Η κοινωνική καινοτομία στην εποχή της κρίσης

Ζούμε σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από πολλαπλές κρίσεις και ασύλληπτης ταχύτητας μεταβολές λόγω της ψηφιακής μετάβασης. Η εκρηκτικότητα των αλλαγών επηρεάζει οριζόντια τις επιχειρήσεις, την εργασία, τις επιστήμες, την παραγωγή και διάθεση προϊόντων, τον τρόπο λειτουργίας των θεσμών και των κυβερνήσεων και τη λήψη των αποφάσεων για την επίλυση των προβλημάτων. Τα αναδυόμενα προβλήματα απαιτούν καινοτομία και έξυπνες λύσεις που δεν μπορούν να παραχθούν από γραφειοκρατικά συστήματα.

Σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό κανονισμό, ως Κοινωνική Καινοτομία ορίζεται η δραστηριότητα που είναι κοινωνική τόσο ως προς τον σκοπό της όσο και ως προς τα μέσα της και ιδίως μια δραστηριότητα που αφορά την ανάπτυξη και εφαρμογή νέων ιδεών (για προϊόντα, υπηρεσίες, πρακτικές και πρότυπα) που ταυτόχρονα ικανοποιούν κοινωνικές ανάγκες και δημιουργούν νέες κοινωνικές σχέσεις ή συνεργασίες μεταξύ δημόσιων οργανισμών, οργανισμών της κοινωνίας των πολιτών ή ιδιωτικών οργανισμών, ωφελώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την κοινωνία και ενισχύοντας την ικανότητά της να αναλαμβάνει δράση. Η παρέμβαση της πολιτικής πρέπει να στοχεύει στην παροχή καινοτόμου απάντησης σε κοινωνικές ανάγκες και εφαρμόζεται σε μικρή κλίμακα και σε συνθήκες που επιτρέπουν τη μέτρηση του αντικτύπου της, πριν εφαρμοστεί σε άλλα πλαίσια, συμπεριλαμβανομένων των γεωγραφικών και τομεακών, ή να εφαρμοστεί σε μεγαλύτερη κλίμακα, αν τα αποτελέσματα αποδειχθούν θετικά.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην προώθηση της κοινωνικής καινοτομίας, χρηματοδοτώντας διακρατικές δράσεις μέσω του προγράμματος για την Απασχόληση και την Κοινωνική Καινοτομία (EaSI) που αποσκοπεί στην προαγωγή ποιοτικής και βιώσιμης απασχόλησης υψηλού επιπέδου, τη διασφάλιση επαρκούς και κατάλληλης κοινωνικής προστασίας, την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και της φτώχειας και τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας.

Για την περίοδο 2021-2027, το πρόγραμμα EaSI θα αποτελεί μέρος του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου+ (ΕΚΤ+). Για την ενδυνάμωση της κοινωνικής καινοτομίας έχει ήδη συσταθεί το Ευρωπαϊκό Κέντρο Κοινωνικής Καινοτομίας στη Λιθουανία, ενώ προβλέπεται και η σύσταση Εθνικών Κέντρων Κοινωνικής Καινοτομίας στα κ-μ. Το υπουργείο Εργασίας συμμετέχει σε διακρατικές δράσεις με τη σύμπραξη δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, με απώτερο στόχο τη δημιουργία ενός εθνικού και διακρατικού δικτύου για την κοινωνική οικονομία και την παροχή τεχνογνωσίας για τον σχεδιασμό δράσεων για την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων, που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, την ψηφιακή μετάβαση, το δημογραφικό ζήτημα. Η υποστήριξη για τη δημιουργία και τη χρηματοδότηση βιώσιμων κοινωνικών start-ups, η σύσταση συνεργατικών σχημάτων για την ανάληψη επιχειρηματικής δράσης με κοινωνικό αντίκτυπο, είναι ενδεικτικές περιπτώσεις τέτοιων πρωτοβουλιών. Η κοινωνική καινοτομία και η εξόρυξη καινοτόμων ιδεών για την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων έχει ως προϋπόθεση την κατανόηση των αναγκών των κοινωνικών ομάδων μέσα από μια από τα κάτω προς τα πάνω συμμετοχική διαδικασία, ώστε οι λύσεις να ικανοποιούν τις πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων σε μια ραγδαία μεταβαλλόμενη εποχή.

Ο κ. Κωνσταντίνος Αγραπιδάς είναι γενικός διευθυντής Εργασιακών Σχέσεων, Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία και Ενταξης στην Εργασία στο υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης.