Άδεια μητρότητας: Οι αλλαγές με τον νέο νόμο

Με το σχέδιο νόμου «Εξορθολογισμός ασφαλιστικής και συνταξιοδοτικής νομοθεσίας, ενίσχυση ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και άλλες διατάξεις» και σύμφωνα με τα άρθρα 44 και 45 αυτού

• αυξάνεται η χρονική διάρκεια της ειδικής άδειας προστασίας μητρότητας από έξι (6) σε εννέα (9) μήνες, για τις μητέρες ασφαλισμένες στον e-Ε.Φ.Κ.Α. (τ. Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ.), οι οποίες εργάζονται με σχέση εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις του ιδιωτικού τομέα, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα και
• παρέχεται στη μητέρα το δικαίωμα μεταβίβασης έως επτά (7) μήνες, από την ειδική άδεια προστασίας μητρότητας, προς τον πατέρα υπό τις οριζόμενες προϋποθέσεις.

Μετά τις διατάξεις, που εισάγονται με το σχέδιο νόμου, οι άδειες αυτές διαμορφώνονται ως εξής:

Ειδική παροχή προστασίας μητρότητας

Δικαιούχοι – διάρκεια άδειας

Η μητέρα που είναι ασφαλισμένη στον e-Ε.Φ.Κ.Α. (τ. Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ.) και εργάζεται με σχέση εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις δικαιούται –μετά τη λήξη της άδειας λοχείας και της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας– να λάβει ειδική άδεια προστασίας μητρότητας εννέα (9) μηνών (ΣΣ από έξη (6) με τις μέχρι σήμερα ισχύουσες διατάξεις].

Την παροχή αυτή δικαιούνται

• η τεκμαιρόμενη μητέρα του άρθρου 1464 του Αστικού Κώδικα, που αποκτά τέκνο με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας και
• η εργαζόμενη που υιοθετεί τέκνο από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια και έως την ηλικία των οκτώ (8) ετών.

Την άδεια αυτή δικαιούνται επίσης οι μητέρες που είναι εργαζόμενες στον δημόσιο τομέα, κατά το μέρος που εφαρμόζεται σε αυτούς η εργατική νομοθεσία (π.χ. ΙΔΟΧ), καθώς και οι εργαζόμενες στο Δημόσιο με σύμβαση έμμισθης εντολής.

Χορηγείται ακόμη στις υπαλλήλους με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου των νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου (ΝΠΙΔ), εφόσον ανήκουν στη Γενική Κυβέρνηση, όπως εκάστοτε οριοθετείται από την Ελληνική Στατιστική Αρχή στο Μητρώο Φορέων Γενικής Κυβέρνησης.

Αν δεν κάνει χρήση της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας (άδεια φροντίδας τέκνου), η μητέρα δικαιούται αμέσως μετά τη λήξη της άδειας λοχείας την ως άνω ειδική άδεια προστασίας της μητρότητας, στη συνέχεια δε και το μειωμένο ωράριο (άδεια φροντίδας τέκνου).

Την ειδική άδεια προστασίας μητρότητας δικαιούνται και οι εργαζόμενες μητέρες που μετά την άδεια μητρότητας και την άδεια θηλασμού και φροντίδας τέκνου έκαναν χρήση της ετήσιας κανονικής τους άδειας, εάν αυτό ήταν απαραίτητο λόγω των θεσμοθετημένων ετήσιων προθεσμιών για τη χορήγησή της.

Ορισμοί- Έννοια: «εργαζόμενη που υιοθετεί τέκνο» και «ένταξη του παιδιού στην οικογένεια».

1. Ως «εργαζόμενη που υιοθετεί τέκνο» νοείται η εργαζόμενη γυναίκα, η οποία είναι εγγεγραμμένη στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων και μετά από απόφαση της αρμόδιας κοινωνικής υπηρεσίας παραλαμβάνει, για φροντίδα και ανατροφή με σκοπό την υιοθεσία, παιδί από κοινωνική υπηρεσία της κατά περίπτωση Μονάδας Παιδικής Προστασίας και Φροντίδας ή άλλου φορέα που έχει υπό την προστασία του το παιδί ή από τον φυσικό γονέα ή τους φυσικούς γονείς του παιδιού ακόμη και πριν την έκδοση της δικαστικής απόφασης υιοθεσίας, και
2. Ως «ένταξη του παιδιού στην οικογένεια» νοείται:

• Η ημερομηνία φυσικής παράδοσης, για φροντίδα και ανατροφή με σκοπό την υιοθεσία, του παιδιού στην «εργαζόμενη που υιοθετεί τέκνο» από την κατά περίπτωση Μονάδα Παιδικής Προστασίας και Φροντίδας ή από όποιον άλλον φορέα έχει υπό την προστασία του το παιδί, όπως αποδεικνύεται από σχετικό έγγραφο της αρμόδιας κοινωνικής υπηρεσίας, ή από τον φυσικό γονέα ή τους φυσικούς γονείς του παιδιού ακόμη και πριν την έκδοση της δικαστικής απόφασης υιοθεσίας, όπως αποδεικνύεται με συμβολαιογραφικό έγγραφο που συνάπτει η «εργαζόμενη που υιοθετεί τέκνο» με τον φυσικό γονέα ή τους φυσικούς γονείς του παιδιού, ή
• Η ημερομηνία, κατά την οποία καθίσταται τελεσίδικη η δικαστική απόφαση που αναγνωρίζει αλλοδαπή απόφαση υιοθεσίας από την εργαζόμενη που υιοθετεί τέκνο.

Αποδοχές

Κατά τη διάρκεια της ως άνω ειδικής άδειας, η Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ τ. ΟΑΕΔ) υποχρεούται να καταβάλλει στην εργαζόμενη μητέρα μηνιαίως ποσό ίσο με τον κατώτατο μισθό, όπως κάθε φορά καθορίζεται, σήμερα 713,00€ τον μήνα, καθώς και αναλογία δώρων εορτών και επιδόματος αδείας με βάση το προαναφερόμενο ποσό.

Σε περίπτωση απασχόλησης μέχρι και 4 ώρες ημερησίως ή μέχρι 13 ημέρες το μήνα κατά τη διάρκεια του εξαμήνου που προηγείται της άδειας κυοφορίας, το καταβαλλόμενο από τη ΔΥΠΑ (τ. ΟΑΕΔ) ποσό ισούται με το μισό του ανωτέρω αναφερόμενου ποσού δηλαδή σήμερα 713,00 χ 50% = 356,50€.

Προϋποθέσεις

Προϋπόθεση για τη χορήγηση της ειδικής άδειας μητρότητας είναι η υποβολή αίτησης από την ίδια τη δικαιούχο ή διά αντιπροσώπου της στην αρμόδια υπηρεσία της ΔΥΠΑ (τ. ΟΑΕΔ) εντός αποκλειστικής προθεσμίας 60 ημερών από τη λήξη

• της άδειας μητρότητας (τοκετού και λοχείας),
• της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας ή και
• της ετήσιας κανονικής άδειας.

Η ασφαλισμένη δύναται, με αίτησή της, να κάνει χρήση του συνόλου ή τμήματος αυτής.

Επίσης, μπορεί να διακόψει την ειδική άδεια, με έγγραφη συμφωνία του εργοδότη. Σε κάθε περίπτωση, το υπόλοιπο της άδειας δεν μεταφέρεται σε άλλη χρονική περίοδο.

Σημειώνουμε ότι, σύμφωνα με την  υπ’ αριθ. 124/2018 γνωμοδότησή του, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους έκρινε πως ο χρόνος της εξάμηνης ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας δεν συμψηφίζεται στο διάστημα των 30 μηνών που διαρκεί η άδεια φροντίδας παιδιού («μειωμένο ωράριο»), το οποίο παρατείνεται αντίστοιχα, και το οποίο νομοθετήθηκε με τον ν. 4808/2021.

Χρόνος ασφάλισης στους κλάδους κύριας σύνταξης και ασθένειας

Ο χρόνος της ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας λογίζεται ως Χρόνος ασφάλισης στους κλάδους κύριας σύνταξης και ασθένειας του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, καθώς και στους οικείους φορείς επικουρικής ασφάλισης, οι δε προβλεπόμενες εισφορές υπολογίζονται επί του κατά περίπτωση αναφερόμενου παραπάνω ποσού, από το οποίο ο ΟΑΕΔ παρακρατεί την προβλεπόμενη εισφορά ασφαλισμένου και την αποδίδει στους αρμόδιους φορείς μαζί με την προβλεπόμενη εισφορά εργοδότη που βαρύνει τον ΟΑΕΔ.

Επίσης, οι ημέρες ασφάλισης που προέρχονται από τον χρόνο της ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας δεν αναγνωρίζονται κατά τον Κανονισμό Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων.

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ:

Με τις νέες ρυθμίσεις προβλέπεται ότι

• Η μητέρα δικαιούται να μεταβιβάσει έως επτά (7) μήνες από την ειδική άδεια προστασίας μητρότητας προς τον πατέρα, αν αυτός εργάζεται με σχέση εξαρτημένης εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις με πλήρη ή μερική απασχόληση. Για όσο χρόνο ο πατέρας λαμβάνει την άδεια που του έχει μεταβιβάσει η μητέρα, δικαιούται τις παροχές και τις συνέπειες ως προς την ασφαλιστική κάλυψη, όπως πιο πάνω αναπτύχτηκαν.

Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων ρυθμίζονται οι προϋποθέσεις και η διαδικασία για τη μεταβίβαση της ειδικής άδειας προστασίας μητρότητας σύμφωνα με το πρώτο εδάφιο, καθώς και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή αυτής.

• Τίθενται οι ορισμοί ως προς τις έννοιες «εργαζόμενη που υιοθετεί τέκνο» και «ένταξη του παιδιού στην οικογένεια» προς άρση κάθε αμφιβολίας ως προς το περιεχόμενο αυτών των εννοιών. Έτσι θα καταστεί εφικτή η υλοποίηση της χορήγησης της ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας στην εργαζόμενη που υιοθετεί τέκνο, ακόμη και πριν την τελεσιδικία της απόφασης υιοθεσίας, με τη φυσική ένταξη του παιδιού στην οικογένεια.

Άδεια μητρότητας εγκύου

Άδεια μητρότητας εγκύου

Χρονικό διάστημα άδειας μητρότητας

Οι εργαζόμενες μητέρες δικαιούνται άδεια μητρότητας συνολικής διάρκειας 17 εβδομάδων, από αυτές

• οι 8 εβδομάδες χορηγούνται υποχρεωτικά πριν από την πιθανή ημερομηνία τοκετού (λόγω κυοφορίας) και
• οι υπόλοιπες 9 μετά τον τοκετό (λόγω λοχείας).

Σε περίπτωση που ο τοκετός πραγματοποιηθεί νωρίτερα από την αρχικά προβλεπόμενη ημερομηνία, το υπόλοιπο των πρώτων 8 εβδομάδων χορηγείται μετά τον τοκετό, ώστε να συμπληρωθούν οι 17 εβδομάδες της χορηγουμένης άδειας μητρότητας.

Αν ο τοκετός πραγματοποιηθεί αργότερα από την ημερομηνία που είχε αρχικά προβλεφθεί, τότε παρατείνεται η άδεια λόγω κυοφορίας –μέχρι τον τοκετό– χωρίς αντίστοιχη μείωση του χρόνου αδείας λόγω λοχείας.

Διευκρινίζεται ότι σε περίπτωση που κατά τη διάρκεια της άδειας λήξει η ορισμένου χρόνου σύμβαση εργασίας, η διάρκεια της σύμβασης δεν παρατείνεται έως τη λήξη της άδειας μητρότητας.

Παράταση χρόνου άδειας μητρότητας

Σε περίπτωση ασθενείας που προέρχεται από την κύηση ή τον τοκετό, η άδεια παρατείνεται ανάλογα (πριν από ή μετά την περίοδο των 8 εβδομάδων), χωρίς όμως ταυτόχρονη καταβολή επιδομάτων μητρότητας και ασθενείας

Άδεια μητρότητας τεκμαιρόμενης μητέρας & υιοθετούσας

Η τεκμαιρόμενη μητέρα, δηλαδή εκείνη που αποκτά τέκνο με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας, καθώς και η εργαζόμενη που υιοθετεί τέκνο από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια και έως την ηλικία των 8 ετών, δικαιούται το μεταγενέθλιο τμήμα της άδειας μητρότητας ήτοι των 9 εβδομάδων, όπως και τις πάσης φύσεως αποδοχές και επιδόματα που συνδέονται με αυτήν, εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις που ορίζονται στις επιμέρους καταστατικές διατάξεις του φορέα ασφάλισής τους.

Παλαιολόγος Ι. Λιάζος

Σύμβουλος Εργασιακών – Ασφαλιστικών