Άτομα με Αναπηρία και Σύνδεση με την Αγορά Εργασίας

Η 3η Δεκεμβρίου έχει ανακηρυχθεί ως Παγκόσμια ημέρα ατόμων με αναπηρία και αποτελεί μία ημέρα ευαισθητοποίησης σε θέματα αναπηρίας και κινητοποίησης υπέρ των δικαιωμάτων και δυνατοτήτων των ατόμων με αναπηρία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ως θεμελιώδη στόχο τη δημιουργία ενός πλαισίου μέτρων με σκοπό τη διασφάλιση των δικαιωμάτων και την ανάπτυξη της κοινωνικής ισότητας για τα άτομα αυτά. Είναι γεγονός ότι ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων με αναπηρία αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες αναφορικά με την συμμετοχή του στην υγεία, στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, στην ψυχαγωγία και στην εργασία, ενώ παράλληλα διατρέχουν κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού με αποτέλεσμα την περιθωριοποίηση ή και τη φτωχοποίησή τους.

Πόσοι, όμως, έχουμε αναρωτηθεί αν η απορρόφηση των ατόμων με αναπηρία στην αγορά εργασίας βρίσκεται σε ικανοποιητικά επίπεδα. Τα άτομα με αναπηρία αντιμετωπίζουν σημαντικά ζητήματα στον  τομέα της απασχόλησης, αφού άλλοτε η απουσία νομοθετικού πλαισίου ή η αδυναμία ευελιξίας του δεν βοηθούσε στην ένταξή τους στην αγορά εργασίας.

Παρά το γεγονός πως οι εξελίξεις στο χώρο της επαγγελματικής ανάπτυξης για τα άτομα με αναπηρία τρέχουν με γοργούς ρυθμούς, το πεδίο αυτό στη χώρα μας παραμένει σχεδόν ανύπαρκτο. Οι σημαντικές ελλείψεις που παρουσιάζονται στο νομοθετικό πλαίσιο, οι ανεπαρκείς υποστηρικτικές δομές και ο μικρός αριθμός εξειδικευμένων συμβούλων οδηγούν σε πενιχρά επίπεδα γνώσεων και αποτελεσμάτων της κοινωνίας απέναντι στα άτομα με αναπηρία .

Στην Ελλάδα έχουν παρουσιαστεί έρευνες που φανερώνουν πως οι υπηρεσίες που παρέχονται πρέπει να αναβαθμιστούν. Σύμφωνα με στοιχεία που συλλέχθηκαν στο πλαίσιο του 1ου κύματος της έρευνας για το Εργατικό Δυναμικό για το έτος 2022 της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής και παρουσιάστηκαν από την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία, ο πληθυσμός των ατόμων με αναπηρία ηλικίας άνω των 15 ετών εκτιμάται στο 10% του συνολικού πληθυσμού. Στις παραγωγικές ηλικίες από 20 έως 64 ετών, το ποσοστό των ατόμων με αναπηρία που συμμετέχουν στο εργατικό δυναμικό βρέθηκε να αποτελεί το χαμηλό ποσοστό του 23,7% ενώ στο σύνολο των ανέργων με αναπηρία ,στις ίδιες ηλικίες , το 65% αντιμετωπίζει μακροχρόνια ανεργία , δηλαδή ανεργία που διαρκεί 12 μήνες ή και περισσότερο. Παράλληλα ο δείκτης απασχόλησης των νέων και ενηλίκων με αναπηρία ως 44 ετών ανέρχεται μόλις στο 12,5% .

Αναμφίβολα, η επαγγελματική σταδιοδρομία και ανάπτυξη αποτελεί δικαίωμα όλων των ανθρώπων και μία από τις κοινωνικές ομάδες στην οποία πρέπει να φανερώσουμε ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι τα άτομα με αναπηρία. Η εργασία λειτουργεί καθοριστικά στη ζωή του ατόμου αφού αποτελεί μία καθημερινή δραστηριότητα, η οποία κάνει το άτομο να νιώθει ενεργό και χρήσιμο στην κοινωνία. Του παρέχει εισόδημα ώστε να μπορεί να έχει αξιοπρεπή διαβίωση ενώ δημιουργεί θετικά  συναισθήματα και χαρακτηριστικά όπως η  ικανοποίηση, η ευθύνη, η επαγγελματική καταξίωση και οι  κοινωνικές επαφές. Οι επιπτώσεις της ανεργίας είναι σημαντικές και συνδέονται με οικονομικές δυσκολίες, έλλειψη κοινωνικοπρονοιακής περίθαλψης που οδηγούν σε προβλήματα διαβίωσης.

Είναι σημαντικό να προωθηθούν οι ατομικές, αλλά και κοινωνικές ανάγκες των ανθρώπων με αναπηρία και να ενισχυθεί η δυνατότητα αξιοποίησης τους σε ποιοτικές και βιώσιμες θέσεις εργασίας. Με τον τρόπο αυτό θα εξασφαλιστεί η αυτονομία τους, αφού η δυνατότητα εργασίας οφείλει να παρέχεται στο σύνολο των μελών της κοινωνίας, όπως αναδεικνύεται και από τη διακήρυξη της Μαδρίτης το 2002.

Είναι υποχρέωση λοιπόν, να δημιουργηθεί ένα ισχυρό πρόγραμμα επαγγελματικής ανάπτυξης το οποίο θα οδηγήσει στην ουσιαστική επαγγελματική σταδιοδρομία τους. H πολιτεία θα πρέπει να παρέχει οικονομική στήριξη σε όσους την έχουν ανάγκη, αλλά και παράλληλη δυνατότητα συμμετοχής τους σε προγράμματα με άμεσο στόχο την απορρόφηση και διατήρησή τους στην αγορά εργασίας. Η ταυτόχρονη παροχή αξιόλογης οικονομικής βοήθειας και η συμμετοχή του ατόμου στην εργασία θα βοηθήσει σημαντικά στην δυνατότητα αξιοπρεπούς διαβίωσης ενώ θα βοηθήσει σημαντικά τη ψυχική υγεία των ατόμων. Πρέπει η κοινωνία μας να κατανοήσει πως τα άτομα με αναπηρία έχουν θέση σε όλους τις δραστηριότητες της κοινωνικής ζωής. Παράλληλα πρέπει να ενημερώσει και να στηρίξει επιχειρήσεις , οι οποίες θα αποφασίσουν να προσφέρουν θέσεις εργασίας παρέχοντας οικονομική στήριξη και πρόσβαση των ατόμων αυτών  στο χώρο εργασίας. Η στήριξη των ατόμων με αναπηρία είναι σημαντική προσφέροντας ουσιαστική δημόσια υγεία ,εκπαίδευση και κατάρτιση για όλους

Κλείνοντας, στο πλαίσιο της διερεύνησης του κατάλληλου επαγγελματικού πεδίου για τα άτομα με αναπηρία, σπουδαίο ρόλο διαδραματίζουν οι σύμβουλοι επαγγελματικού προσανατολισμού. Κυρίαρχο ρόλο πρέπει να αποτελέσει η αλλαγή νοοτροπίας και η άρση των στερεοτύπων. Η στήριξή των ατόμων αυτών από επαγγελματίες συμβούλους Επαγγελματικού Προσανατολισμού πρέπει να είναι διαρκής, με κύριο στόχο την ενημέρωση όλων των φορέων και την αντιμετώπιση του συνόλου των δυσλειτουργικών πεποιθήσεων, που απομακρύνουν τα άτομα με αναπηρία από την αγορά εργασίας.

Ο Θανάσης Λέλες είναι Επιστημονικός Υπεύθυνος Career Gate