Ενδοσκοπική αντιμετώπιση όγκων στομάχου

Πόσο συχνός και επικίνδυνος είναι ο καρκίνος του στομάχου;

Ο καρκίνος του στομάχου αποτελεί μια συχνή ογκολογική οντότητα, τόσο στους άνδρες, όσο και στις γυναίκες στην σημερινή εποχή. Πρόκειται για έναν καρκίνο με αυξημένη θνητότητα και συγκεκριμένα αποτελεί την δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου από ογκολογικά αιτία παγκοσμίως.

Έχω φύσημα στην καρδιά. Θα χρειαστώ επέμβαση;

Ένας βασικός λόγος της αυξημένης θνητότητας σε ασθενείς με όγκους του στομάχου είναι η καθυστερημένη διάγνωση. Ενδεικτικά αξίζει να σημειωθεί ότι το 80% των ασθενών με όγκο στο στομάχι είναι τελείως ασυμπτωματικοί ή εμφανίζουν μη ειδική συμπτωματολογία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ότι οι μισοί ασθενείς με τέτοιο νόσημα επισκέπτονται καθυστερημένα τον γιατρό τους και διαγιγνώσκονται σε προχωρημένο στάδιο. Το γεγονός αυτό μειώνει, όπως γίνεται κατανοητό, τις πιθανότητες ίασης και περιορίζει τις θεραπευτικές επιλογές.

Η σύγχρονη ενδοσκόπηση μπορεί να αλλάξει το τοπίο

Τα τελευταία χρόνια η πρόοδος που έχει επιτευχθεί στην ενδοσκόπηση αλλάζει άρδην το τοπίο προς όφελος των ασθενών. Με την βοήθεια της ενδοσκόπησης υψηλής ανάλυσης (high resolution), της τεχνητής νοημοσύνης (artificial intelligence), της συμβατικής ή/και ψηφιακής χρωμοενδοσκόπησης και μεγεθυντικής ενδοσκόπησης μας δίνεται η δυνατότητα να αναγνωρίσουμε έγκαιρα και με ακρίβεια πρώιμες βλάβες στο στομάχι προτού αυτές εξελιχθούν σε κακοήθεια.  Συγκεκριμένα έχουμε τη δυνατότητα με τα ενδοσκόπια τελευταίας γενιάς να αναγνωρίσουμε ανώμαλες και ύποπτες περιοχές στο στομάχι και να πάρουμε ως εκ τούτου στοχευμένες βιοψίες. Επιτυγχάνεται με αυτόν τον τρόπο μια καθολική χαρτογράφηση του στομάχου. Επιπλέον, με τις εξελιγμένες ενδοσκοπικές μεθόδους και με την βοήθεια του ενδοσκοπικού υπερήχου μπορούμε να προβλέψουμε με ακρίβεια άνω του 90% κατά πόσο ένας όγκος στο στομάχι είναι απλά επιφανειακός ή έχει διηθήσει τις εν τω βάθει στοιβάδες αυτού.  Με άλλα λόγια, η σύγχρονη ενδοσκόπηση επιτρέπει όχι μόνο την πρώιμη αναγνώριση βλαβών, αλλά συντελεί στην έγκαιρη ταυτοποίησή τους και μας δίνει πληροφορίες για το πόσο εκτεταμένη είναι η βλάβη στο στομάχι ή και στα γειτονικά όργανα.

Μπορεί η ενδοσκόπηση να οδηγήσει στην θεραπεία και την ίαση;

Την μεγαλύτερη επανάσταση στην αντιμετώπιση των όγκων του στομάχου και των υπολοίπων οργάνων του πεπτικού συστήματος την έχει διαδραματίσει η ενδοσκοπική χειρουργική. Πρόκειται για μια πρωτοποριακή μέθοδο που βασίζεται στην χρησιμοποίηση ελάχιστα επεμβατικών τεχνικών που έχουν ως στόχο την ολοκληρωτική αφαίρεση των όγκων του στομάχου και την ίαση στους ασθενείς αυτούς. Εξέχουσα θέση στις τεχνικές αυτές κατέχει η ενδοσκοπική υποβλεννογόνια εκτομή (ESD).

Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονίσουμε ότι η ενδοσκοπική χειρουργική έχει ένδειξη μόνο για πρώιμες βλάβες, δηλαδή για αρχόμενους καρκίνους του στομάχου.

Ποια είναι τα βήματα που ακολουθούνται στην ESD;

Συγκεκριμένα κατά την διάρκεια της γαστροσκόπησης ο γαστρεντερολόγος αφού αναγνωρίσει την βλάβη που θέλει να αφαιρέσει μαρκάρει τα όριά της με ειδικά εργαλεία. Στην συνέχεια εγχύει με μια ειδική βελόνα ένα υγρό στο εσωτερικό του τοιχώματος του στομάχου ούτως ώστε να διαχωρίσει τις επιμέρους στοιβάδες αυτού.

Στο επόμενο βήμα ο ενδοσκόπος κόβει με ειδικά μαχαιρίδια τις δύο επιφανειακές στοιβάδες του στομάχου διατηρώντας ανέπαφη την μυϊκή στοιβάδα. Έτσι, επιτυγχάνεται η πλήρης και σε ένα κομμάτι αποκόλληση του τμήματος του στομάχου που περιέχει τον όγκο, ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζεται η ακεραιότητα του οργάνου. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι η εν λόγω επέμβαση χρήζει μεγάλης ακρίβειας και λεπτότητας των χειρουργικών κινήσεων. Πρόκειται για μια χρονοβόρο διαδικασία κατά την οποία προστατεύεται ο μυς του στομάχου και απολινώνονται τα αγγεία προς αποφυγή διατρήσεως και αιμορραγίας. Δημιουργείται μετά το πέρας της επέμβασης ένα «τεχνητό έλκος» το οποίο επουλώνεται από μόνο του μετά από μικρό χρονικό διάστημα. Οι ασθενείς εισέρχονται στο νοσοκομείο για παρακολούθηση και μπορούν να πάρουν εξιτήριο σε 1 με 2 μέρες.

Υπάρχουν επιπλοκές και πώς αντιμετωπίζονται;

Οι επιπλοκές αυτής της μεθόδου περιορίζονται κατά κύριο λόγο σε τραυματισμό του μυός με κίνδυνο διατρήσεως και σε αιμορραγία από την περιοχή του δημιουργούμενου έλκους. Αξιοσημείωτο είναι ότι το ποσοστό των επιπλοκών είναι πολύ μικρό, της τάξεως <4% και δύνανται να αντιμετωπιστούν αμιγώς ενδοσκοπικά.

Ένα άλλο προτέρημα της συγκεκριμένης μεθόδου αποτελεί το γεγονός ότι ακόμα και αν χρειαστεί ο ασθενής να χειρουργηθεί για όγκους που είναι βαθύτεροι του αναμενόμενου, το χειρουργείο μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς καμία χρονική καθυστέρηση.

Συμπερασματικά

Οι εξελίξεις στην σύγχρονη ενδοσκόπηση επιτρέπουν όχι μόνο την έγκαιρη ανακάλυψη αρχόμενων όγκων στο στομάχι αλλά και την έγκυρη ταυτοποίησή τους. Με την χρήση της ελάχιστα επεμβατικής ενδοσκόπησης είμαστε πλέον σε θέση να αφαιρέσουμε ενδοσκοπικά, χωρίς χειρουργικές τομές, συγκεκριμένους όγκους από το στομάχι. Το ποσοστό των επιπλοκών είναι μικρό, η παραμονή στο νοσοκομείο ελαχιστοποιείται, ενώ οι ασθενείς μπορούν να ιαθούν και να αποφύγουν ένα ακρωτηριαστικό ειδάλλως χειρουργείο που θα τους επηρεάσει σε σημαντικό βαθμό την ποιότητα της ζωής τους.

Γράφει ο Θωμάς Θωμαΐδης, Γαστρεντερολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης Β’ Γαστρεντερολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ, Ενδοσκοπική αντιμετώπιση όγκων στομάχου