαλεία, ο πρόεδρος δεν εγκατέλειψε ποτέ τον στόχο του να διαδραματίσει σοβαρό ρόλο σε μια διεθνή σκηνή στην οποία κυριαρχούν ολοένα περισσότερο οι διαμάχες και ο κατακερματισμός», γράφει η le Monde.

Ιδού, λοιπόν, πώς έχουν τα πράγματα: Ακόμη κι αν η τελευταία πρωτοβουλία του Μακρόν ευοδωθεί, θα μείνουν δύο πράγματα – αφενός, ότι η Γαλλία είναι μια «μεσαία δύναμη» και, αφετέρου, ότι ο καλύτερος ρόλος που μπορεί να παίξει σε μείζονες κρίσεις, από τις οποίες εξαρτώνται οι διεθνείς ισορροπίες, είναι αυτός του πρώτου τη τάξει κομπάρσου.

Πράγματι, εάν το καλοσκεφτεί κανείς, δεν είναι ιδιαιτέρως τιμητικό για τον πρόεδρο της Γαλλίας, μιας πρώην αποικιοκρατικής δύναμης η οποία διαθέτει και πυρηνικό οπλοστάσιο, να γίνεται η… προξενήτρα για την επαναπροσέγγιση του Μπάιντεν με τον Πούτιν. Ούτε, βεβαίως, να εμφανίζεται να τους παρακαλεί να μην δώσουν την εντολή για πόλεμο, επικαλούμενος τη ζημιά που θα υποστεί κυρίως η δική του χώρα και οι άλλες της Ευρώπης.

Η αδύναμη Ευρώπη

Ειρήσθω εν παρόδω, οι παραπάνω διαπιστώσεις δεν αφορούν μόνο τον Μακρόν και τη Γαλλία, αλλά ισχύουν και για ολόκληρη την Ευρώπη – ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, την Ευρωπαϊκή Ένωση. Πολύ περισσότερο καθώς η Γερμανία του Όλαφ Σολτς (ο οποίος επίσης θα συνομιλήσει τηλεφωνικά το απόγευμα με τον Πούτιν), βυθισμένη στις δικές της αντιθέσεις και ανασφάλειες, μοιάζει αδύναμη και απρόθυμη να βγει στην πρώτη γραμμή και να εκτεθεί, παίρνοντας και τα ανάλογα ρίσκα.

Μόλις αυτή η κρίση καταλαγιάσει, εξάλλου, τότε όλοι θα συνειδητοποιήσουν ότι οι διακηρύξεις περί «στρατηγικής αυτονομίας» της Ευρώπης, η οποία θα είναι πιο ισχυρή στην παγκόσμια σκηνή, η οποία θα είναι πρωταγωνιστής των εξελίξεων, θα είναι σε θέση να υπερασπίζεται τα συμφέροντά της και ενίοτε να τα επιβάλει, μοιάζουν με όνειρα θερινής νυκτός.

Ειδικά καθώς εκτός των εξελίξεων στην Ουκρανία, Γαλλία και Ευρώπη αναγκάστηκαν να «αναδιπλωθούν» σε ένα ακόμη μέτωπο, που λογικά δεν θα έπρεπε να τους φοβίζει: Το Μάλι και το Σαχέλ, στη δυτική Αφρική.

Μα γιατί; Δεν μπορεί να συμβεί το αντίθετο; Δεν είναι πιθανό αυτή η κρίση και όλα όσα συμβαίνουν να πείσουν τους Ευρωπαίους ότι πρέπει να ενωθούν; Και μήπως, τελικά, επιταχυνθούν οι εξελίξεις προς αυτή την κατεύθυνση;

Θέλουν, αλλά δεν μπορούν

Οι παραπάνω ερωτήσεις, που ευλόγως θα θέσουν αρκετοί, μοιάζουν να έχουν ήδη απαντηθεί. Μια «ισχυρή Ευρώπη», άλλωστε, όπως την θέλει ο Μακρόν και την οραματίστηκαν ο Ρομπέρ Σουμάν και ο Ζαν Μονέ, θα προϋπέθετε τομές και ανατροπές τις οποίες οι σημερινές χώρες και οι ηγεσίες τους δεν είναι έτοιμες να κάνουν.

Να ορισμένες, ανάμεσα στα άλλα: Την ύπαρξη μίας και μοναδικής γραμμής απέναντι στη Ρωσία και την Κίνα, όπως και απέναντι στις ΗΠΑ και την Τουρκία. Την απόφαση τα εθνικά συμφέροντα να περάσουν σε δεύτερη μοίρα πίσω από τα ευρωπαϊκά. Μια ενιαία οικονομική, φορολογική και ενεργειακή πολιτική. Τη δημιουργία «Ευρωπαίων πρωταθλητών» σε επίπεδο επιχειρήσεων, μαζί και στην πολεμική και διαστημική βιομηχανία. Και φυσικά, μια ενιαία αντίληψη όσον αφορά στις αρχές και τις αξίες, τη δημοκρατία και τα δικαιώματα.

Μήπως κάνουμε λάθος και όλα αυτά υπάρχουν ή διαφαίνεται πως θα επιτευχθούν;