Μπουτάν: Πώς ο βασιλιάς έκλεψε την ιδέα μιας startup

Αφού μια startup μοιράστηκε την ιδέα της για ένα τεχνολογικό Shangri-La (μυθική πόλη-παράδεισος) με τη βασιλική κυβέρνηση του Μπουτάν, το βασίλειο απέρριψε το έργο. Τώρα, ανακοίνωσε τη δική του «μεγαπόλη» που εστιάζει στη συνείδηση.

Το 2021, ο Νοτιοαφρικανός-αμερικανός επιχειρηματίας Αρτ Φιντς άρχισε να προτείνει σε κυβερνητικούς αξιωματούχους στο βασίλειο των Ιμαλαΐων του Μπουτάν μια ιδέα: να μετατρέψει την Gelephu, μια μικρή, γραφική πόλη στα σύνορά της με τη γειτονική Ινδία, σε μια πειραματική, «οικοβιομηχανική» πόλη-πρότυπο.

Κρυπτονομίσματα: Ποια χώρα εξορύσσει bitcoin εν κρυπτώ

Η μικροσκοπική πόλη, υποστήριζε, ήταν σε ιδανική θέση για να γίνει παγκόσμιος κόμβος για ελεύθερους στοχαστές και καινοτόμους που θα έφερναν τη γνώση και τον πλούτο τους στο Μπουτάν. Θα ήταν ένας εμπορικός παράδεισος πράσινης αρχιτεκτονικής και βιώσιμης βιομηχανίας. Το πιο σημαντικό, η startup του Φιντς, που υποστηρίζεται από μια από τις εταιρείες VC του δισεκατομμυριούχου πίτερ Τιλ, είχε εξασφαλίσει επιστολές προθέσεων από 19 ξένες εταιρείες τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένης της εταιρείας εργαστηριακής καλλιέργειας διαμαντιών Diamond Foundry, της βρετανικής startup drone Dronamics και της Φινλανδικής εταιρείας δέσμευσης άνθρακα Carbo Culture για να γίνουν παρεπιδημήσουν στην πόλη Yung Drung, η οποία ισχυρίστηκε ότι θα παρείχε ένα οικονομικό άλμα σε μια χώρα που εξακολουθεί να αναδύεται από δεκαετίες αυτοεπιβαλλόμενης απομόνωσης.

Το τελευταίο Shangri-La

«Η ανάπτυξη του 21ου αιώνα στο τελευταίο Shangri-La», ανέφερε σχετικά με το ουτοπικό έργο στον ιστότοπό του.

Τώρα, αυτό το μέλλον έφτασε. Το Forbes αναφέρει ότι ο «Βασιλιάς Δράκος» όπως αποκαλείται ο Τζιγκμέ Κεσάρ Ναμγκιέλ Γουανγκτσακ ανακοίνωσε επίσημα μια «μεγαλόπολη» σε μια βασιλική ομιλία την Κυριακή. Η διακήρυξη συνέπεσε με την 116η Εθνική Ημέρα του Μπουτάν,  που γιορτάστηκε στην πρωτεύουσα Thimphu. Η εκδήλωση ήταν αρχικά προγραμματισμένη να πραγματοποιηθεί συμβολικά στο Gelephu, μια πόλη με λιγότερους από 10.000 κατοίκους, αλλά έπρεπε να μεταφερθεί πίσω στο Thimphu λόγω έλλειψης υποδομής και στέγασης για τους διεθνείς επισκέπτες.

Ούτε ο Τιλ ούτε κανένας από τους επενδυτές-οραματιστές του έργου από την Silicon Valley φαίνεται να εμπλέκονται. Και ο Φιντς πιστεύει ότι η κυβέρνηση του Μπουτάν έκλεψε την ιδέα τους. «Η ηγεσία υπό την επιρροή ξένων συμβούλων αναδιαμορφώνει τώρα ένα διαφορετικό και όχι αρκετά βιώσιμο έργο», είπε στο Forbes.

«Είναι «η προσευχή μου», όπως λένε οι κάτοικοι του Μπουτάν, οι όχι απόλυτα ευτυχισμένοι άνθρωποι του Μπουτάν να έχουν τις ευκαιρίες που τους αξίζουν σε μια χώρα με μια πλήρως υλοποιημένη εκδοχή του έργου [μεγαλούπολη]. Δεν πιστεύω ότι αυτό το έργο διαμορφώνεται έτσι προς το παρόν και προσεύχομαι ότι ο διάλογος μπορεί να το βελτιώσει».

Αν και η βασιλική μεγαλούπολη έχει σημαντικές ομοιότητες με το όραμα της startup, θα προχωρήσει ως μια εξ ολοκλήρου αυτόνομη προσπάθεια. Η «Πόλη της Ενσυνειδητότητας του Μπουτάν», όπως είναι γνωστή στην κυβέρνηση, σχεδιάζεται από τη McKinsey & Company και τη εταιρεία συμβούλων πολεοδομίας της Σιγκαπούρης Cistri, σύμφωνα με δύο πηγές κοντά στο έργο. Με αυτά τα σχέδια οι ιθύνοντες οραματίζονται ένα πυκνό αστικό κέντρο που υποστηρίζεται από πυλώνες της βιομηχανίας όπως η ευεξία, ο τουρισμός, η έρευνα και ανάπτυξη και τα κρυπτονομίσματα. Θα ήταν επίσης εμποτισμένο με βουδιστικές αρχές που υπογραμμίζουν την εθνική θρησκεία του Μπουτάν: οποιεσδήποτε βιομηχανίες επιτρέπουν τη δολοφονία, όπως η κατασκευή όπλων, θα απαγορεύονται.

Δεξίωση για επισκέπτες από το εξωτερικό

Αλλά σε ένα φόντο αποτυχημένων κυβερνητικών έργων, όπως η «Εκπαιδευτική Πόλη» του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων, η οποία έχει μετατραπεί αθόρυβα σε ορυχείο bitcoin, η Mindfulness City θα μπορούσε να αντιμετωπίσει έντονη αντίδραση από τους σχεδόν 800.000 πολίτες του Μπουτάν. Αν και το έργο δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί επίσημα, παραμένει ανοιχτό μυστικό μεταξύ των κατοίκων του Μπουτάν και οι φόβοι για αρπαγές γης από την κυβέρνηση και εκτοπισμό αγροτών στο Gelephu έχουν ήδη βρει έδαφος, σύμφωνα με αρκετούς κατοίκους του Μπουτάν. Πηγές εξοικειωμένες με το Mindfulness City ανέφεραν ότι ο βασιλιάς προσπαθεί ενεργά να αποσωβήσει την αντίληψη ότι οι οικογένειες θα μεταφερθούν βίαια για να ανοίξει ο δρόμος για το έργο.

Αυτοί οι φόβοι έχουν τις ρίζες τους στη σκοτεινή ιστορία του πρόσφατου παρελθόντος του Gelephu, όπου τις δεκαετίες του 1980 και του 1990 η κυβέρνηση του Μπουτάν απέλασε βίαια περισσότερους από 90.000 από τον εθνοτικό πληθυσμό των Νεπαλέζων της περιοχής. Πολλοί τώρα εξακολουθούν να ζουν ως πρόσφυγες στο Νεπάλ ή την Ινδία ή έχουν επανεγκατασταθεί σε όλο τον κόσμο. Το μη κερδοσκοπικό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ισχυρίζεται ότι οι φυλακές του βασιλείου εξακολουθούν να κρατούν περισσότερους από 30 κρατούμενους με πολιτικές κατηγορίες για περισσότερα από 30 χρόνια.

Το Yung Drung City ιδρύθηκε το 2020 από τον Φιντς, που έχει οικογένεια στο Μπουτάν και έχει ζήσει εκεί περιοδικά τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Οραματίστηκε το έργο ως έναν τύπο ημιαυτόνομης κοινότητας της οποίας η ιδεολογία – η οποία προωθεί τον αυτοπροσδιορισμό και την υπερτοπική διακυβέρνηση – έχει βρει ευήκοα ώτα στη Silicon Valley, όπου τα αισθήματα κατά των ρυθμίσεων συνέβαλαν στο να πυροδοτηθεί ένα κίνημα οικοδόμησης πόλεων. «Έχω περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής μου δημιουργώντας ένα μοντέλο ανεξάρτητης πόλης για να ξεκλειδώσει την ανθρώπινη δημιουργικότητα», είπε στο Forbes.

Εκείνο το έτος, συγκέντρωσε περίπου 1 εκατομμύριο δολάρια σε αρχικό κεφάλαιο για την πόλη από την Pronomos Capital, μια εταιρεία επιχειρηματικών κεφαλαίων που χρηματοδοτείται από τον Πίτερ Τιλ, καθώς και πρόσθετη χρηματοδότηση από τον πρώην παιδί-ηθοποιό που έγινε υπέρμαχος του bitcoin Μπροκ Πιρς.

Πόλεις του μέλλοντος

Οι υποστηρικτές του Charter City επισημαίνουν συχνά την επιτυχία του Shenzhen και του Dubai, όπου αυτό το μοντέλο έχει εφαρμοστεί σε μεγάλη κλίμακα. Η τάση οδήγησε επίσης στη δημιουργία ενός αστερισμού μικροσκοπικών κοινωνιών startup, όπως η κοινότητα κρυπτοωομισμάτων της Ονδούρας Próspera, μια πόλη που υποστηρίζεται από το Binance στη Νιγηρία και η Akon City, που ιδρύθηκε από τον Σενεγαλέζο-Αμερικανό τραγουδιστή Akon που εμπνεύστηκε από την μυθική πόλη των κόμικ Marvel, Wakanda.

Λίγοι επενδυτές ήταν τόσο πρόθυμοι να χρηματοδοτήσουν πόλεις τσάρτερ όσο ο Τιλ, ο οποίος ήταν από τους πρώτους υποστηρικτές του Seasteading Institute, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού που προέβλεψε ότι οι αυτόνομες κοινωνίες θα ζούσαν με στόλους πλωτών πόλεων στον ωκεανό. Η Pronomos, η οποία ιδρύθηκε από τον Πάτρι Φρίντμαν, τον ιδρυτή του Ινστιτούτου Seasteading και εγγονό του νομπελίστα οικονομολόγου Μίλτον Φρίντμαν, επενδύει «στις πόλεις του αύριο», με συμβούλους όπως ο Ναβάλ Ραβικάντ της AngelList και ο επιχειρηματίας Μπαλάτζι Σρινιβασάν.

Ο Φρίντμαν επιβεβαίωσε στο Forbes ότι το 2020, συναντήθηκε εξ αποστάσεως με τον Υπουργό Οικονομικών Υποθέσεων του Μπουτάν για να συζητήσουν την πόλη Yung Drung. Οι συνεργάτες της Yung Drung City συνέχισαν να επικοινωνούν με αξιωματούχους καθ’ όλη τη διάρκεια του 2022, δήλωσε μια πηγή κοντά στη startup.

Αλλά μετά από ένα διαφημιστικό βίντεο που κυκλοφόρησε ευρέως στο Facebook το 2023, η κυβέρνηση του Μπουτάν αποστασιοποιήθηκε δημόσια από τα σχέδια . Σε δήλωση του Απριλίου, ο γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου του Μπουτάν ισχυρίστηκε ότι «αυτά τα υλικά απεικονίζουν ψευδώς την ύπαρξη μιας εταιρικής σχέσης» και είπε ότι η κυβέρνηση δεν υποστηρίζει ούτε έχει επίσημη σχέση με την πόλη Yung Drung City.

Ποιανού ιδέα ήταν, τελικά;

Αυτό που δεν έχει αποκαλύψει η κυβέρνηση είναι ότι ο βασιλιάς Γουάνγκτσουλέχει προτείνει την ιδέα για το Mindfulness City στους επενδυτές, σύμφωνα με δύο πηγές που γνωρίζουν τις δραστηριότητές του. Τον Απρίλιο, ταξίδεψε στο Νέο Δελχί για να συναντηθεί με τον Ινδό Πρόεδρο Μούρμου και τον πρωθυπουργό Μόντι. Συζήτησαν για τη δημιουργία μιας ειδικής οικονομικής ζώνης Gelephu και μιας σιδηροδρομικής σύνδεσης μεταξύ των δύο χωρών που έχει σταματήσει εδώ και καιρό, ανέφεραν τοπικά μέσα ενημέρωσης.

Καθώς οι επενδυτές της Yung Drung City φαινομενικά έμειναν εκτός του έργου, δεν είναι σαφές ποιος θα πληρώσει τον λογαριασμό για την Mindfulness City. Οι υπεύθυνοι ανάπτυξης έργων ανησυχούν ότι η προσέλκυση ξένων άμεσων επενδύσεων χωρίς ουσιαστικά κίνητρα θα είναι δύσκολη. Όμως, μερικοί από τους πλουσιότερους και πιο ισχυρούς ανθρώπους του κόσμου έχουν καταλήξει στην τροχιά του Μπουτάν. Τον Νοέμβριο, κατά τη διάρκεια του δεύτερου ταξιδιού του στο Νέο Δελχί, ο βασιλιάς δέχτηκε τον Ινδό δισεκατομμυριούχο Γκαουτάμ Αντάνι, ιδρυτή και πρόεδρο του ομίλου Adani Group, για να συζητήσουν τις ευκαιρίες ανάπτυξης στο Μπουτάν.

Το όνομα του Αμερικανού VC επιχειρηματία Τιμ Ντρέιπερ έχει επίσης εμφανιστεί ότι συζητά με τα παλάτι, σύμφωνα με αρκετές πηγές που γνωρίζουν το προσωπικό δίκτυο του βασιλιά, και η θερμοκοιτίδα τεχνολογίας του, Draper Startup House, έχει συμμετάσχει στο παρελθόν με τοπικά προγράμματα επιχειρηματικότητας.

Ένας αυτοχαρακτηριζόμενος απόγονος του Ιταλικού Οίκου των Μεδίκων, ο πρίγκιπας Λορέντσο ντι Μέντιτσι, είναι ένα άλλο μέλος αυτής της παρέας, ο οποίος λέει στο Forbes ότι είναι κοντά στη βασιλική οικογένεια και τους έχει συμβουλέψει για επενδυτικές ευκαιρίες. Ο Μέντιτσι είπε, ωστόσο, ότι «δεν τον προσέγγισαν ακόμη για την κατασκευή του έργου της μεγαλούπολης».

Η μεγαλούπολη είναι ένα από τα τελευταία στοιχήματα του Μπουτάν για ένα πιο ασφαλές μέλλον. Καθώς η χώρα αγωνίζεται να εκσυγχρονίσει την οικονομία της και να ανακόψει το κύμα της μαζικής μετανάστευσης η κυβέρνησή της έχει προχωρήσει σε μια σειρά από σχέδια που ισχυρίζεται ότι θα ενισχύσουν τα οικονομικά της. Μέρος αυτής της προσπάθειας περιλάμβανε την καλλιέργεια από το βασίλειο ενός τεράστιου χαρτοφυλακίου κρυπτονομισμάτων, που αναφέρθηκε για πρώτη φορά από το Forbes, και μια συνεργασία με το γίγαντα εξόρυξης bitcoin της Σιγκαπούρης, Bitdeer. Τον περασμένο μήνα, το Forbes εντόπισε επίσης πολλά μυστικά κρατικά ορυχεία bitcoin των οποίων οι τοποθεσίες δεν είχαν ποτέ δημοσιοποιηθεί.