Κλιματική αλλαγή: Πώς η φορολόγηση των… cheeseburger μπορεί να σώσει τον πλανήτη

Τα τελευταία χρόνια έχουμε αντέξει πολλά. Από την πανδημία και τη δύσκολη ανάκαμψη, μέχρι τον πληθωρισμό και την αύξηση των επιτοκίων που εκτόξευσαν το κόστος ζωής και συρρίκνωσαν την αγοραστική δύναμη του μέσου εργαζόμενου.

Μπίρα: Η γεύση αλλάζει λόγω κλιματικής αλλαγής

Όλα τα σηκώσαμε. Φανταστείτε, όμως, έναν έξτρα φόρο στο πιτόγυρο – το οποίο ήδη τείνει να γίνει πολυτέλεια. Ε, αυτή θα ήταν η χαριστική βολή! Πόσα να αντέξει ο άνθρωπος;

Κάπως έτσι θα το έβλεπε από τη σκοπιά του ο μέσος Αμερικανός εάν ξαφνικά του φορολογούσαν το… cheeseburger. «Απαράδεκτο»!

Χμ… Ακόμα κι αν ήταν για τη σωτηρία του πλανήτη;

«Και όμως, αυτός ο φόρος cheeseburger μπορεί να είναι το κλειδί για την αποφυγή της καταστροφικής υπερθέρμανσης του πλανήτη», ρίχνει τη βόμβα το Bloomberg.

Μάλιστα. Ακόμα και αν με ένα μαγικό ραβδάκι εξαφανίζονταν εν μια νυκτί τα ορυκτά καύσιμα και όλες οι μορφές ενέργειας γίνονταν αποκλειστικά πράσινες, θα τελειώναμε με την κλιματική αλλαγή και ό, τι αυτό σημαίνει για τον πλανήτη και την ανθρωπότητα; Η απάντηση, σύμφωνα με τα στοιχεία για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, είναι κατηγορηματικά «όχι».

Και για αυτό η ευθύνη βαρύνει κατά μεγάλο μέρος τα cheeseburger!

Ιδού γιατί: Η κτηνοτροφία ευθύνεται για το 18% της παγκόσμιας έκκλησης αερίων του θερμοκηπίου με τη μορφή διοξειδίου του άνθρακα, μεθανίου από ρέψιμο αγελάδων και οξειδίου του αζώτου από λιπάσματα. Χώρια η αποψίλωση των δασών, η ρύπανση και η επακόλουθη απώλεια βιοποικιλότητας, που επιβαρύνουν δραματικά το κλίμα.

Ακόμα κι αν κάθε άλλη πηγή αερίων που οδηγούν στην υπερθέρμανση του πλανήτη εξαφανιζόταν, η παραγωγή τροφίμων θα παρέμενε περισσότερο από αρκετή για να ωθήσει τον πλανήτη να ξεπεράσει τον 1,5 οC πάνω από τους προβιομηχανικούς μέσους όρους. Και η κτηνοτροφία κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων συμβάλλει στο μεγαλύτερο μέρος αυτών των εκπομπών.

Πρωταθλητές στην κρεατοφαγία

Το γεγονός ότι οι Αμερικανοί είναι μανιώδεις κρεατοφάγοι, μάλλον δεν εντυπωσιάζει. Στη χώρα τον ακροτήτων και των υπερβολών, ο μέσος καταναλωτής τρώει περίπου 280 κιλά κρέατος ετησίως.

Εξίσου εντυπωσιακή –έως εξοργιστική- είναι η σύγκριση με τις φτωχότερες χώρες, όπου η κατά κεφαλήν κατανάλωση κρέατος δεν ξεπερνά τα 10 κιλά τον χρόνο.

Οι ΗΠΑ καταγράφουν την τρίτη μεγαλύτερη κατανάλωση βοείου κρέατος στον κόσμο και την έκτη σε κοτόπουλο.

Για να επιτύχουν τους διακηρυγμένους στόχους τους για περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη στον 1,5 οC, οι ΗΠΑ θα πρέπει να μειώσουν την κατανάλωση κρέατος κατά 82%, σύμφωνα με πρόσφατη εκτίμηση του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Compassion in World Farming. Αυτό, βέβαια, θα οδηγούσε τους Αμερικανούς να τρώνε περίπου τόσο κρέας όσο και οι άνθρωποι στο Ανατολικό Τιμόρ. Δυσκολάκι…

Ωστόσο, η απλή μείωση της κατανάλωσης κρέατος στο μισό θα σήμαινε ότι ο μέσος Αμερικανός θα έτρωγε τόση ζωική πρωτεΐνη όσο, π.χ., οι Δανοί. Εάν οι Αμερικανοί έτρωγαν ένα κλασικό μπέργκερ των Mc Donald’s μέρα παρά μέρα (το περίφημο Quarter Pounder), θα μειώνονταν οι εκπομπές άνθρακα που σχετίζονται με τη διατροφή κατά 43%, σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη της Οξφόρδης. Δηλαδή, περίπου στο μισό!

Θα μπορούσε επίσης να μειώσει τη συχνότητα εμφάνισης παχυσαρκίας, καρκίνου και άλλων ασθενειών.

Και φυσικά, μπορεί να δηλώνουν στις δημοσκοπήσεις πρόθυμοι να το κάνουν, αλλά από την καλή πρόθεση μέχρι την πράξη… εκατομμύρια burger δρόμος.

Για να είμαστε δίκαιοι: Στην πραγματικότητα, η παγκόσμια κατανάλωση κρέατος συνεχίζει να κινείται σε αυξητική τροχιά, όσο τα ενισχύονται τα εισοδήματα στις ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες. Οι άνθρωποι τείνουν να τρώνε περισσότερο κρέας, που είναι πιο ακριβή τροφή, όσο τους το επιτρέπουν οι οικονομικές τους δυνατότητες. Και αυτό είναι μεν μια θετική εξέλιξη για πληθυσμούς που υποσιτίζονται, αλλά στις ανεπτυγμένες χώρες θα μπορούσαν οι άνθρωποι να τρώνε λιγότερο κρέας χωρίς να τους λείψει.

Υπάρχει λύση;

Υπάρχουν μέτρα που μπορούν να λάβουν ο κλάδος της κτηνοτροφίας και της βιομηχανίας κρέατος και οι κυβερνήσεις για να περιορίσουν τον αντίκτυπο στο κλίμα, από τον περιορισμό της σπατάλης τροφίμων και της ρύπανσης έως την ενίσχυση της παραγωγικότητας, προτείνει το Bloomgerg. Αλλά το όφελος από τέτοια μέτρα έχουν κοντά ποδάρια. Αργά ή γρήγορα θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την πλευρά της ζήτησης.

Εξ ου και η ιδέα ενός φόρου για το κρέας, ένα όλο και πιο καυτό θέμα στους ακαδημαϊκούς κύκλους και στην Ευρώπη.

Η Νέα Ζηλανδία είναι η μόνη χώρα μέχρι στιγμής που έχει τολμήσει, επιβάλλοντας φόρο μεθανίου στα αγροκτήματα που θα τεθεί σε ισχύ το 2025. Μάλλον δεν θα είναι η τελευταία. Ακόμη και η Δανία, που τρώει το μισό κρέας των ΗΠΑ, το σκέφτεται.

Η μεγαλύτερη ένσταση σε έναν τέτοιο φόρο είναι ότι θα έπληττε περισσότερο τους φτωχούς καταναλωτές. Ωστόσο, μια πρόσφατη μελέτη στο περιοδικό Nature Food δείχνει ότι τα αποτελέσματά του θα μπορούσαν εύκολα να αντισταθμιστούν με την παροχή φορολογικών εκπτώσεων σε αυτά τα νοικοκυριά και με τη μείωση των φόρων στα φρούτα και στα λαχανικά. Φυσικά, κάτι τέτοιο μπορεί να «έπιανε» στη Δανία, αλλά υπάρχει ένα μεγάλο ερωτηματικό για τις ΗΠΑ… Η υποστήριξη της Gen Z για τον φόρο κρέατος είναι ισχυρή, αλλά όχι και όλων των άλλων.

Για τις ΗΠΑ, μία πρόταση, ίσως λιγότερο «επώδυνη» για αρχή, θα μπορούσε να είναι η παύση της επιδότησης των κτηνοτροφικών μονάδων για αύξηση της παραγωγής τους.

Μεταξύ 2014 και 2020, η κυβέρνηση των ΗΠΑ δαπάνησε 10,7 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε άμεσες επιδοτήσεις στη βιομηχανία κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων, σε σύγκριση με μόλις 13 εκατομμύρια δολάρια σε φυτικά και άλλα υποκατάστατα κρέατος, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου Στάνφορντ.