Πετρέλαιο: Οι 3 λόγοι που δεν κινδυνεύει ο κόσμος με νέα κρίση – Η ανάλυση του Economist

Μπορεί οι αναταράξεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής να «ξύπνησαν» φόβους για τις τιμές του πετρελαίου και για ένα νέο επεισόδιο ενεργειακής κρίσης, αλλά οι αγορές παραμένουν πεισματικά σταθερές, με τις τιμές του πετρελαίου αξιοσημείωτα σε ελεγχόμενα επίπεδα.

Και δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που αναζητούν τους λόγους πίσω από αυτή τη σταθερότητα, την ώρα μάλιστα που το θαλάσσιο εμπόριο μέσω της Ερυθράς Θάλασσας, από όπου περνάει το 12% της παραγωγής αργού, δεν διανύει ημέρες ομαλότητας, την ώρα μάλιστα που ο ΟΠΕΚ, το καρτέλ των εξαγωγέων πετρελαίου, περιορίζει την παραγωγή του.

IEA: Ανατροπή στο πετρέλαιο – Πυροδοτεί ανατιμήσεις με προβλέψεις για ελλειμματική προσφορά

Δεν είναι τυχαίο που ο Άντονι Μπλίνκεν, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, επικαλέστηκε το «φάντασμα του 1973», όταν ο πόλεμος του Γιομ Κιπούρ οδήγησε σε ένα αραβικό εμπάργκο πετρελαίου που τετραπλασίασε τις τιμές σε μόλις τρεις μήνες. Διαψεύστηκε όμως, καθώς οι αγορές πετρελαίου παρέμειναν ήρεμες, με το brent να διαπραγματεύεται ως επί το πλείστον στην περιοχή των 75 και 85 δολαρίων το βαρέλι για μεγάλο μέρος του περασμένου έτους.

Υπήρξαν και εξαιρέσεις. Το πετρέλαιο Brent, ένα παγκόσμιο σημείο αναφοράς, ξεπέρασε τα 85 δολάρια το βαρέλι την περασμένη άνοιξη, αφού ο ΟΠΕΚ+, ένας μεγαλύτερος οργανισμός που περιλαμβάνει και τη Ρωσία, δήλωσε ότι θα μειώσει την παραγωγή. Όταν η Σαουδική Αραβία παρέτεινε τις περικοπές παραγωγής της τον Σεπτέμβριο, οι τιμές έφτασαν σχεδόν τα 100 δολάρια. Οι τιμές ανέβηκαν ξανά μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου. Ωστόσο, κάθε φορά οι τιμές επέστρεφαν γρήγορα στο γνώριμο εύρος των 75-85 δολαρίων.

Οι λόγοι της σταθερότητας

Σύμφωνα με ανάλυση του Economist, υπάρχουν τρεις λόγοι για τους οποίους οι traders αναμένουν ότι αυτή η τάση θα συνεχιστεί το 2024. Ο πρώτος είναι η προσφορά—εδώ και χρόνια ο μεγαλύτερος παράγοντας αύξησης των τιμών. Η παραγωγή πετρελαίου είναι τώρα λιγότερο συγκεντρωμένη στη Μέση Ανατολή από ό,τι ήταν για μεγάλο μέρος των τελευταίων 50 ετών. Η περιοχή έχει σήμερα το 29% της παραγωγής μέσω γεωτρήσεων, από το 37% που κατείχε το 1974.

Η παραγωγή είναι επίσης λιγότερο συγκεντρωμένη μεταξύ των μελών του ΟΠΕΚ. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην έκρηξη της εκμετάλλευσης του σχιστόλιθου της δεκαετίας του 2010, που μετέτρεψε τις ΗΠΑ σε καθαρό εξαγωγέα ενέργειας για πρώτη φορά τουλάχιστον από το 1949. Η αυξανόμενη παραγωγή από χώρες εκτός ΟΠΕΚ, όπως η Γουιάνα, που παρήγαγε όγκο ρεκόρ αργού πέρυσι, είναι συμβάλλει επίσης στη διαφοροποίηση της προσφοράς.

Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) εκτιμά ότι νέες πηγές, μαζί με αυξημένους όγκους από την Αμερική και τον Καναδά, θα καλύψουν το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης της παγκόσμιας ζήτησης το 2024. Επίσης, το πετρέλαιο από τη Ρωσία, τον τρίτο μεγαλύτερο παραγωγό στον κόσμο, συνέχισε να ρέει παρά τους περιορισμούς από τη Δύση, η οποία το 2022 επέβαλε ανώτατο όριο τιμής 60 δολαρίων ανά βαρέλι στις ρωσικές εξαγωγές αργού. Οι μεσίτες με έδρα το Ντουμπάι και τη Σιγκαπούρη ανανέωσαν αμέσως τους στόλους δεξαμενόπλοιων τους για να στείλουν τεράστιες ποσότητες πετρελαίου με έκπτωση μέσω ινδικών διυλιστηρίων, αλλάζοντας καθιερωμένες διαδρομές με εκπληκτική ευελιξία. Το ρωσικό πετρέλαιο διαπραγματεύεται πλέον ευρέως πάνω από το ανώτατο όριο τιμών της Δύσης.

Ωστόσο, από μία άποψη, τουλάχιστον, η πολιτική της Δύσης λειτούργησε, κατά τον Economist. Η συνεχιζόμενη διαθεσιμότητα ρωσικού πετρελαίου συνέβαλε στην αποτροπή της δραματικής αύξησης των τιμών που πολλοί φοβόντουσαν το 2022, όταν η ΕΕ απαγόρευσε τις εισαγωγές ρωσικού αργού μετά την έναρξη της εισβολής στην Ουκρανία.

Ένας άλλος λόγος για τη σταθερότητα είναι η άφθονη πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα των μελών του ΟΠΕΚ (δηλαδή, η ποσότητα πετρελαίου που μπορεί να παραχθεί από τις αδρανείς εγκαταστάσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα). Όταν η παραγωγή είναι περιορισμένη, όπως ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 2000, οι εξαγωγικές χώρες έχουν λίγα περιθώρια να ανταποκριθούν στην αύξηση της ζήτησης. Αυτό μπορεί να εκτινάξει τις τιμές στα ύψη.

O ρόλος του ΟΠΕΚ

Σήμερα η κατάσταση είναι διαφορετική. Η Αμερικανική Υπηρεσία Πληροφοριών Ενέργειας (EIA) εκτιμά ότι τα βασικά μέλη του ΟΠΕΚ έχουν περίπου 4,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα πλεονάζουσας δυναμικότητας — μεγαλύτερη από τη συνολική ημερήσια παραγωγή του Ιράκ. Προς το παρόν, οι traders στοιχηματίζουν ότι το μαξιλάρι του ΟΠΕΚ μπορεί να αμβλύνει το πλήγμα των διαταραχών του εφοδιασμού.

Σύμφωνα με τον Economist κρίσιμος είναι και ο ρόλος της ζήτησης. Ο κόσμος, όπως λέει το δημοσίευμα, εξακολουθεί να έχει μεγάλη διάθεση για πετρέλαιο. Σύμφωνα με την ΕΙΑ, η ζήτηση σημείωσε ρεκόρ το 2023 και θα είναι ακόμη υψηλότερη το 2024, εν μέρει χάρη στην ανάπτυξη της Ινδίας. Αλλά αυτό είναι απίθανο να ωθήσει τις τιμές πολύ υψηλότερα.

Η παγκόσμια ανάπτυξη δεν είναι στα επίπεδα που παρατηρήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Η Κίνα, εδώ και πολύ καιρό ο μεγαλύτερος εισαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο, βιώνει μια αναιμική οικονομική ανάπτυξη. Οι διαρθρωτικές αλλαγές στην οικονομία της την καθιστούν επίσης λιγότερο διψασμένη για κατανάλωση, ενώ το επόμενο έτος, για παράδειγμα, τα μισά από όλα τα νέα αυτοκίνητα που πωλούνται στη χώρα αναμένεται να είναι ηλεκτρικά.

Άλλες πολιτικές για το κλίμα θα έχουν παρόμοιο αποτέλεσμα. Μακροπρόθεσμα, η απομάκρυνση του κόσμου από το πετρέλαιο θα διασφαλίσει ότι η αγορά θα είναι πιο ανθεκτική σε γεωπολιτικούς κλυδωνισμούς και περικοπές παραγωγής, ακόμη και αν η μετάβαση είναι πιθανό να είναι δύσκολη.