Ευρώπη: Γιατί διευρύνεται το χάσμα ανταγωνιστικότητας με τις ΗΠΑ

Οι ΗΠΑ έχουν διευρύνει το προβάδισμά τους στην παραγωγικότητα έναντι της Ευρώπης, προκαλώντας φόβους στην ΕΕ ότι αντιμετωπίζει μια «κρίση ανταγωνιστικότητας», καθώς οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ζητούν μεγαλύτερες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, σύμφωνα με τους FT.

ΗΠΑ: Ντίμον και Ντάλιο παραδέχονται ότι οι προβλέψεις τους για την οικονομία «έπεσαν έξω»

Νέα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν την Παρασκευή έδειξαν ότι η παραγωγικότητα της ευρωζώνης μειώθηκε κατά 1,2% το τέταρτο τρίμηνο σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ στις ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 2,6% την ίδια περίοδο, σύμφωνα με ξεχωριστά στοιχεία. Η αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας στις ΗΠΑ ήταν υπερδιπλάσια από εκείνη της ευρωζώνης και του Ηνωμένου Βασιλείου τις τελευταίες δύο δεκαετίες.

«Μακροπρόθεσμα, η αύξηση της παραγωγικότητας στις ΗΠΑ προβλέπεται να είναι υψηλότερη από ό,τι στην Ευρώπη», δήλωσε ο Bart van Ark, διευθύνων σύμβουλος στο Ινστιτούτο Παραγωγικότητας με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο. «Η Ευρώπη δεν δείχνει τον ίδιο δυναμισμό. Αυτό διευρύνει το χάσμα ανάπτυξης μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ».

Πιο παραγωγικοί οι Αμερικανοί

Ορισμένοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι οι ΗΠΑ αναπτύσσονται ταχύτερα από την ευρωζώνη, εν μέρει επειδή ο πληθυσμός τους είναι νεότερος, αυξάνεται ταχύτερα και εργάζεται περισσότερες ώρες. Αλλά ένα μεγάλο μέρος του παραγωγικού χάσματος οφείλεται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι στις ΗΠΑ παράγουν επίσης περισσότερα για κάθε ώρα που εργάζονται.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΕ θεωρούν την τάση βαθιά ανησυχητική – και αντανάκλαση μιας μακροχρόνιας αποτυχίας να φτάσουν τα επίπεδα επενδύσεων του ιδιωτικού ή του δημόσιου τομέα των ΗΠΑ.

Η παραγωγή ανά ώρα εργασίας, ένα τυπικό μέτρο της παραγωγικότητας της εργασίας, έχει αυξηθεί περισσότερο από 6% στον αμερικανικό μη γεωργικό επιχειρηματικό τομέα από το 2019, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία. Αυτό ξεπερνά κατά πολύ την ευρωζώνη και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίες σημείωσαν ανάπτυξη περίπου 1% κατά την ίδια περίοδο.

Το πρόσφατο άλμα στην παραγωγικότητα των ΗΠΑ έρχεται μετά από ένα τεράστιο δημοσιονομικό κίνητρο με επίκεντρο την πράσινη βιομηχανία, μια φρενήρη περίοδο επαναπροσλήψεων και μια αύξηση του σχηματισμού νέων επιχειρήσεων σε hotspots κατ’ οίκον.

Πιο εκτεθειμένη σε εξωγενείς κρίσεις η Ευρώπη

Αντίθετα, η ευρωζώνη έχει λάβει λιγότερη δημοσιονομική στήριξη από τις κυβερνήσεις, ενώ υφίσταται πολύ μεγαλύτερη αύξηση των τιμών της ενέργειας ως αποτέλεσμα της πλήρους κλίμακας εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ο κατακερματισμός των χρηματοπιστωτικών αγορών, της δημοσιονομικής πολιτικής και της ρύθμισης της Ευρώπης την καθιστά επίσης πιο εκτεθειμένη σε εξωτερικές πιέσεις από ό,τι οι ΗΠΑ.

Κατακερματισμός

«Όταν η Ευρώπη πλήττεται από ένα σοκ, είναι κατακερματισμένη, οπότε δεν ανταποκρίνεται τόσο συνεκτικά όσο οι ΗΠΑ», δήλωσε ο Γιάννης Στουρνάρας, διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ελλάδας.

Ενώ οι βραχυπρόθεσμοι παράγοντες έχουν αναμφίβολα τροφοδοτήσει την ανάκαμψη των ΗΠΑ, ορισμένοι οικονομολόγοι πιστεύουν ότι υπάρχει κάτι περισσότερο από αυτό.

Η Isabel Schnabel, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι ήταν «πιο επείγον από ποτέ» για τους ηγέτες της ευρωζώνης να κλείσουν το χάσμα παραγωγικότητας με τις ΗΠΑ. Είπε ότι αυτό ήταν απαραίτητο για την αντιμετώπιση μιας «κρίσης ανταγωνιστικότητας», με τους κατασκευαστές της ΕΕ να αντιμετωπίζουν υψηλότερες τιμές ενέργειας και μεγαλύτερες προκλήσεις εργατικού δυναμικού από τους Αμερικανούς ή Κινέζους ομολόγους τους.

Η ΕΚΤ ανησυχεί επίσης ότι η μείωση της παραγωγικότητας θα αυξήσει τον κίνδυνο ο πληθωρισμός να παραμείνει υψηλός, ωθώντας προς τα πάνω το κόστος εργασίας για τις επιχειρήσεις της ευρωζώνης, καθώς ζυγίζει πότε θα μειώσει τα επιτόκια που βρίσκονται σε υψηλό ρεκόρ.

H αποτυχία της Ευρωζώνης

Η Schnabel δήλωσε ότι μια βασική αιτία της αδυναμίας της ευρωζώνης ήταν ότι απέτυχε να αποκομίσει τα κέρδη αποδοτικότητας των ψηφιακών τεχνολογιών, όπως είχαν κάνει οι ΗΠΑ σε προηγούμενο στάδιο. Η ενίσχυση του ανταγωνισμού θα είναι μέρος της απάντησης, είπε, αλλά ζήτησε επίσης ταχύτερη και αποτελεσματικότερη εφαρμογή του προγράμματος δημόσιων επενδύσεων Next Generation της ΕΕ.

Ο Mario Draghi, πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ, θα υποβάλει έκθεση στον πρόεδρο της ΕΕ αργότερα φέτος σχετικά με πιο φιλόδοξες προτάσεις για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ. Φέρεται να είπε στους υπουργούς Οικονομικών του μπλοκ ότι θα πρέπει να βρουν «ένα τεράστιο χρηματικό ποσό σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα» – τόσο δημόσιο όσο και ιδιωτικό – για να φέρουν τις επενδύσεις στα επίπεδα των ΗΠΑ.

Οι τάσεις της αγοράς εργασίας έχουν εντείνει την απόκλιση της παραγωγικότητας. Η Ariane Curtis της συμβουλευτικής εταιρείας Capital Economics δήλωσε ότι οι εργοδότες των ΗΠΑ τείνουν να αυτοματοποιούν ταχύτερα όταν οι εργαζόμενοι είναι σπάνιοι, ενώ οι Ευρωπαίοι έχουν επικεντρωθεί «στην πρόσληψη εργαζομένων για την κάλυψη κενών, ενδεχομένως ακόμη και αν υπάρχουν αναντιστοιχίες δεξιοτήτων».

Δεν είναι όλοι οι οικονομολόγοι πεπεισμένοι ότι η πρόσφατη ισχύς των ΗΠΑ είναι απόδειξη μιας διαρθρωτικής αλλαγής.

Ο Erik Neilsen, επικεφαλής οικονομολόγος της UniCredit, δήλωσε ότι η τρέχουσα αδυναμία της ευρωζώνης ήταν «στατιστικό φαινόμενο», καθώς οι εργοδότες που αγωνίστηκαν να προσλάβουν στην ανάκαμψη μετά τον Covid συσσωρεύουν τώρα εργατικό δυναμικό στην ύφεση. Η παραγωγικότητα θα μπορούσε να ανακάμψει – για ανεπιθύμητους λόγους – εάν η σφιχτή πολιτική της ΕΚΤ συμπίεζε τη ζήτηση μέχρι τελικά να απολύσει εργαζόμενους, σύμφωνα με τους FT.

Η Κάθριν Μαν, εξωτερικό μέλος της επιτροπής νομισματικής πολιτικής της Τράπεζας της Αγγλίας, δήλωσε στους FT τον περασμένο μήνα ότι ενώ οι αριθμοί για την παραγωγικότητα της εργασίας φαίνονται «πολύ ελκυστικοί» στις ΗΠΑ, καθοδηγούνται από παράγοντες ζήτησης, ωθούμενοι ιδιαίτερα από το έλλειμμα του προϋπολογισμού άνω του 6%.

Αντίθετα, η ζήτηση είναι πιο συμπιεσμένη τόσο στη ζώνη του ευρώ όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου η οικονομία διολίσθησε σε τεχνική ύφεση το τέταρτο τρίμηνο.

Ο Claus Vistesen της Pantheon Macroeconomics δήλωσε ότι υπάρχουν λόγοι αισιοδοξίας για την ευρωπαϊκή παραγωγικότητα. «Είναι πολύ απαισιόδοξο να υποθέσουμε ότι, αν είμαστε πράγματι στα πρόθυρα μιας νέας τεχνολογικής έκρηξης παραγωγικότητας με επίκεντρο την τεχνητή νοημοσύνη και τις συναφείς υπηρεσίες, αυτό θα περάσει εντελώς την ευρωζώνη».