Αιθιοπία: Το τεράστιο φράγμα στον Νείλο και οι αντιδράσεις από Αίγυπτο και Σουδάν

Η Αιθιοπία ολοκλήρωσε την τρίτη φάση πλήρωσης της δεξαμενής για το τεράστιο φράγμα της στον Γαλάζιο Νείλο, δήλωσε την Παρασκευή η κυβέρνηση, σε μια διαδικασία που έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από την Αίγυπτο και το Σουδάν.

Η Αντίς Αμπέμπα λέει ότι το Grand Ethiopian Renaissance Dam, ένα υδροηλεκτρικό έργο 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων, είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομική ανάπτυξή της, αλλά η Αίγυπτος και το Σουδάν το θεωρούν σοβαρή απειλή για τα ζωτικά τους αποθέματα νερού.

Οι μακροχρόνιες διπλωματικές προσπάθειες για την επίλυση της διαφοράς μεταξύ των τριών χωρών δεν έχουν αποδώσει σημαντικούς καρπούς.

Διαβάστε επίσης – Γιατί το νερό γίνεται το νέο πεδίο εθνικών συγκρούσεων

Όπως επισημαίνει το Reuters, η Αιθιοπία βλέπει το GERD ως το επίκεντρο της προσπάθειάς της να γίνει ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ενέργειας της Αφρικής, με προβλεπόμενη ισχύ άνω των 6.000 μεγαβάτ.

«Ο πρωθυπουργός Abiy Ahmed ανακοίνωσε την επιτυχή ολοκλήρωση της 3ης πλήρωσης του GERD», ανέφερε το γραφείο του πρωθυπουργού στο Twitter, προσθέτοντας ότι η Αιθιοπία εργάζεται «για να διασφαλίσει τα οφέλη των χωρών της χαμηλότερης λεκάνης απορροής».

PM @AbiyAhmedAli announced the successful completion of the GERD’s 3rd filling. PM Abiy stated that Abbay is our gift, & it is Ethiopia’s responsibility to use it, while also emphasizing that the three basin countries share in this gift. (1/2) pic.twitter.com/TnytkYQlv6

— Office of the Prime Minister – Ethiopia (@PMEthiopia) August 12, 2022

Την περασμένη Πέμπτη, σε ειδική τελετή ο Abiy ενεργοποίησε τη δεύτερη τουρμπίνα του φράγματος, έξι μήνες μετά την λειτουργία της πρώτης.

Διαβάστε επίσης – Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Ενίσχυση συνεργασίας με Αίγυπτο για ενέργεια και πράσινη μετάβαση

Οι διαπραγματεύσεις

Το GERD ξεκίνησε να κατασκευάζεται πριν από μια δεκαετία και αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί έως το 2024. Πέρσι η Αιθιοπία προχώρησε στην αμφιλεγόμενη διπλωματικά δεύτερη φάση του έργου, γεμίζοντας το φράγμα με μεγάλες ποσότητες νερού παρά τις μεγάλες αντιδράσεις από Σουδάν και Αίγυπτο. Οι τρεις χώρες πραγματοποιούν συνεχείς συνομιλίες μέσω της Αφρικανικής Ένωσης, οι οποίες όμως μέχρι τώρα δεν έχουν αποδώσει καρπούς.

Το GERD στο Μπλε Νείλο βρίσκεται περίπου 30 χιλιόμετρα από τα σύνορα με το Σουδάν. Η συνολική χωρητικότητα του φράγματος είναι 74 δις κυβικά μέτρα. Η Αιθιοπία είχε ανακοινώσει πέρσι ότι έχει μεταφέρει εκεί αρκετή ποσότητα νερού για να αρχίσει να παράγει ηλεκτρισμό, αλλά αυτό αμφισβητήθηκε. Τώρα το θέμα επανέρχεται στο προσκήνιο από τη νέα κίνηση της Αντίς Αμπέμπα.

Η συμφωνία Αιγύπτου – Σουδάν

Η Αίγυπτος των 100 εκατ. κατοίκων έχει από την πλευρά της αντιδράσει εξ αρχής επειδή εξαρτάται από το Νείλο για τις περισσότερες ανάγκες της σε νερό. Η χώρα διεκδικεί ιστορικό δικαίωμα στο να έχει βασικό λόγο για το ποτάμι από το 1929 όταν υπεγράφη συμφωνία μεταξύ Αιγύπτου και Σουδάν. Με βάση της συμφωνία αυτή η Αίγυπτος έχει δικαίωμα άσκησης βέτο στην πραγματοποίηση κατασκευαστικών έργων στο ποτάμι. Το 1959 υπεγράφη άλλη συμφωνία με την οποία η Αίγυπτος κατοχύρωσε το 66% της ροής του νερού από το Νείλο, με το Σουδάν να κατοχυρώνει άλλο ένα 22%.

Η Αιθιοπία όμως δεν έχει συμμετάσχει σε καμία από τις συμφωνίες αυτές και δεν τις θεωρεί έγκυρες αφού δεν κατοχυρώνουν δικαιώματά της. Το 2010 οι χώρες της λεγόμενης Λεκάνης του Νείλου, πλην της Αιγύπτου και του Σουδάν,  υπέγραψαν άλλη συμφωνία που επιτρέπει την πραγματοποίηση έργων στον ποταμό χωρίς την έγκριση του Καίρου. Με τις αντιμαχόμενες πλευρές να προσπαθούν να κατοχυρώσουν τα δικαιώματά τους φαίνεται ότι οι κόντρες θα συνεχιστούν.