Bloomberg: Πώς ξεγλιστρά η Ρωσία από τις δυτικές κυρώσεις – Το κοντραμπάντο στον Λακωνικό Κόλπο

Μια «τρύπα» στις δυτικές κυρώσεις σε βάρος του ρωσικού πετρελαίου λαμβάνει υλική υπόσταση στην Ελλάδα, στον Λακωνικό Κόλπο, όπου πετρελαιοφόρα μεγάλης ηλικίας, μη ταυτοποιήσιμης ιδιοκτησίας και ύποπτης σημαίας δένουν το ένα δίπλα στο άλλο προκειμένου να μεταφορτώσουν ρωσικό πετρέλαιο.

Πετρέλαιο: Η Ισπανία ζητά πιο αυστηρούς κανόνες στη μεταφορά ρωσικού αργού

Με αυτόν τον τρόπο μεγάλες ποσότητες πετρελαίου καταφέρνουν να περάσουν κάτω από τα ραντάρ των κυρώσεων που έχει επιβάλει η G7 στις πωλήσεις πετρελαίου προερχόμενου από τη Ρωσία, με στόχο να πλήξει τη χρηματοδότηση της πολεμικής μηχανής του Κρεμλίνου.

Δημοσιογράφοι του Bloomberg βρέθηκαν τον Σεπτέμβριο στην περιοχή του Λακωνικού Κόλπου, παρακολουθώντας δύο πετρελαιοφόρα «με σκουριασμένα κύτη και αθροιστική ηλικία 57 ετών» να μεταφορτώνουν πετρέλαιο. Η ταυτότητα των πλοιοκτητών και της εμπλεκόμενης ασφαλιστικής εταιρείας είναι άγνωστα, ενώ η σημαία υπό την οποίαν πλέουν θεωρείται ως «πολύ υψηλού κινδύνου». Άγνωστος παρέμενε και ο τελικός προορισμός των ρωσικών καυσίμων που εμπορεύονταν τα δύο πλοία.

Πιο ύποπτες καθιστά τις κινήσεις των δύο πλοίων το γεγονός ότι τα ψηφιακά συστήματα εντοπισμού έδειχναν ένα από αυτά, το 26 ετών πλοίο Turba να πλέει πάνω από τέσσερα μίλια μακριά από το σημείο στο οποίο βρισκόταν. Την ημέρα μάλιστα που οι δημοσιογράφοι του Bloomberg βρέθηκαν στον Λακωνικό Κόλπο περισσότερα από δώδεκα παρόμοια πλοία, «μέρος ενός τεράστιου σκιώδους στόλου», όπως υπογραμμίζει το οικονομικό πρακτορείο, έπλεαν σε κοντινή απόσταση εμπλεκόμενα ή αναμένοντας να εμπλακούν στην ίδια διαδικασία.

@bloombergoriginals #Oil from #Russia is being delivered to #China and #India after being secretly transferred between tankers off southern Greece. Alex Longley spots one of the world’s most notorious vessels in the Laconian Gulf. Watch more on Bloomberg Investigates via the link in our bio. #worldnews #politics #geopolitics ♬ original sound – Bloomberg Originals

Το πλαφόν

Το Bloomberg υπογραμμίζει ότι το πλαφόν που επέβαλε η G7 στο ρωσικό πετρέλαιο, με θέσπιση ανώτατου ορίου τιμής στα 60 δολάρια ανά βαρέλι, δημιούργησε μια επικερδή επιχείρηση για δεκάδες μεσάζοντες και «γκρίζες» ναυτιλιακές εταιρείες. Υπενθυμίζεται ότι τα μέλη της G7 και η Αυστραλία εισήγαγαν το πλαφόν τον Δεκέμβριο του 2022, με στόχο να συμπιέσουν τα έσοδα της Ρωσίας διακόπτοντας την πρόσβαση σε υπηρεσίες όπως οι δυτικές ναυτιλιακές και ασφαλιστικές εταιρείες για οποιοδήποτε φορτίο του οποίου η τιμή υπερέβαινε το όριο των 60 δολαρίων ανά βαρέλι.

Ενώ τα μέτρα είχαν κάποια αρχική επιτυχία, η Ρωσία κατάφερε να ανταπεξέλθει δημιουργώντας τον λεγόμενο «σκιώδη στόλο» γερασμένων πετρελαιοφόρων για να παρακάμψει τις δυτικές αγορές. Η εμπλοκή γερασμένων, αγνώστου ταυτότητας πλοίων στη μεταφορά του ρωσικού πετρελαίου αυξάνει τους κινδύνους περιβαλλοντικής καταστροφής, ενώ το Κρεμλίνο εξακολουθεί να εισπράττει δισεκατομμύρια μέσω της εξαγωγής πετρελαίου στους νέους του μεγάλους πελάτες, την Ινδία και την Κίνα.

Ειδικοί προειδοποιούν ότι αν δεν υπάρξει άμεσα οργανωμένη διεθνής παρέμβαση για να σταματήσει αυτού του είδους το εμπόριο, ο «γκρίζος» παγκόσμιος στόλος θα αυξηθεί και θα αποτελέσει δομικό χαρακτηριστικό του διεθνούς εμπορίου.

Δοσοληψίες ανοιχτά του Γυθείου

Όσον αφορά τα τεκταινόμενα στον Λακωνικό Κόλπο, λίγο έξω από την πόλη του Γυθείου, οι ελληνικές αρχές  – σύμφωνα με το Bloomberg – υποστηρίζουν ότι δεν μπορούν να εμποδίσουν τις δοσοληψίες με το ρωσικό πετρέλαιο, καθώς η μεταφορά από πλοίο σε πλοίο πραγματοποιείται έξω από τα ελληνικά χωρικά ύδατα.

Σημειώνεται ότι ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΙΜΟ) έχει ζητήσει παρέμβαση για να διακοπεί αυτή η δραστηριότητα, προειδοποιώντας – μεταξύ άλλων – για τους κινδύνους που ενέχει η μεταφορά πετρελαίου από πλοίο σε πλοίο για τους ανθρώπους και το περιβάλλον.

Πάντως, όπως σημειώνει το οικονομικό πρακτορείο, η Ισπανία κατάφερε εντός του 2023 να διακόψει μία αντίστοιχη δραστηριότητα, αφήνοντας την Ελλάδα να αποτελεί τη μοναδική εξαίρεση.

Όπως, δε, τονίζεται στο δημοσίευμα, «λειτουργώντας υπό το ανώτατο όριο τιμών, τα ελληνικής ιδιοκτησίας πλοία διακίνησαν φέτος περισσότερο ρωσικό πετρέλαιο από ό,τι οι ανταγωνιστές τους από οποιαδήποτε άλλη μεμονωμένη χώρα, εκτός από την ίδια τη Ρωσία». Οι Έλληνες πλοιοκτήτες κατάφεραν να συνεχίσουν το εμπόριο ρωσικού πετρελαίου χωρίς να παραβιάσουν τους κανόνες της ΕΕ «αφού οι διπλωμάτες της χώρας άσκησαν με επιτυχία πιέσεις σε άλλα κράτη μέλη για να αμβλύνουν τα μέτρα που διαφορετικά θα περιόριζαν τη δυνατότητα των ναυλωτών να συναλλάσσονται με τη Ρωσία». Έτσι, «τα ελληνικά πλοία έχουν μεταφέρει το 20% του συνόλου των φορτίων πετρελαίου της Ρωσίας μέχρι στιγμής [σ.σ, ως τις αρχές Δεκεμβρίου] το 2023 και σχεδόν το ένα τρίτο των εξαγωγών της».

Turba και Simba

Ο εντοπισμός των Turba και Simba – των δύο πλοίων που εμπλέκονται στην παράνομη μεταφορά φορτίου στα ανοικτά των ελληνικών ακτών τον Σεπτέμβριο – αποτελεί μέρος μιας παγκόσμιας έρευνα του Bloomberg που εκτεινόταν από το Καμερούν στην Εσθονία, τα Νησιά Μάρσαλ, τις Σεϋχέλλες, τη Σρι Λάνκα, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ουκρανία.

Ο ΙΜΟ φιλοξενεί μια βάση δεδομένων των πλοίων, συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών που είναι εγγεγραμμένες ως ιδιοκτήτριες και των σημαιών υπό τις οποίες πλέουν. Και τα δύο πλοία που εντόπισαν οι δημοσιογράφοι του Bloomberg στον Λακωνικό Κόλπο έπλεαν υπό τη σημαία του Καμερούν, του μοναδικού κράτους του οποίου η σημαία θεωρείται «πολύ υψηλού κινδύνου» από το Μνημόνιο Συνεννόησης των Παρισίων για τον έλεγχο του κράτους του λιμένα, που παρακολουθεί τα πρότυπα ασφάλειας της ναυσιπλοΐας.

Το οικονομικό πρακτορείο αναζήτησε στοιχεία για την εταιρεία ασφάλισης των δύο πλοίων χωρίς αποτέλεσμα.

Ευρωπαϊκή ναυτιλία και «σκιώδης στόλος»

Σημειώνεται ότι τον Σεπτέμβριο το Κέντρο Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα (CREA) είχε παραθέσει στοιχεία από τα οποία προέκυπτε ότι η Ρωσία εξακολουθεί να βασίζεται στην ευρωπαϊκή ναυτιλία για τη μεταφορά του πετρελαίου της, παρόλο που οι προμήθειες της χώρας υπερβαίνουν τα ανώτατα όρια τιμών που έχει θέσει η Ομάδα των Επτά.

Περίπου τα δύο τρίτα του ρωσικού αργού και πετρελαϊκών προϊόντων μεταφέρονταν με πλοία που είναι ασφαλισμένα ή ανήκουν σε χώρες που εφαρμόζουν ανώτατα όρια τιμών που επιβλήθηκαν από τη G-7 και τους συμμάχους της.

Πέραν των ευρωπαϊκών εταιρειών, η Ρωσία βασίζεται και στον διαβόητο «σκιώδη στόλο» που στις αρχές του 2023 εκτιμώταν ότι αριθμούσε ήδη 600 πλοία.

Μια οικονομία 11 δισ. δολαρίων

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με το Bloomberg, από τα επίσημα στοιχεία των τελωνείων στην Ινδία προκύπτει ότι η τιμή που καταβλήθηκε για το ρωσικό πετρέλαιο ήταν κατά μέσο όρο 72 δολάρια το βαρέλι φέτος μέχρι. Αυτό είναι 12 δολάρια υψηλότερο από τις τιμές που δηλώνονται στο σημείο εξαγωγής στη Ρωσία. Τα στοιχεία της Argus Media, που χρησιμοποιούνται για την ενημέρωση της πολιτικής της G-7, δείχνουν ότι η διαφορά αυτή παρατηρείται ήδη από τον Μάρτιο. Δεδομένου ότι η Ρωσία εξήγε σχεδόν 3,5 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα φέτος, γύρω από τη διακίνηση του ρωσικού πετρελαίου σε τιμές άνω του πλαφόν έχει δημιουργηθεί μια οικονομία 11 δισ. δολαρίων. Κάποια από αυτά αντιπροσωπεύουν πιθανότατα νόμιμα έξοδα μεταφοράς, αλλά σχεδόν όλα περνούν από ανώνυμους εμπόρους ή άγνωστες ναυτιλιακές εταιρείες.