Πελαγίδης (ΤτΕ) στον ΟΤ: «Το ισοζύγιο ανάπτυξης και πληθωρισμού έχει σαφώς χειροτερέψει»

Άνοδο του πληθωρισμού και μείωση της ανάπτυξης, εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία και της ενεργειακής κρίσης προβλέπει ο υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Θεόδωρος Πελαγίδης, μιλώντας στον ΟΤ.

«Το ισοζύγιο ανάπτυξης και πληθωρισμού έχει σαφώς χειροτερέψει», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, συμπληρώνοντας πως «κάθε μήνας που περνάει ο πληθωρισμός ανεβαίνει κατά μία μονάδα».

Ο ίδιος είναι σαφής σε σχέση με το τι μέλλει γενέσθαι, τονίζοντας ότι «εφόσον αντιμετωπίσουμε μια τέτοια δυσμενή κατάσταση κατά το μεγαλύτερο μέρος του τρέχοντος έτους, προφανώς θα πρέπει να αναθεωρήσουμε το ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης κάτω από αυτό που έχει ήδη προβλεφθεί», συμπληρώνοντας με νόημα ότι «το ποσό δεν μπορεί ακόμα να εκτιμηθεί καθώς είναι σε εξέλιξη τα τραγικά γεγονότα στην Ουκρανία με τις εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις στις τιμές και την ανάπτυξη διεθνώς».

«Άνισος» πληθωρισμός για τους φτωχότερους

Παράλληλα, ο υποδιοικητής της ΤτΕ εκτιμά ότι ο πληθωρισμός «χτυπά» περισσότερο τα φτωχότερα νοικοκυριά, τα οποία βιώνουν μεγαλύτερη αύξηση των τιμών καταναλωτή από τον μέσο όρο που καταγράφει η ΕΛΣΤΑΤ. Χαρακτηριστικά αναφέρει: «Το καλάθι του νοικοκυριού χαμηλού εισοδήματος περιλαμβάνει κυρίως αγαθά πρώτης ανάγκης, ως επί το πλείστον τρόφιμα, ενέργεια και τα λοιπά. Αν οι αυξήσεις των αγαθών αυτών είναι υψηλότερες από την αύξηση του μέσου όρου καταλαβαίνετε ότι ο πληθωρισμός ας το πούμε έτσι των χαμηλών εισοδημάτων θα είναι πολύ υψηλότερος από τον μέσο πληθωρισμό που ανακοινώνει η στατιστική υπηρεσία».

Τι δεν έγινε σωστά

Ο κ. Πελαγίδης δεν παραλείπει να αφήσει αιχμές και προς τις ευρωπαϊκές αρχές για τις πολιτικές που ακολουθήθηκαν σε σχέση με τον υψηλό πληθωρισμό, λέγοντας: «Η αντίδραση των αρχών με γενικές υπέρ-επεκτατικές νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές χωρίς ιδιαίτερη στόχευση σε παραγωγικές επενδύσεις και εντατική μεγέθυνση, τροφοδότησε με έναν ωκεανό ρευστότητας τις αγορές, γεγονός το οποίο με τη σειρά του τροφοδότησε την παγκόσμια οικονομία με επιμέρους στρεβλώσεις. Στρεβλώσεις όπως στις αγορές σταθερού εισοδήματος, στις τιμές των μετοχών, στην κτηματαγορά, ενώ φαίνεται πως ενέτεινε και την ανισότητα στην διανομή του εισοδήματος».

Ευρωομόλογο και… πολιτικές

Σχετικά με το ενδεχόμενο έκδοσης κοινού ευρωπαϊκού ομολόγου για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, ο κ. Πελαγίδης δείχνει σύμφωνος. Ωστόσο, τονίζει: «Οπωσδήποτε όμως χρειάζεται και κοινή προσπάθεια αλλά και εθνικές πολιτικές. Εμείς εδώ πρέπει να αναπτύξουμε μια ενεργειακή σποτ αγορά και τις διμερείς συμβάσεις μεταξύ παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας και βιομηχανίας, με τη βοήθεια της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης που ήδη υπάρχει».

«Κόκκινα» δάνεια

Αναφορικά με το ενδεχόμενο κινδύνου ανόδου για τα «κόκκινα» δάνεια στην Ελλάδα, ο υποδιοικητής της ΤτΕ δείχνει ανήσυχος, καθότι αναφέρει πως «Είναι ασφαλώς νωρίς να το ξέρουμε αυτό», συμπληρώνοντας με νόημα: «αν και οι πρώτες ενδείξεις που έχουμε είναι ότι στις ενεργοβόρες μονάδες η αύξηση του λογαριασμού ενέργειας είναι πραγματικά εκρηκτική».

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη:

Με ποιο τρόπο αναμένεται να επηρεάσει τον πληθωρισμό ο πόλεμος στην Ουκρανία;

Πρόκειται για έναν πληθωρισμό κόστους, από την πλευρά της προσφοράς, προερχόμενο από ένα τυχαίο γεγονός με την έννοια του απρόβλεπτου. Άρα οι πληθωριστικές πιέσεις προέρχονται κυρίως από το κόστος των λεγομένων εμπορευμάτων όπως αυτά τιμολογούνται στις αγορές, μεταξύ των οποίων και τα γνωστά για τα οποία γίνεται εσχάτως πολύ λόγος όπως το φυσικό αέριο, τα σιτηρά, κ.α. Το ζήτημα είναι ότι το σοκ αυτό έρχεται να προστεθεί σε έναν αρχικό πληθωρισμό κόστους που σημειώνεται από πέρσι την άνοιξη και ο οποίος γρήγορα μετατράπηκε και εκδηλώθηκε ως πληθωρισμός ζήτησης κυρίως μέσω των υπερβολικά επεκτατικών νομισματικών και δημοσιονομικών πολιτικών στις ανεπτυγμένες χώρες κυρίως τη Δύση, τα προηγούμενα έτη αλλά και με την ευκαιρία της πανδημίας. Είχα πει από πολύ νωρίς, από πέρσι το φθινόπωρο, ότι ο πληθωρισμός είναι υψηλότερος, πιο επίμονος, και θα κρατήσει μεγαλύτερο διάστημα. Στην συνέχεια αμέσως μετά, ανέφερα ότι ο πληθωρισμός εμπεδώνεται που σημαίνει ότι τροφοδοτεί τον εαυτό του. Η επιλογή στις πολιτικές να αφήσουμε τον πληθωρισμό να εκδηλωθεί, καθώς πιστέψαμε ότι είναι παροδικός, και απλώς να σκοτώσει μόνος του τον εαυτό του οδηγεί σήμερα σε επώδυνες αποφάσεις πολιτικής με σαφές υψηλότερο κόστος στη μεγέθυνση, τα εισοδήματα, την αγοραστική δύναμη. Το ισοζύγιο ανάπτυξης και πληθωρισμού έχει σαφώς χειροτερέψει.

Πώς θα πρέπει να αντιδράσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα; Μήπως έχει επιδείξει αργά αντανακλαστικά στην αντιμετώπιση του φαινομένου των ανατιμήσεων;

Το φαινόμενο αυτό επωαζόταν πολλά χρόνια καθώς η κατατονική δαπάνη, τα στάσιμα μεσαία εισοδήματα και οι τεχνολογίες περιορισμού του κόστους επέβαλαν μια κατάσταση, την προηγούμενη δεκαετία, μιας κάποιας δομικής στασιμότητας. Γι’ αυτό είχαμε και χαμηλό πληθωρισμό. Η αντίδραση των αρχών με γενικές υπέρ-επεκτατικές νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές χωρίς ιδιαίτερη στόχευση σε παραγωγικές επενδύσεις και εντατική μεγέθυνση, τροφοδότησε με έναν ωκεανό ρευστότητας τις αγορές, γεγονός το οποίο με τη σειρά του τροφοδότησε την παγκόσμια οικονομία με επιμέρους στρεβλώσεις. Στρεβλώσεις όπως στις αγορές σταθερού εισοδήματος, στις τιμές των μετοχών, στην κτηματαγορά, ενώ φαίνεται πως ενέτεινε και την ανισότητα στην διανομή του εισοδήματος. Η είσοδος της Ασίας και της μεσαίας τάξης της που αναπτύσσεται γοργά, έχουν δημιουργήσει συνθήκες ζήτησης στην παγκόσμια αγορά που τροφοδοτούν -και τροφοδότησαν αρχικώς- την κατάσταση στις τιμές που βιώνουμε σήμερα. Οι εφοδιαστικές αλυσίδες και η παραγωγή, δηλαδή η πλευρά της προσφοράς, δεν δυσκολεύεται σήμερα επειδή είναι αποδιοργανωμένη αλλά επειδή έχει να αντιμετωπίσει ισχυρή υπερζήτηση. Επιπροσθέτως ήρθαν και τα τυχαία γεγονότα που χειροτέρεψαν την κατάσταση άρδην.

Είναι επαρκής η έκδοση κοινού ευρω-ομολόγου για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης;

Είναι γνωστό ότι η πράσινη μετάβαση είναι βεβαίως απαραίτητη αλλά η προετοιμασία ήταν και είναι ανεπαρκής. Χρειάζονται τεχνικές υποδομές και ρυθμιστικά καθεστώτα που θα αναπτύξουν και θα βαθύνουν μια ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, αλλά όλα αυτά παίρνουν και θα πάρουν καιρό. Χρειάζεται επίσης οι τεχνολογίες να είναι έτοιμες, δηλαδή φθηνότερες ή έστω σχετικώς φθηνές. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι τέτοιου είδους ζητήματα έχουν κόστος και απαιτούν και προσωπικές θυσίες. Εδώ ισχύει το κλασσικό, δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα. Σύμφωνα με αυτά που διαβάζω δεν καταλαβαίνω ότι η Ευρώπη έχει συμφωνήσει για σχετική έκδοση κοινού ευρωομολόγου. Οπωσδήποτε όμως χρειάζεται και κοινή προσπάθεια αλλά και εθνικές πολιτικές. Εμείς εδώ πρέπει να αναπτύξουμε μια ενεργειακή σποτ αγορά και τις διμερείς συμβάσεις μεταξύ παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας και βιομηχανίας, με τη βοήθεια της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης που ήδη υπάρχει.

Ποιες είναι οι συνέπειες για την ελληνική οικονομία από το «ράλι» τιμών σε παγκόσμια επίπεδο;

Όταν ο πληθωρισμός είναι υψηλός η αρνητική επίδραση στην αγοραστική δύναμη περιστέλλει τη δαπάνη, δηλαδή συγκρατεί την οικονομική μεγέθυνση. Αυτή τη στιγμή εδώ έχουμε το φαινόμενο σε εξέλιξη καθώς κάθε μήνας που περνάει ο πληθωρισμός ανεβαίνει κατά μία μονάδα.  Εφόσον αντιμετωπίσουμε μια τέτοια δυσμενή κατάσταση κατά το μεγαλύτερο μέρος του τρέχοντος έτους, προφανώς θα πρέπει να αναθεωρήσουμε το ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης κάτω από αυτό που έχει ήδη προβλεφθεί. Το ποσό δεν μπορεί ακόμα να εκτιμηθεί καθώς είναι σε εξέλιξη τα τραγικά γεγονότα στην Ουκρανία με τις εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις στις τιμές και την ανάπτυξη διεθνώς.

Υπάρχει διαφορά στον πληθωρισμό που… αισθάνονται τα φτωχότερα τμήματα του πληθυσμού;

Όπως έχω πει υπάρχει διαφορετικό καλάθι και διαφορετικά εισοδήματα. Άλλο το καλάθι του μέσου όρου κι άλλο το καλάθι που διαμορφώνεται ανάμεσα σε ένα ευκατάστατο νοικοκυριό και ένα νοικοκυριό χαμηλού εισοδήματος. Το καλάθι του νοικοκυριού χαμηλού εισοδήματος περιλαμβάνει κυρίως αγαθά πρώτης ανάγκης, ως επί το πλείστον τρόφιμα, ενέργεια και τα λοιπά. Αν οι αυξήσεις των αγαθών αυτών είναι υψηλότερες από την αύξηση του μέσου όρου καταλαβαίνετε ότι ο πληθωρισμός ας το πούμε έτσι των χαμηλών εισοδημάτων θα είναι πολύ υψηλότερος από τον μέσο πληθωρισμό που ανακοινώνει η στατιστική υπηρεσία.

Ανησυχείτε μήπως υπάρξει ένα νέο κύμα «κόκκινων δανείων»;

Είναι ασφαλώς νωρίς να το ξέρουμε αυτό αν και οι πρώτες ενδείξεις που έχουμε είναι ότι στις ενεργοβόρες μονάδες η αύξηση του λογαριασμού ενέργειας είναι πραγματικά εκρηκτική. Το κόστος ενέργειας εξελίσσεται σε μεγάλο εθνικό πρόβλημα ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας και είναι ένα άλλο μάθημα του γιατί πρέπει να σκεφτόμαστε πάντα μακροπρόθεσμα και όχι συγκυριακά, συνδικαλιστικά και ψηφοθηρικά. Πρέπει να κυριαρχεί η λογική της επένδυσης για το μέλλον, ως βασικής επιλογής για την επιβίωση της χώρας. Με δεδομένα μάλιστα τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα όπως το δημογραφικό, οι χαμηλές επενδύσεις, το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος, οι διαρθρωτικές αδυναμίες σε ζητήματα όπως η εκπαίδευση, η δικαιοσύνη, η οργάνωση του κράτους και τα λοιπά. Τα κόκκινα δάνεια εμφανίζονται όταν νοικοκυριά και επιχειρήσεις δεν μπορούν ανταπεξέλθουν γιατί δεν είναι ανταγωνιστικά. Και ανταγωνιστικός γίνεται κανείς όταν επενδύει στους συντελεστές παραγωγής δηλαδή τους ανθρώπινους πόρους και την τεχνολογική εξέλιξη. Να καταλάβουμε κάποτε ότι μόνον έτσι αυξάνονται με υγιή τρόπο οι μισθοί.