Εκλογές 2023: Η ελληνική οικονομία ανακάμπτει, αλλά οι ψηφοφόροι υπολογίζουν το κόστος

Από την κατασκευή μιας νέας γραμμής του μετρό μέχρι τις πολυσύχναστες καφετέριες και ταβέρνες και τους τουρίστες που περιφέρονται στις πλατείες όπου κάποτε οι ταραξίες συγκρούονταν με την αστυνομία, η επιστροφή της Ελλάδας από τα βάθη της οικονομικής κρίσης είναι αδύνατο να μη φανεί στην Αθήνα, σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg.

Η πρόκληση για τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, καθώς οδεύει προς μια δύσκολη εκλογική αναμέτρηση αυτό το Σαββατοκύριακο, είναι να πείσει αρκετούς Έλληνες ότι δεν μένουν πίσω σε αυτό το ταξίδι από αυτό που ο ίδιος αποκαλεί “παλιά Ελλάδα” στη νέα.

Η ανάκαμψη της οικονομίας έχει θέσει τη χώρα σε τροχιά ανάκτησης της επενδυτικής του βαθμίδας μετά από 13 χρόνια. Το ΑΕΠ βρίσκεται ακριβώς εκεί που βρισκόταν όταν η Ελλάδα χρεοκόπησε το 2010 και βυθίστηκε κατά περισσότερο από το ένα πέμπτο. Η ανεργία έχει μειωθεί περισσότερο από το μισό από την κορύφωσή της στο 28%. Τα capital controls έχουν καταργηθεί πλήρως εδώ και πάνω από τρία χρόνια, ενώ οι ελληνικές μετοχές και τα ομόλογα έχουν εκτοξευθεί.

Εκλογές 2023: Οι τελευταίες κινήσεις των δύο μονομάχων πριν την κάλπη

Η πίεση στο εκλογικό σώμα, οι δημοσκοπήσεις και η τραγωδία των Τεμπών

Αλλά το βάρος αυτής της ανάκαμψης εξακολουθεί να πιέζει ένα εκλογικό σώμα που αγωνίζεται όπως και η υπόλοιπη ήπειρος. Η κληρονομιά της πανδημίας του κορωνοϊού και η κρίση του κόστους ζωής που οφείλεται στους λογαριασμούς τροφίμων και ενέργειας έχει υπερμεγέθη αντίκτυπο στα νοικοκυριά των οποίων το εισόδημα είχε ήδη συμπιεστεί από τα χρόνια της λιτότητας που σχεδιάστηκαν για να επανέλθει η Ελλάδα σε τροχιά.

Οι δημοσκοπήσεις φέρνουν τον Μητσοτάκη και το κόμμα του, τη Νέα Δημοκρατία, μπροστά από τον αντίπαλο πρώην πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος κατά τη διάρκεια της θητείας του αντιστάθηκε στα μέτρα που διέταξαν οι πιστωτές της Ελλάδας, μέχρι που υποχώρησε και εξασφάλισε ένα ακόμη πακέτο διάσωσης. Μια αλλαγή στο εκλογικό σύστημα, ωστόσο, καθιστά μια επανάληψη το καλοκαίρι ένα πολύ πιθανό σενάριο.

Ανάμεσα σε κρίσιμες ψηφοφορίες στην γειτονική Τουρκία, οι ελληνικές εκλογές μπορεί να μην συγκεντρώσουν την ίδια παγκόσμια προσοχή. Ωστόσο, το διακύβευμα είναι αν η Ελλάδα μπορεί να αποφύγει μια ακόμη περίοδο πολιτικού δράματος και να διατηρήσει μια πορεία που έχει βελτιώσει τη διεθνή της θέση και έχει κάνει τη χώρα ένα μέρος όπου οι επενδυτές θέλουν να δραστηριοποιηθούν ξανά.

“Το κυριότερο από τη σκοπιά ενός ξένου θα ήταν ότι η Ελλάδα δεν θα ξαναγίνει σημείο κρίσης”, δήλωσε ο Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών στην Αθήνα. “Με άλλα λόγια, ότι θα καταφέρει να κάνει δύο πράγματα: να εξυπηρετήσει κανονικά το εξωτερικό της χρέος και ότι θα διατηρήσει αρκετά εύρωστους ρυθμούς ανάπτυξης”.

Ο Μητσοτάκης -του οποίου ο πατέρας διετέλεσε πρωθυπουργός στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και η αδελφή του ήταν υπουργός Εξωτερικών τη δεκαετία του 2000- έχει επιβλέψει το επόμενο στάδιο του μετασχηματισμού της Ελλάδας, αν και αυτό επισκιάστηκε από ένα φρικτό σιδηροδρομικό δυστύχημα νωρίτερα φέτος και ένα σκάνδαλο υποκλοπών που ενέπλεξε την κυβέρνησή του.

Η μείωση χρέους και η απόσταση από την Τσεχία

Το 2022, η Ελλάδα κατάφερε να μειώσει τον λόγο του χρέους της προς το ΑΕΠ ταχύτερα από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Το ασφάλιστρο κινδύνου για τα ελληνικά κρατικά ομόλογα σε σύγκριση με εκείνο της Γερμανίας έχει μειωθεί κατά περίπου το ένα τρίτο το τελευταίο έτος. Διαπραγματεύονται με παρόμοια απόδοση με τα ιταλικά ομόλογα, τα οποία κατέχουν επενδυτική βαθμίδα.

Ο λόγος χρέους της Ελλάδας, ωστόσο, εξακολουθεί να παραμένει ο υψηλότερος από κάθε άλλη χώρα στην περιοχή του ευρώ, ενώ το κράτος έχει ακόμη δρόμο να διανύσει για να καλύψει τη χαμένη εποχή της κρίσης χρέους.

Η οικονομία αναμένεται να φθάσει φέτος τα 223 δισεκατομμύρια ευρώ (243 δισεκατομμύρια δολάρια), όσο περίπου ήταν το 2010, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Eurostat. Ωστόσο, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των 21.200 ευρώ είναι περίπου 29% χαμηλότερο από ό,τι στην Τσεχική Δημοκρατία, μια χώρα με παρόμοιο μέγεθος πληθυσμού στο λιγότερο εύπορο πρώην ανατολικό μπλοκ της Ευρώπης. Πριν από την κρίση, το ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν περίπου 37% υψηλότερο από αυτό των Τσέχων.

Τι λένε οι ψηφοφόροι

Η περιφέρεια της Αττικής, η οποία περιλαμβάνει την πρωτεύουσα, η οποία φιλοξενεί περισσότερο από το ένα τρίτο των 10,6 εκατομμυρίων κατοίκων της χώρας, θα αποφασίσει τελικά ποιος θα κυβερνήσει την Ελλάδα.

Στην περιοχή του πάρκου Βεΐκου στο βόρειο τμήμα της πόλης, ένα στάδιο που χτίστηκε για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 -το υψηλότερο σημείο αναφοράς της Ελλάδας- ήταν μεταξύ εκείνων που αναπτύχθηκαν για να στεγάσουν αιτούντες άσυλο το 2015, καθώς η χώρα αντιμετώπιζε την προσφυγική κρίση καθώς και την οικονομική της κατάρρευση. Τώρα βρίσκονται σε εξέλιξη εργασίες για μια γραμμή του μετρό αξίας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ που θα συνδέσει την περιοχή με την καρδιά της ελληνικής πρωτεύουσας.

Για την Ιωάννα Κατρακούλη, η οποία εργάζεται ως καθαρίστρια στο πάρκο, δεν υπήρξε επιστροφή. “Δεν μπορείς να δουλεύεις τόσα χρόνια και να παίρνεις μόνο ψίχουλα”, δήλωσε η κα Κατρακούλη, 57 ετών. Ο Τσίπρας και ο Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς του, ή ΣΥΡΙΖΑ, είναι οι πλέον κατάλληλοι για να κάνουν τις απαραίτητες διορθώσεις που χρειάζεται τώρα η Ελλάδα, είπε. “Πρέπει να κοιτάξουν τους ανθρώπους, τον άνθρωπο, τον μέσο Έλληνα που αγωνίζεται από το πρωί μέχρι το βράδυ”, είπε.

Ο Γιώργος Βαφειάδης, 26χρονος γυμναστής στην περιοχή της Αττικής, θυμάται καλά τις κακές μέρες του πρόσφατου παρελθόντος και δεν περιμένει “θαύματα” από οποιαδήποτε νέα κυβέρνηση. “Όσο ήμουν έφηβος, θυμάμαι τα capital controls και τον Τσίπρα να αγνοεί το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος που έστησε για τους όρους διάσωσης, οπότε σίγουρα δεν θα τον ψηφίσω”, είπε.

Άλλοι επιθυμούν διακαώς να επανεκλεγεί ο Μητσοτάκης για να συνεχίσει τις βελτιώσεις στην κρατική μηχανή, η δυσκίνητη λειτουργία της οποίας καθόρισε την Ελλάδα για δεκαετίες.

Η Ναυσικά Καστανά, μια 43χρονη κτηνίατρος, αναφέρει ότι της αρέσει το πώς η ψηφιοποίηση των κρατικών υπηρεσιών έχει διευκολύνει την αλληλεπίδραση μεταξύ των πολιτών και του κράτους, είπε. “Έχει διαχειριστεί καλά την οικονομία, είναι ισχυρός στην ασφάλεια και έχει βελτιώσει την εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό”, δήλωσε η κα Καστανά.

Όπως πάντα, οι βασικοί πολιτικοί ηγέτες προσπαθούν να πείσουν τους ψηφοφόρους ότι ο καθένας από αυτούς έχει το καλύτερο σχέδιο για να μεταφέρει την Ελλάδα στο μέλλον και να αποβάλει την κληρονομιά της. Το σιδηροδρομικό δυστύχημα που στοίχισε τη ζωή σε 57 ανθρώπους τον Φεβρουάριο αποδόθηκε τελικά στις πελατειακές σχέσεις και στη χρόνια υποεπένδυση στο σιδηροδρομικό σύστημα από τις διαδοχικές διοικήσεις.

Τα εισοδήματα

Τόσο ο Μητσοτάκης όσο και ο Τσίπρας έχουν επικεντρωθεί στα εισοδήματα. Ο εν ενεργεία πρωθυπουργός έχει υποσχεθεί να αυξήσει τον κατώτατο μισθό στα 950 ευρώ τον μήνα από 780 ευρώ κατά τη διάρκεια της επόμενης τετραετίας, ενώ ο αντίπαλός του έχει υποσχεθεί 880 ευρώ στις πρώτες 50 ημέρες της εξουσίας του. Το 2010, πριν από την κρίση, ήταν 740 ευρώ.

“Οι πολίτες καλούνται να αποφασίσουν αν θα προχωρήσουμε μπροστά ή θα επιστρέψουμε σε ένα παρελθόν που νομίζω ότι θέλουμε να ξεχάσουμε”, δήλωσε ο 55χρονος Μητσοτάκης κατά τη διάρκεια τηλεοπτικής συζήτησης μεταξύ όλων των αρχηγών των κοινοβουλευτικών κομμάτων στις 10 Μαΐου.

Ο Τσίπρας, 48 ετών, εν τω μεταξύ, δήλωσε ότι οι ανισότητες σημαίνουν ότι ολόκληρα στρώματα της κοινωνίας εξαντλούνται. “Αν δεν αποφασίσουμε να κάνουμε μεγάλες αλλαγές, σε τέσσερα χρόνια από τώρα δεν θα υπάρχει μεσαία τάξη”, απάντησε.

Ωστόσο, δεδομένου του νέου εκλογικού συστήματος – ο νικητής δεν λαμβάνει πλέον 50 μπόνους έδρες στο κοινοβούλιο των 300 εδρών για να διευκολύνει την είσοδό του στην εξουσία – πολλοί Έλληνες αναμένεται να αποσπαστούν από τα δύο πρώτα κόμματα σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Σε περίπτωση νέων εκλογών, που αναμένονται τον Ιούλιο, οι κανόνες θα αλλάξουν για να βοηθήσουν στην παραγωγή ενός πιο ξεκάθαρου αποτελέσματος.

Αυτό που αναζητούν οι ψηφοφόροι είναι μια πορεία προς ένα βιοτικό επίπεδο που να ανταποκρίνεται τουλάχιστον στο μέσο όρο της περιοχής του ευρώ, δήλωσε ο Βέττας σε think tank στην Αθήνα.

Οι πολιτικοί των μεγάλων κομμάτων “είναι αυτοί που μας έβαλαν στα πακέτα διάσωσης και ακόμη και τώρα εξακολουθούν να μας κουνάνε το δάχτυλο, λέγοντάς μας τι να κάνουμε”, δήλωσε ο Γιώργος Κραμποκούκης, ένας 65χρονος συνταξιούχος που κάθεται στο πάρκο Βεΐκου. “Η Ελλάδα δεν έχει μέλλον μαζί τους”.