Πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς: Θα οδηγήσει σε μια νέα χειμερινή ενεργειακή κρίση για την Ευρώπη;

Την επομένη της αιφνιδιαστικής επίθεσης της Χαμάς κατά του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, η ισραηλινή κυβέρνηση διέταξε να κλείσει το κοίτασμα φυσικού αερίου Ταμάρ.

Το κοίτασμα είναι το δεύτερο μεγαλύτερο του Ισραήλ, με περίπου 280 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, και ανήκει στις Chevron, Dor Gas Exploration Limited Partnership, Everest Infrastructures, Isramco Negev 2, Mubadala Investment με έδρα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την ισραηλινή εταιρεία Tamar Petroleum. Πριν από τη διακοπή της λειτουργίας του, το κοίτασμα κάλυπτε συνήθως περίπου το 70% των αναγκών του Ισραήλ για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Φυσικό αέριο: Αλλάζουν ρότα τα τάνκερ LNG

Το Ισραήλ έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να αναπληρώσει τις προμήθειες φυσικού αερίου από άλλα πεδία του για να καλύψει την εγχώρια ζήτηση και να προμηθεύσει διεθνείς πελάτες, αλλά η κλιμάκωση της σύγκρουσης και το κλείσιμο του Ταμάρ έχουν προκαλέσει νευρικότητα στην αγορά ενέργειας, με αυξημένους φόβους για έναν ευρύτερο πόλεμο στον οποίο θα εμπλέκονται και άλλα κράτη της Μέσης Ανατολής.

Οι τιμές του LNG αυξήθηκαν περισσότερο από 40% την Τετάρτη, στα 18,345 δολάρια ανά ένα εκατομμύριο βρετανικές θερμικές μονάδες (MMBtu), σε υψηλό οκτώ μηνών. Πολλές αναφορές επισημαίνουν ότι ορισμένοι αγοραστές LNG στη Βόρεια Ασία έχουν αναστείλει τα σχέδιά τους να αποκτήσουν επιπλέον χειμερινό καύσιμο ως αποτέλεσμα της επίθεσης της Χαμάς και των αντίποινων βομβαρδισμών του Ισραήλ στη Γάζα.

Τα σενάρια για τον φετινό χειμώνα

Οι τιμές εκτοξεύθηκαν τον περασμένο χειμώνα εν μέσω της εκτίναξης του πληθωρισμού και των δυτικών κυρώσεων στη Ρωσία – πρώην μεγαλύτερο προμηθευτή πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ευρώπης – λόγω της εισβολής της στην Ουκρανία στις αρχές του 2022. Ευτυχώς για πολλούς στην Γηραιά Ήπειρο, ο χειμώνας ήταν σχετικά ζεστός.

Ο Callum Macpherson, επικεφαλής του τμήματος εμπορευμάτων της Investec, εξήγησε ότι η διαρθρωτική έλλειψη φυσικού αερίου για την Ευρώπη λόγω των κυρώσεων στις ρωσικές ενεργειακές εξαγωγές αποδείχθηκε πολύ πιο έντονη από ό,τι ήταν για το πετρέλαιο, καθιστώντας τις τιμές του φυσικού αερίου -και ως εκ τούτου τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας- πιο ευαίσθητες από ό,τι τις τιμές του πετρελαίου. Οι ροές πετρελαίου είναι επίσης πολύ πιο εύκολο να αναπροσανατολιστούν από ό,τι οι ροές φυσικού αερίου.

«Οι ευρωπαϊκές αποθήκες φυσικού αερίου είναι σχεδόν γεμάτες, αλλά έχουμε ακόμη έναν μακρύ χειμώνα μπροστά μας, και έτσι, αν προκύψει οποιοσδήποτε κίνδυνος εφοδιασμού, πρέπει να σκεφτούμε τι θα συμβεί αν αυτός υλοποιηθεί», δήλωσε στο Al-Monitor. «Στη συνέχεια, πρέπει επίσης να συνυπολογίσουμε τον κίνδυνο ο χειμώνας να αποδειχθεί ασυνήθιστα κρύος – προσθέτοντας κι άλλη πίεση στην προσφορά. Σε αυτό το σενάριο, μπορεί να δούμε μια επιστροφή στη συμπεριφορά τιμών που ειδαμε και το 2022. Εάν και ο φετινός χειμώνας είναι σχετικά ήπιος, τα υψηλά αποθέματα σημαίνουν ότι θα μπορούσαμε να δούμε χαλάρωση των τιμών του φυσικού αερίου».

Ο Robin Mills, διευθύνων σύμβουλος της Qamar Energy, θεωρεί ότι το χειρότερο σενάριο θα μπορούσε να είναι «πολύ άσχημο» για την Ευρώπη, αλλά μέχρι στιγμής παραμένει απίθανο, καθώς οι τιμές έχουν ήδη αντέξει δύο μεγάλους πολέμους, επιθέσεις σε ενεργειακές υποδομές και διαταραχές στις προμήθειες φυσικού αερίου και πετρελαίου.

«Πιο πιθανές είναι κάποιες μεμονωμένες επιθέσεις σε δεξαμενόπλοια κ.λπ., η αυστηρότερη επιβολή κυρώσεων στο Ιράν που θα βγάλει και πάλι μερικές εκατοντάδες χιλιάδες βαρέλια πετρελαίου την ημέρα από την αγορά και μια μεγαλύτερη διακοπή των ισραηλινών προμηθειών φυσικού αερίου στην Αίγυπτο, σταματώντας την επανεκκίνηση των εξαγωγών LNG», επισήμανε ο Mills στο Al-Monitor.

Έλεγχος ζημιών και υψηλά αποθέματα της ΕΕ

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες προσπαθούν να εφαρμόσουν έναν προληπτικό έλεγχο των ζημιών για να αποτρέψουν την κλιμάκωση της σύγκρουσης. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Ρίσι Σουνάκ έφτασε στο Ισραήλ χθες για να συναντηθεί με τον πρωθυπουργό Μπεντζαμίν Νετανιάχου, ενώ ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς επισκέφθηκε την Τρίτη πριν μεταβεί για συνομιλίες στην Αίγυπτο. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχε ταξιδέψει στο Ισραήλ την περασμένη εβδομάδα.

Για να μετριάσουν τον περαιτέρω πολιτικό κίνδυνο και την αναστάτωση των ενεργειακών αγορών, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εργάζονται για να αποφύγουν ή να περιορίσουν τη σύγκρουση με το Ιράν, αλλά και να είναι έτοιμοι να χρησιμοποιήσουν την πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα πετρελαίου εάν οι ιρανικές εξαγωγές διακοπούν από περαιτέρω κυρώσεις. Ο Mills μάλιστα τόνισε ότι η επανεκκίνηση της εγκατάστασης Ταμάρ θα πραγματοποιηθεί, μόλις κριθεί ασφαλής.

Ο Paul Horsnell, παγκόσμιος επικεφαλής της έρευνας εμπορευμάτων της Standard Chartered Bank, επισήμανε ότι τα στοιχεία δείχνουν πως η Ευρώπη παραμένει πολύ καλά εφοδιασμένη με φυσικό αέριο, παρά την πρόσφατη αναταραχή.

Τα αποθέματα υγροποιημένου φυσικού αερίου της ΕΕ βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, περίπου 113,4 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, δηλαδή πάνω από το 97% της αποθηκευτικής ικανότητας, σύμφωνα με την Gas Infrastructure Europe.

«Ακόμη και σε έναν ασυνήθιστα σκληρό χειμώνα, αυτό θα είναι υπεραρκετό για να κρατήσει την Ευρώπη καλά εφοδιασμένη, βοηθούμενη από τη ζήτηση που εξακολουθεί να είναι πολύ πεσμένη», δήλωσε ο Horsnell στο Al-Monitor.

«Εκτός από το κλείσιμο του Ταμάρ που προκαλεί ανησυχίες ότι οι εξαγωγές LNG της Αιγύπτου μπορεί να μειωθούν προς την Ευρώπη, υπάρχουν επίσης φόβοι ότι πιθανές απεργίες των εργαζομένων στις εγκαταστάσεις LNG στην Αυστραλία – έναν από τους κορυφαίους παραγωγούς LNG στον κόσμο – μπορεί να πιέσουν περαιτέρω την αγορά και να μειώσουν τις ροές προς την Ευρώπη», συπλήρωσε ο αναλυτής.

Ενδεχόμενα δολιοφθοράς

Την περασμένη εβδομάδα εμφανίστηκαν νέες ανησυχίες ότι η ζημιά στον αγωγό Balticconnector – ο οποίος παρέχει φυσικό αέριο και δεδομένα μεταξύ των κρατών μελών του ΝΑΤΟ Εσθονία και Φινλανδία – θα μπορούσε να σηματοδοτήσει έναν αυξημένο κίνδυνο δολιοφθοράς για το ενεργειακό δίκτυο της Ευρώπης.

«Η πραγματική επίδραση όλων αυτών ενδέχεται να μην είναι μεγάλης κλίμακας και να μπορεί να καλυφθεί εύκολα το όποιο κενό», δήλωσε ο Horsenell. «Αλλά παρά όλους αυτούς τους υπερβολικούς φόβους για την προσφορά, οι τιμές εξακολουθούν να είναι χαμηλότερες κατά δύο τρίτα σε σχέση με το προηγούμενο έτος και είναι δύσκολο να δούμε πώς θα μπορούσαν να κινηθούν υψηλότερα κατά τη διάρκεια του χειμώνα σε σύγκριση με τον προηγούμενο. Στην πραγματικότητα, υπάρχει τόσο πολύ φυσικό αέριο που δεν είμαι σίγουρος πώς μπορεί να αποφευχθεί μια κατάρρευση των τιμών την άνοιξη, όταν τα αποθέματα ολοκληρώσουν την εποχική τους μείωση, αν όχι νωρίτερα».

Ο Chris Louney, επικεφαλής αναλυτής της παγκόσμιας στρατηγικής για τα εμπορεύματα και της ερευνητικής ομάδας MENA της RBC Capital Markets, διευκρίνισε ότι «οι υψηλότερες ευρωπαϊκές τιμές φυσικού αερίου ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης Ισραήλ-Χαμάς χρησιμεύουν ως υπενθύμιση ότι παρά τα υψηλά αποθέματα αποθήκευσης, τις εργασίες για την εξασφάλιση πρόσθετης προσφοράς και τις εκούσιες και ακούσιες προσαρμογές από την πλευρά της ζήτησης, οι χειμερινές τιμές ενέργειας θα μπορούσαν ακόμη να αποδειχθούν κρίσιμες».

Δήλωσε στο Al-Monitor: «Ενώ οι αμερικανικές αγορές φυσικού αερίου παραμένουν πιο απομονωμένες, τα διεθνή πρωτοσέλιδα στις παγκόσμιες αγορές φυσικού αερίου τιμολογούν τα ασφάλιστρα φόβου λόγω των υποψιών για σαμποτάζ σε έναν αγωγό της Βαλτικής Θάλασσας και τους κινδύνους που απορρέουν από τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς, όλα αυτά υπογραμμίζουν το γεγονός ότι τα γεωπολιτικά ασφάλιστρα δεν βρίσκονται στο χάρτη. Παρόλο που οι ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου μπορεί να μην βιώσουν κατ’ ανάγκη τις χειρότερες τιμές του χειμώνα που παρατηρήθηκαν τα τελευταία χρόνια, οι κίνδυνοι είναι αρκετά ξεκάθαρα στραμμένοι προς τα πάνω».