Πούτιν: Πώς θα αντιδράσει ο πλανήτης αν σπάσει το «πυρηνικό ταμπού»

Τα διεθνή ΜΜΕ συνεχίζουν να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους τις «προειδοποιήσεις» του προέδρου της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν σχετικά με τη χρήση πυρηνικών. Με τον πόλεμο στην Ουκρανία να συνεχίζεται και τις ρωσικές δυνάμεις να υφίστανται ήττες σε περιοχές που είχαν καταλάβει, ο Σπένσερ Μπόκατ – Λίντελ των New York Times εξετάζει πώς ο πλανήτης θα αντιδρούσε μετά από μια τέτοια εξέλιξη.

Ο συγγραφέας του άρθρου τονίζει ότι αυτές οι απειλές είναι δύσκολο να μη ληφθούν υπόψη τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Άλλωστε, όπως θυμίζει, ο Πούτιν τόνισε ότι δεν μπλοφάρει.

Διαβάστε επίσης: Τι περιλαμβάνει το νέο πακέτο κυρώσεων της ΕΕ σε βάρος της Ρωσίας

Η ουκρανική κυβέρνηση, τουλάχιστον, φαίνεται να τον πιστεύει, σημειώνει ο Μπόκατ – Λίντελ. Σύμφωνα με έναν κορυφαίο σύμβουλο του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, οι υπηρεσίες πληροφοριών της χώρας πιστεύουν ότι υπάρχει «πολύ υψηλός» κίνδυνος η Ρωσία να χρησιμοποιήσει τα λεγόμενα τακτικά πυρηνικά όπλα, λιγότερο ισχυρά «ξαδέλφια» των συμβατικών πυρηνικών όπλων που έχουν σχεδιαστεί για χρήση στο πεδίο της μάχης.

Αμερικανοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι ο κίνδυνος παραμένει χαμηλός, καθώς δεν έχουν εντοπίσει στοιχεία πυρηνικής κινητοποίησης. Όμως, ανησυχούν πολύ περισσότερο για το ενδεχόμενο αυτό απ’ ό, τι στην αρχή της σύγκρουσης, ανέφεραν οι Times, και έχουν αρχίσει να σχεδιάζουν σενάρια για μετά το χτύπημα. Εάν ο Πούτιν σπάσει το «πυρηνικό ταμπού» 77 ετών, πώς θα πρέπει να αντιδράσει ο κόσμος;

Στη συνέχεια το άρθρο παρουσιάζει τι έχει ειπωθεί μέχρι τώρα από μια σειρά αναλυτές και πολιτικούς.

Διαβάστε επίσης: ΗΠΑ: Ο ΟΠΕΚ «ευθυγραμμίζεται με τη Ρωσία» – Στο προσκήνιο ο «NOPEC»

«Καταστροφικές συνέπειες»

Σε απάντηση στο διάγγελμα Πούτιν, ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν, Τζέικ Σάλιβαν, δήλωσε ότι οποιαδήποτε χρήση πυρηνικών όπλων θα είχε «καταστροφικές συνέπειες» για τη Ρωσία, τις οποίες είχε «διευκρινίσει» σε ιδιωτικές επικοινωνίες με τη Μόσχα.

Ποιες ακριβώς θα είναι αυτές οι συνέπειες δεν είναι φυσικά γνωστές στο κοινό, σημειώνεται. Μια επιλογή θα ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες να απαντήσουν με το ίδιο νόμισμα με το δικό τους χτύπημα τακτικών πυρηνικών όπλων. Όπως γράφει ο Μάθιου Κρόνιγκ του Atlantic Council: «μια πυρηνική απάντηση είναι πιθανότερο να ενισχύσει την αποτροπή των αντιπάλων, να οδηγήσει στη διασφάλιση των συμμάχων και να επαναφέρει το παγκόσμιο ταμπού κατά της χρήσης πυρηνικών όπλων στο μέλλον, αποδεικνύοντας ότι οι χώρες δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν πυρηνικά όπλα χωρίς ολέθριες συνέπειες». Διαφορετικά, πρόσθεσε, «τόσο οι σύμμαχοι όσο και οι αντίπαλοι μπορεί να εκπλαγούν ή να αντιληφθούν αδυναμία».

Αξιωματούχοι της κυβέρνησης, ωστόσο, έχουν δηλώσει εδώ και μήνες ότι δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου σενάρια στα οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες θα απαντούσαν με πυρηνικά όπλα και για καλό λόγο. Όπως σημειώνει ο Κρόνιγκ, ενώ τα πυρηνικά αντίποινα των ΗΠΑ θα μπορούσαν να αποκαταστήσουν το «πυρηνικό ταμπού», θα μπορούσαν επίσης να ξεκινήσουν έναν κύκλο αμοιβαίας κλιμάκωσης που θα κατέληγε σε έναν ολοκληρωμένο πυρηνικό πόλεμο.

Πιο πιθανές αντιδράσεις

Λιγότερο απομακρυσμένες είναι οι πιθανότητες άλλων στρατιωτικών αντιδράσεων, όπως η χρήση συμβατικών όπλων εναντίον της περιοχής από την οποία ξεκίνησε το πυρηνικό πλήγμα ή η παροχή στις ουκρανικές δυνάμεις του οπλισμού για να το κάνουν οι ίδιες.

Ο στρατηγός εν αποστρατεία και διευθυντής της CIA, Ντέιβιντ Πετρέους έφτασε πρόσφατα στο σημείο να υποθέσει ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν θα ηγηθεί του ΝΑΤΟ σε μια συλλογική στρατιωτική προσπάθεια για να «εξουδετερώσει κάθε ρωσική συμβατική δύναμη που μπορούμε να δούμε και να εντοπίσουμε στο πεδίο της μάχης στην Ουκρανία και επίσης στην Κριμαία και κάθε πλοίο στη Μαύρη Θάλασσα».

Οποιαδήποτε επίθεση κατά των ρωσικών δυνάμεων θα εξακολουθούσε να θεωρείται επίθεση κατά της Ρωσίας, «αλλά θα ήταν ένα είδος μισού βήματος, αν θέλετε», δήλωσε ο Χανς Κρίστενσεν, διευθυντής του Προγράμματος Πυρηνικών Πληροφοριών στην Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων. «Θα μπορούσατε ακόμα να πείτε στους Ρώσους: «Το κάνουμε αυτό όχι για να απειλήσουμε τη Ρωσία, ως τέτοια, αλλά για να σας πούμε ότι αν συνεχίσετε να το κάνετε αυτό, τότε η επόμενη φάση θα είναι πολύ πιο σοβαρή»», εξήγησε.

Κίνδυνος για Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Ωστόσο, ακόμη και μια συμβατική στρατιωτική απάντηση – η οποία, αξίζει να σημειωθεί, θα διεξαγόταν πιθανότατα χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου – θα οδηγούσε σε μια άμεση σύγκρουση μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ, «και επομένως ενέχει τον κίνδυνο του Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου, με τον Αρμαγεδδώνα να είναι ακόμη ένα σενάριο στο τέλος», υποστηρίζει ο Αντρέας Κλουθ στο Bloomberg. «Ο Πούτιν θα μπορούσε να συμπεράνει ότι οι ΗΠΑ δεν είναι προετοιμασμένες να ανταποδώσουν με πυρηνικά και να εξαπολύσει ακόμη περισσότερα πυρηνικά πλήγματα», υποστηρίζει ο ίδιος.

Οι Ρώσοι αξιωματούχοι φαίνεται να πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν κάποιο πυρηνικό όπλο στην Ουκρανία χωρίς να διατρέχουν υψηλό κίνδυνο στρατιωτικών αντιποίνων από το ΝΑΤΟ.

«Οι υπερπόντιοι και οι Ευρωπαίοι δημαγωγοί δεν πρόκειται να εξαφανιστούν σε μια πυρηνική αποκάλυψη», έγραψε ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας του Πούτιν, σε ανάρτησή του στο Telegram. «Ως εκ τούτου, θα καταπιούν τη χρήση οποιουδήποτε όπλου στην τρέχουσα σύγκρουση», υποστήριξε, όπως υπενθυμίζει το άρθρο των NYT.

Νέα όπλα

Αλλά η πρόσκληση μιας «πυρηνικής αποκάλυψης» και η αδράνεια δεν είναι οι μόνοι τρόποι με τους οποίους θα μπορούσαν να αντιδράσουν οι σύμμαχοι της Ουκρανίας, σημειώνει ο Μπόκατ – Λίντελ.

Η Ουκρανία έχει λάβει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε στρατιωτική βοήθεια, συμπεριλαμβανομένων 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε όπλα και εξοπλισμό από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Παρόλα αυτά, αφού ο Πούτιν έθεσε επί τάπητος την πυρηνική επιλογή την περασμένη εβδομάδα, ο Ζελένσκι κάλεσε τους συμμάχους να παράσχουν στον στρατό του άρματα μάχης για τις επιθέσεις του στα ανατολικά και τα νότια, καθώς και αεράμυνα για την προστασία των πολιτικών υποδομών από τους ρωσικούς βομβαρδισμούς. Εάν ο Πούτιν κάνει πράξη την απειλή του, οι σύμμαχοι αυτοί μπορεί να αισθανθούν μεγαλύτερη πίεση να ικανοποιήσουν το αίτημα του Ζελένσκι, σημειώνει ο Μπόκατ – Λίντελ.

Κι άλλες κυρώσεις

Όσο αυστηρές κι αν είναι τώρα οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ο Έλιοτ Κοέν, καθηγητής στη σχολή διεθνών σπουδών του Johns Hopkins, υποστηρίζει ότι οι σύμμαχοι της Ουκρανίας εξακολουθούν να έχουν οικονομικά βέλη στη φαρέτρα τους. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, ειδικότερα, λέει, θα μπορούσαν να επιβάλουν απεριόριστες δευτερεύουσες κυρώσεις σε όποιον κάνει δουλειές με τη Ρωσία και να προχωρήσουν σε κατάσχεση των περίπου 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων που έχει η Ρωσία σε λογαριασμούς στο εξωτερικό. Οι σύμμαχοι της Ουκρανίας σκέφτονται επίσης να θέσουν ανώτατο όριο τιμών στο ρωσικό πετρέλαιο για να συμπιέσουν περαιτέρω τη ρωσική οικονομία.

Ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι το σχέδιο για την επιβολή ανώτατης τιμής πετρελαίου θα μπορούσε να επιτύχει μόνο με τη συνεργασία μεγάλων αγοραστών πετρελαίου, όπως η Κίνα και η Ινδία, οι οποίες, όπως και οι περισσότερες από τις 195 χώρες του κόσμου, δεν έχουν πάρει μέρος στην επιβολή κυρώσεων κατά της Ρωσίας.

Εάν ο Πούτιν έσπαγε το «πυρηνικό ταμπού», ωστόσο, αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να αλλάξει: «Όλος ο κόσμος θα σταματούσε», δήλωσε ο Ζόζεφ Κιριντσιόνε, ειδικός στα πυρηνικά στο Quincy Institute for Responsible Statecraft.

Τι θα έκανε ο Πούτιν

Ωστόσο, δεδομένης της δύναμης της αποφασιστικότητας του Πούτιν μέχρι τώρα, ορισμένοι αναλυτές αμφιβάλλουν ότι οι εκτεταμένες κυρώσεις και η στρατιωτική υποστήριξη θα ήταν αρκετές για να τον λυγίσουν ή να αποκαταστήσουν το «πυρηνικό ταμπού».

«Η Μόσχα θα τη γλίτωνε με τη χρήση πυρηνικού όπλου, θα έδειχνε ότι η αποτροπή δεν έχει νόημα και θα έθετε τον εαυτό της σε θέση να χρησιμοποιήσει ξανά πυρηνικά όπλα στο μέλλον», γράφει στο The National Interest ο Νταν Γκούρι, αντιπρόεδρος της δεξαμενής σκέψης Lexington Institute για την έρευνα της δημόσιας πολιτικής. «Η τύχη του Πούτιν στο εσωτερικό θα βελτιωνόταν σίγουρα. Θα ισχυριζόταν ότι είναι ο Ρώσος ηγέτης που στάθηκε απέναντι στη Δύση και τη γλίτωσε με τη χρήση πυρηνικού όπλου για την υπεράσπιση της πατρίδας», σημειώνει.

Τι θα γινόταν με τις ειρηνευτικές συνομιλίες

Όσο σοκαριστική και αν θα ήταν μια ρωσική πυρηνική επίθεση, το στρατηγικό όφελος δεν θα ήταν καθόλου βέβαιο. Την περασμένη εβδομάδα, το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου κατέληξε στο συμπέρασμα ότι στην καλύτερη περίπτωση, η χρήση ακόμη και πολλαπλών τακτικών πυρηνικών όπλων θα «πάγωνε» απλώς τις γραμμές του μετώπου του πολέμου, επιτρέποντας στο Κρεμλίνο να διατηρήσει τα ουκρανικά εδάφη που κατέχει τώρα. Αλλά δεν θα επέτρεπε, κατέληξε το Ινστιτούτο, «στις ρωσικές δυνάμεις να καταλάβουν ολόκληρη την Ουκρανία».

Για πολλούς υψηλόβαθμους Ρώσους αξιωματούχους και μέλη της ελίτ, αν όχι για τον ίδιο τον Πούτιν, «η είσοδος σε συνομιλίες τώρα με τα κέρδη που έχει ήδη επιτύχει η Ρωσία θα ήταν μια απολύτως λογική πορεία δράσης που δεν θα σήμαινε απαραίτητα ήττα», γράφει η Τατιάνα Στανόβαγια για το Carnegie Endowment for International Peace.

Τι θα πετύχαινε μια κατάπαυση του πυρός

Αν έχει δίκιο, ίσως υπάρξει μια ευκαιρία να αποφευχθεί ένα πυρηνικό χτύπημα εξ αρχής και ορισμένοι πιστεύουν ότι οι Ουκρανοί θα πρέπει τουλάχιστον να προσπαθήσουν να την εκμεταλλευτούν. «Μια κατάπαυση του πυρός θα βοηθούσε να ηρεμήσει η κατάσταση και να αποφευχθεί η περαιτέρω κλιμάκωση», γράφει ο Κρίστοφερ Τσίβις, επίσης από το Carnegie Endowment for International Peace.

«Οι δυτικές πρωτεύουσες θα πρέπει τουλάχιστον να επισημάνουν στους Ουκρανούς ηγέτες ότι οι προοπτικές τους να ανακαταλάβουν όλα τα εδάφη τους μπορεί να μην είναι τόσο λαμπρές όσο ελπίζουν», τονίζει.

Η Ουκρανία είναι «έτοιμη για διάλογο με τη Ρωσία», δήλωσε ο Ζελένσκι την περασμένη εβδομάδα – αλλά, πρόσθεσε, μόνο «με έναν άλλο πρόεδρο της Ρωσίας». Για πολλούς, η αποφασιστικότητά του είναι κάτι παραπάνω από υπερασπίσιμη: «Οι ρωσικές θηριωδίες στα ουκρανικά εδάφη που κατέχουν είναι καλά τεκμηριωμένες», γράφει ο Ντάνιελ Φράιντ, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Πολωνία. «Δολοφονίες, βιασμοί, απαγωγές παιδιών και εξάλειψη της ουκρανικής κουλτούρας είναι το εγχειρίδιο. Αυτή η πραγματικότητα θα πρέπει να δημιουργήσει έναν υψηλό πήχη για κάθε διευθέτηση που παραδίδει ουκρανική γη ή ανθρώπους στη Ρωσία», σημειώνει.

Δύσκολο να προβλεφθεί…

Είναι δύσκολο να προβλεφθεί αν ένα πυρηνικό πλήγμα θα σπάσει αυτό το διπλωματικό αδιέξοδο ή θα το ενισχύσει. Αντιμέτωποι με τις εκκλήσεις να κάνουν ό, τι χρειαστεί για να αποτρέψουν περαιτέρω αιματοχυσία και πυρηνική κλιμάκωση, οι Ουκρανοί θα μπορούσαν εύλογα να υποστηρίξουν ότι ο διακανονισμός με τη Ρωσία θα δικαιώσει μια νέα στρατηγική ιμπεριαλισμού για να την επανεξετάσουν ο Πούτιν και άλλοι.

«Κάθε φιλόδοξος δικτάτορας θα αγωνιστεί να αποκτήσει πυρηνικά όπλα και κάθε υπεύθυνο μη πυρηνικό έθνος θα επιδιώξει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα για αυτοάμυνα», γράφει ο Αντρέι Γέρμακ, κορυφαίος σύμβουλος του Ζελένσκι, στο The Atlantic. «Οι συμφωνίες μη διάδοσης θα είναι άχρηστες. Θα ακολουθήσουν πυρηνικοί πόλεμοι, με εκατομμύρια θύματα», προβλέπει.

Εναλλακτικά, ο κόσμος θα μπορούσε να λάβει την παραβίαση του «πυρηνικού ταμπού» από τη Ρωσία ως μια φρικτή και απελπισμένη κατάληξη της εθνικής παρακμής της υπό τον Πούτιν. Θα γινόταν ένας πραγματικά παγκόσμιος παρίας και όποια υπόληψη θα μπορούσε να έχει σώσει με αποκλιμάκωση, θα χανόταν.

«Πάνω από επτά μήνες πολέμου από επιλογή έχουν ξεκοιλιάσει τον ρωσικό στρατό, έχουν βυθίσει τη ρωσική οικονομία, έχουν αποδυναμώσει τη συνεργασία της Ρωσίας με την Κίνα, έχουν αποξενώσει τους εμπορικούς εταίρους της Ρωσίας και έχουν προκαλέσει την έξοδο των καλύτερων και εξυπνότερων ανθρώπων της Ρωσίας από μια δυσλειτουργική χώρα», γράφει ο Ντέιβιντ Φον Ντρέλε στην Washington Post. «Η υπόθεση της διαπραγμάτευσης είναι ότι μια συμφωνία θα μπορούσε να δημιουργήσει χώρο για τη Ρωσία να ξεφουσκώσει αντί να εκραγεί», επισημαίνει.