Αλεξανδρούπολη: Ο ενεργειακός «νόμος της δεκαετίας»

Α. Ο «ενεργειακός νόμος της δεκαετίας»

Ανήκω σε αυτούς που πριν μια δεκαετία, πιστέψαμε ότι το ανατολικότερο λιμάνι της Δύσης, η Αλεξανδρούπολη, αν προικοδοτηθεί με σημαντικές ενεργειακές επενδύσεις, θα μπορούσε να αναδιατάξει τις γεωπολιτικές ισορροπίες της ΝΑ Ευρώπης. Την πεποίθησή μας αυτή, την αποδείξαμε με μια σειρά από σημαντικά ενεργειακά έργα που σχεδιάσαμε, μελετήσαμε και εντάξαμε για ευρωπαϊκή χρηματοδότηση το διάστημα 2010-2014.

Η Ελλάδα αλλάζει «πίστα» με το FSRU της Αλεξανδρούπολης

Το 2013 εισηγήθηκα στη Βουλή και ψηφίσαμε το νόμο που επέτρεψε να γίνει πραγματικότητα ο αγωγός TAP. Σήμερα, ο Νότιος Ευρωπαϊκός Διάδρομος Φυσικού Αερίου, περνά από τη Βόρεια Ελλάδα, μεταφέροντας αέριο από την Κασπία έως την Ιταλία.

Ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός IGΒ, που επίσης σήμερα είναι μια πραγματικότητα, σχεδιάστηκε, μελετήθηκε και εντάχθηκε στον κατάλογο των ευρωπαϊκών προγραμμάτων προτεραιότητας (PCIs) το 2013.

Ένα έτος αργότερα, το Δεκέμβριο 2014, στα γραφεία της Μόνιμης Ελληνικής Αντιπροσωπίας του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας, υπογράψαμε, μαζί με τους συναδέλφους μου υπουργούς ενέργειας της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας, το πρώτο Σύμφωνο Συνεργασίας (MoU) για τη δημιουργία του «Κάθετου Διαδρόμου», ενός διαδρόμου, που με αφετηρία τον IGB, θα λειτουργήσει ως εναλλακτικός κάθετος άξονας τροφοδοσίας των βορειότερων γειτόνων μας στα ανατολικά Βαλκάνια με φυσικό αέριο, που θα προέρχεται από την Ελλάδα και όχι πλέον από τη Ρωσία.

Το ίδιο διάστημα (2013) εντάξαμε στον κατάλογο των ευρωπαϊκών προγραμμάτων χρηματοδότησης (PCIs) την Πλωτή Μονάδα Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (FSRU) της Αλεξανδρούπολης, που αναμένεται, έως το τέλος της φετεινής χρονιάς, να βρίσκεται στα ανοιχτά του λιμανιού της πόλης.

Στη διάρκεια αυτής της περιόδου, είχαμε μια εξαιρετική συνεργασία, στα παραπάνω ζητήματα, με τους εκπροσώπους όλων των επιπέδων της Διοίκησης Obama.

Η αλλαγή της γεωπολιτικής σελίδας, που έχει συμβεί στην Αλεξανδρούπολη, είναι πλέον πραγματικότητα. Έτσι, σήμερα μπορούμε με αισιοδοξία να συζητήσουμε για το μέλλον της περιοχής.

Για άλλη μια φορά επιβεβαιώνεται αυτό που ονομάζω «ο Ενεργειακός Νόμος της Δεκαετίας». Αυτός δεν είναι ένας κανονικός νόμος, που ψηφίζεται στη Βουλή. Είναι ένας «νόμος της ζωής», που δείχνει ότι κάποιοι πριν μια δεκαετία περίπου, οραματίστηκαν, μελέτησαν και προώθησαν τα μεγάλα ενεργειακά έργα, όπως αυτά που σήμερα συζητούμε. Έργα τα οποία μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και ως εφαλτήριο για να σχεδιάσουμε, τα μελλοντικά έργα της επόμενης δεκαετίας. Το δεύτερο FSRU, το νέο εργοστάσιο ηλεκτρισμού με φυσικό αέριο και η αναβίωση του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη με αντίστροφη ροή, είναι 3 τυπικά παραδείγματα αυτού σε εξέλιξη δημιουργικού σχεδιασμού.

Επιπλέον, το 2014, εκτός από το μεγάλο διαγωνισμό των 20 θαλάσσιων οικοπέδων σε Ιόνιο και νότια Κρήτη για την αξιοποίηση των ελληνικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, είχαμε πλέον δρομολογήσει ανάλογα σπουδαία έργα στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως το ηλεκτρικό καλώδιο EuroAsia Interoconnector που συνδέει Ισραήλ – Κύπρο – Ελλάδα, τον κορυφαίο αγωγό της περιοχής EastMed από Ισραήλ και Κύπρο μέσω Ελλάδας προς Ιταλία, ενώ πρόσφατα δρομολογήθηκε το ηλεκτρικό καλώδιο με την Αίγυπτο.

Β. Τα ευρωπαϊκά λάθη

Όλοι μας πιστεύουμε στην Πράσινη Ενεργειακή Μετάβαση, στη διαμόρφωση ενός νέου φιλοπεριβαλλοντικού παραγωγικού υποδείγματος, που ελπίζουμε να αποτρέψει την Κλιματική Καταστροφή. Όμως, η πράσινη μετάβαση από μόνη της δεν μπορεί να είναι μια πλήρης ενεργειακή στρατηγική, ένα ολοκληρωμένο Ενεργειακό Δόγμα, εάν δεν συνοδεύεται από πολιτικές Ενεργειακής Ασφάλειας, καθώς και τη μάχη κατά της Ενεργειακής Φτώχειας. Προωθούμε την πράσινη ενέργεια, η οποία όμως, θα πρέπει να είναι συνεχής και επαρκής και ταυτόχρονα σε ανεκτές τιμές για τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά κι επιχειρήσεις.

Δυστυχώς, αυτές οι αρχές αγνοήθηκαν κραυγαλέα από την Ε.Ε. τα τελευταία χρόνια και ως αποτέλεσμα, ιδιαίτερα μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, βιώνουμε τη χειρότερη ενεργειακή κρίση των τελευταίων δεκαετιών.

Μια κρίση η οποία έχει κοστίσει έως τώρα, τη μεταφορά εκτός Ευρώπης, τουλάχιστον €800δισ. ευρωπαϊκού πλούτου, προς εταιρείες και χώρες που μας τροφοδοτούν με αέριο.

Το μάθημα από αυτήν την κρίση είναι διπλό: α) τουλάχιστον για τα επόμενα 30 χρόνια θα χρειαζόμαστε σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου ως μεταβατικού καυσίμου προς το 2050, και β) ταυτόχρονα, οφείλουμε να αναπτύξουμε όλες τις γηγενείς ευρωπαϊκές πηγές φυσικών πόρων, όπως επιτέλους, μετά από απώλεια αρκετών ετών, επαναδρομολογεί η Ελλάδα.

Για να το πω σε μορφή συνθήματος: να ξεχάσουμε τη λανθασμένη πολιτική «EITE Ανανεώσιμα, ΕΙΤΕ φυσικό αέριο» και να υλοποιήσουμε τη σώφρονα και αποτελεσματική πολιτική «ΚΑΙ Ανανεώσιμα ΚΑΙ φυσικό αέριο». Η σπουδαιότητα αυτής της Στρατηγικής μεγιστοποιείται αν λάβουμε υπόψη μας ότι η μεταφορά του πράσινου υδρογόνου στο μέλλον, θα βασιστεί σε αναβαθμισμένο δείκτη, αγωγούς και υποδομές φυσικού αερίου. Ευτυχώς, η Ελλάδα και οι γειτονικές χώρες, ακολουθούν σε σημαντικό βαθμό, αυτή τη σωστή πολιτική.

Γ. Η Ελληνοαμερικανική συνεργασία

Η μάχη ενάντια στην Κλιματική Κρίση θα απαιτήσει σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, δεκαπλασιασμό των πράσινων επενδύσεων: από τα σημερινά $600δισ./έτος, στα $6τρισ./έτος!

Οι ΗΠΑ ορθά προωθούν δράσεις προσέλκυσης επενδύσεων μέσα από το the Inflation Reduction Act (IRA). Εξάλλου, το ίδιο πράττουν Κίνα, Ιαπωνία και άλλες χώρες. Δυστυχώς, η ΕΕ δεν έχει ακόμη αποφασίσει τι θέλει να πράξει, αφού υπάρχουν χώρες, που λανθασμένα πιστεύουν ότι μόνο με εθνικές χρηματοδοτήσεις μπορούν οι βιομηχανίες τους να ανταποκριθούν στον παγκόσμιο ανταγωνισμό.

Πιστεύω ότι η ΕΕ πρέπει άμεσα να υλοποιήσει το δικό της «Ταμείο Κυριαρχίας», ώστε σε συνεργασία με τις ΗΠΑ να συγκροτηθεί μια πανίσχυρη «Δυτική Πράσινη Συμμαχία». Μια Συμμαχία σε επενδύσεις, τεχνολογικές καινοτομίες, αλλά επίσης και σε απόκτηση των αναγκαίων αποθεμάτων κρίσιμων ορυκτών πόρων, όπως κοβάλτιο, νικέλιο, χαλκό και σπάνιες γαίες, που είναι απαραίτητες για την πράσινη μετάβαση.

Να υπενθυμίσω ότι σήμερα η Κίνα κυριαρχεί με 45% στην παγκόσμια αγορά κρίσιμων ορυκτών πόρων, με τις ΗΠΑ στη δεύτερη θέση με μερίδιο μόλις 7% και την ΕΕ κραυγαλέα απούσα.

Η Ελλάδα σήμερα, εκτός από τον σημαντικό ορυκτό της πλούτο σε υδρογονάνθρακες και κρίσιμα μεταλλεύματα, επιπλέον, διαθέτει ορισμένες παγκόσμιου επιπέδου πρωτοπόρες και ανταγωνιστικές επιχειρήσεις, στην κατασκευή αγωγών φυσικού αερίου, υποβρύχιων ηλεκτρικών καλωδίων, βιομηχανικών μπαταριών, ηλιακών θερμοσιφώνων, έξυπνων μετρητών και υλικών θερμομόνωσης.

Η πολύ στενή συνεργασία Ελλάδας, ΗΠΑ και ΕΕ σε ζητήματα γεωστρατηγικής αναβάθμισης, όπως αυτή που ήδη λαμβάνει χώρα στην Αλεξανδρούπολη, μπορεί να αποτελέσει θεμέλιο της ευρύτερης περιοχής, για έναν κόσμο Ευημερίας, Δημοκρατίας και Ειρήνης.

*Στηρίζεται σε μετάφραση από την ομιλία, στη διάρκεια του East Macedonia Thrace Forum, στην Αλεξανδρούπολη (22.02.2023)

Ο Καθηγητής Γιάννης Μανιάτης έχει διατελέσει υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής