Δάση: Επιδοτήσεις 150 εκατ. ετησίως για απόληψη βιομάζας

Έναν μηχανισμό  για τη διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων της χώρας, τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξή τους έχει σχεδιάσει το επιτελείο του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Θοδωρή Σκυλακάκη. Ο μηχανισμός σε πλήρη ανάπτυξη θα απαιτεί μόνιμους πόρους ύψους 150 εκατ. ευρώ ανά έτος για επιδοτήσεις σε δασικούς συνεταιρισμούς, ή σε συμπράξεις δασικών συνεταιρισμών και ιδιωτών που θα αναλαμβάνουν την απόληψη της δασικής πιστοποιημένης βιομάζας.

Δάση: Το σχέδιο για την ολοκληρωμένη διαχείριση

Δικαιώματα εκπομπών ρύπων

Η αρχή θα γίνει με μια “μαγιά” 20 εκατ. ευρώ από τα έσοδα που προέρχονται από τις δημοπρασίες δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων  ώστε να ξεκινήσει η σύνταξη και επικαιροποίηση του πρώτου πακέτου μελετών για την ολοκληρωμένη διαχείριση των δημόσιων δασικών οικοσυστημάτων. Έχουν επίσης εξασφαλιστεί συνολικά 80 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ για την ολοκλήρωση όλων των διαχειριστικών μελετών που απαιτούνται για το σύνολο των δασικών εκτάσεων της χώρας.

Ωστόσο, από το 2024 αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία ένα σύστημα δημοπρασιών Πιστώσεων Άνθρακα (Carbon Credits)  που θα προκύπτουν από τη διαχείριση του δάσους  ώστε ο μηχανισμός να αυτοχρηματοδοτείται.

Ειδικότερα, η μεταρρύθμιση που προωθεί το ΥΠΕΝ αφορά σε  μια ολοκληρωμένη διαχείριση των δασών που θα οδηγήσει στον περιορισμό  του κινδύνου πυρκαγιάς. Καταρχάς,  θα  ξεκινήσουν να συντάσσονται διαχειριστικές μελέτες για  όσα δημόσια δάση δεν έχουν. Σήμερα στο 51%  των δασικών οικοσυστημάτων δεν υφίσταται διαχείριση ή πρόκειται για διαχείριση χαμηλής παραγωγής δασικών προϊόντων.

Είναι αξιοσημείωτο ότι, αν και η χώρα έχει μεγάλη δασοκάλυψη,  ο ετήσιος τζίρος της βιομηχανίας ξύλου κυμαίνεται περίπου στα 200 εκατ. ευρώ. Άρα το δυναμικό  είναι τεράστιο. Όπως ανάφερε χθες σε συνέντευξη Τύπου ο κ. Σκυλακάκης, είναι ενδεικτικό ότι περίπου το 1/3 της παραγωγής των δασών προέρχεται από πευκοδάση, παρά το γεγονός ότι τεράστιος αριθμός από πευκοδάση δεν βρίσκονται καν υπό διαχείριση.

Επιπρόσθετα, θα δημιουργηθεί μια ψηφιακή πλατφόρμα, μέσω της οποίας θα παρακολουθούνται και θα υλοποιούνται αυτές οι διαχειριστικές μελέτες, καθώς και όλες οι άλλες εργασίες της δασικής υπηρεσίας. Το συγκεκριμένο ψηφιακό εργαλείο θα περιλαμβάνει επίσης   γεωχωρική αποτύπωση, αλλά και των διαθέσιμων πόρων.

Έρχονται επιδοτήσεις βιομάζας

“Καρδιά του συστήματος”, σύμφωνα με τον υπουργό,   είναι η επιδότηση της απόληψης δασικής πιστοποιημένης βιομάζας, η οποία “θα είναι μεγαλύτερη όσο πιο δύσκολη είναι   απόληψη της βιομάζας   και όσο περισσότερο συνεισφέρει στην πρόληψη”. Θα παρέχεται ετησίως, με βάση τα τιμολόγια πώλησης της βιομάζας. Για τον σχεδιασμό του συστήματος επιδότησης θα λαμβάνονται υπόψη όλες οι σχετικές παράμετροι, όπως ο τύπος ξυλείας, η τελική χρήση, ο βαθμός δυσκολίας απόληψης (π.χ. κλίση δάσους, δυνατότητα πρόσβασης, ειδικά χαρακτηριστικά αναγλύφου), κ.ά. Όπως εξήγησε ο κ. Σκυλακάκης, η επιδότηση   θα γίνεται αρχικά από τους πόρους των ρύπων και σε πλήρη εφαρμογή θα απαιτηθούν  περίπου 150 εκατομμύρια ετησίως.

Για το έργο θα αξιοποιηθούν οι Δασικοί Συνεταιρισμοί Εργασίας (ΔΑΣΕ), οι οποίοι ανέρχονται σήμερα σε 293, είτε μόνοι τους, είτε σε σύμπραξη με εταιρείες που  διαχειρίζονται και προσθέτουν αξία στην πιστοποιημένη βιομάζα όπως επιχειρήσεις επεξεργασίας ξύλου, παραγωγής βιοκαυσίμων, χρήσης βιομάζας ως καύσιμο κ.λπ.  «Γιατί το κάνουμε αυτό; Γιατί θέλουμε αυτοί που θα επενδύουν σε αυτό το σύστημα να είναι «μόνιμοι stakeholders», δηλαδή εταίροι του συστήματος, να κάνουν μακροχρόνια επένδυση στο ελληνικό δάσος, να μην είναι …περαστικοί», σημείωσε ο κ. Σκυλακάκης.

Από τα 76 εκατομμύρια στρέμματα, που είναι η συνολική έκταση των δασικών οικοσυστημάτων της Ελλάδας, περίπου τα μισά δεν τελούν υπό διαχείριση -κυρίως τα δάση στη Νότια Ελλάδα. Γι’ αυτό και προτείνεται να “αδελφοποιηθούν” με τα διαχειριζόμενα του Βορρά. Αυτό σημαίνει, πως οι προσκλήσεις του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τη διαχείριση και την παραγωγική εκμετάλλευσή τους, θα αφορούν από κοινού “αδερφοποιημένα” δασικά οικοσυστήματα της Βόρειας και της Νότιας Ελλάδας.

Δημιουργείται «Χρηματιστήριο» Απορροφήσεων Άνθρακα

Για τη σταδιακή αυτοχρηματοδότηση του μηχανισμού   διαχείρισης των δασικών οικοσυστημάτων της χώρας προβλέπεται η δημιουργία μιας νέας «χρηματιστηριακής» θεσμοθετημένης  Αγοράς Εθελοντικών Πιστώσεων  Αντιστάθμισης εκπομπών CO2 (Voluntary Carbon Credits Markets ή VCMs),  στην Ελλάδα. Ουσιαστικά θα αφορά συναλλαγές σε πιστωτικούς τίτλους   αντιστάθμισης εκπομπών CO2 (διοξειδίου του άνθρακα)  από έργα δάσωσης, αναδάσωσης ή βελτίωσης διαχείρισης δασών και ενδεχομένως   από την παραγωγή προϊόντων ξύλου (δασική  βιομάζα). Είναι αξιοσημείωτο ότι εκτός του νέου μηχανισμού θα είναι η βιομάζα από τα καμένα δάση, ώστε να μη λειτουργήσει ως κίνητρο για εμπρησμούς.

Ουσιαστικά ένα δάσος που θα μπαίνει σε διαχείριση θα δημιουργεί «δικαιώματα εκπομπών ρύπων», τα οποία θα μπορούν να εξαγοράζουν ρυπογόνες βιομηχανίες, ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες, αλλά και ναυτιλιακές ή αεροπορικές εταιρείες, όπως γίνεται και με το  Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ). Δηλαδή θα προσφέρει στις επιχειρήσεις περαιτέρω δυνατότητα επίτευξης του στόχου  μηδενικών εκπομπών, επιπλέον των όσων ορίζονται από το ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών (EU ETS).

«Με   έναν χοντρικό υπολογισμό που έχουμε κάνει  είναι 100 ευρώ ανά  στρέμμα. Για παράδειγμα αν υπολογίσουμε ότι τα  μισά  δάση της χώρας που δεν βρίσκονται σήμερα σε διαχείριση (ήτοι περί τα 20 εκατ. στρέμματα από τα περίπου  40 εκατομμύρια στρέμματα)   μπουν σε διαχείριση, θα έχουμε 2 δισ. ευρώ στην εικοσαετία δικαιώματα ρύπων. Εάν προσθέσουμε τις δασώσεις ή τις αναδασώσεις τότε οι πόροι είναι πολύ μεγαλύτεροι και  στη διάρκεια της εικοσαετίας φτάνουν 1.000 ευρώ ανά στρέμμα», επεσήμανε ο κ. Σκυλακάκης. Και πρόσθεσε: «Είναι ένας πάρα πολύ σημαντικός πόρος που μπορούν να παράξουν τα δάση μας και η βούληση της κυβέρνησης είναι ο πόρος που θα δημιουργηθεί να γυρνά πίσω ως έσοδο στα δάση για την επιδότηση της βιομάζας που λειτουργεί ως πρόληψη».

Οι απορροφήσεις CO2 υπολογίζονται με βάση κοινούς κανόνες, που θα προσδιορίσει με ειδική ρύθμιση το ΥΠΕΝ  -ανάλογα με το είδος του έργου, το είδος βλάστησης και την κλιματική ζώνη- και θα πιστοποιούνται από ειδικά διαπιστευμένες εταιρείες αναγνωρισμένου κύρους, ελληνικές και διεθνείς.  Η πιστοποίηση θα   καλύπτει όλη την πορεία, από το σημείο που θα βγαίνει η βιομάζα από το δάσος  και σε δεύτερη φάση όταν θα  πωλείται ή θα αξιοποιείται.

Επιδοτήσεις στους λογαριασμούς ρεύματος

Επίσης, η μεταρρύθμιση του ΥΠΕΝ θα περιλαμβάνει και τη   θέσπιση αντισταθμιστικού οφέλους σε όλα τα νοικοκυριά των δασικών περιοχών, οι οποίες θα βρίσκονται υπό διαχείριση. Η στήριξη θα έρθει υπό τη μορφή επιδοτήσεων στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος και το ύψος τους θα εξαρτάται από τις ποσότητες της απολήψιμης βιομάζας.

Το βασικό πλαίσιο θα νομοθετηθεί έως το τέλος του χρόνου και  αμέσως μετά θα βγουν όσο ταχύτερα γίνεται οι σχετικοί διαγωνισμοί για τις πρώτες διαχειριστικές μελέτες. Σύμφωνα με τον υπουργό, προτεραιότητα αποτελεί η περιοχή της Αττικής.

«Η ολοκληρωμένη διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων, θα οδηγήσει σε καθαρισμό και έργα πρόληψης, μειώνοντας τους κινδύνους πυρκαγιάς, που φέρνει η επελαύνουσα κλιματική κρίση. Παράλληλα, θα στηριχθούν οι τοπικές κοινωνίες και θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, ενώ θα αυξηθεί η φορολογητέα ύλη και θα μειωθεί η παράτυπη οικονομία. Πρόκειται για μια μεταρρύθμιση, που δημιουργεί μια νέα δυναμική, από την οποία θα προκύπτουν μόνιμοι πόροι για τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη των δασών μας», επεσήμανε ο κ. Σκυλακάκης.

Για την υλοποίηση της   μεταρρύθμισης ενισχύεται και η δασική υπηρεσία με μόνιμο (500 στελέχη) και εποχικό προσωπικό (1.200 στελέχη ετησίως, με βάση την υφιστάμενη νομοθεσία) και αναβαθμίζονται τα μέσα και οι υποδομές της από το πρόγραμμα “έξυπνο δάσος” (π.χ. laptop, tablet, δορυφορικό internet, αισθητήρες, drones, 300 οχήματα ΑΙΓΙΣ, κ.λπ.).