Αγορές: Στην τροχιά των αντιποίνων στη Μέση Ανατολή – Ο γεωπολιτικός κίνδυνος ακόμα ένας καταλύτης

Το χτύπημα του Ιράν στο Ισραήλ και ο φόβος της κλιμάκωσης της έντασης στη Μέση Ανατολή επιβαρύνει περαιτέρω το επενδυτικό κλίμα, καθώς οι επενδυτές ήδη είναι προβληματισμένοι με την επιμονή των πληθωριστικών πιέσεων και την προοπτική να παραμείνει σε υψηλά επίπεδα το κόστος δανεισμού στις ΗΠΑ για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Στη Wall Street την Παρασκευή σημειώθηκε το μεγαλύτερο sell off από την αρχή του έτους, που πυροδοτήθηκε από τα απογοητευτικά αποτελέσματα των τραπεζών, τις γεωπολιτικές ανησυχίες και τον πληθωρισμό. Την ίδια μέρα η απόδοση του 10ετούς ομολόγου ξεπέρασε το 4,5%.

Αναλυτές και παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι η απάντηση του Ισραήλ στην επίθεση με drones της Τεχεράνης θα δώσει το στίγμα για την πορεία των αγορών. Το επενδυτικό ενδιαφέρον είναι στραμμένο στην αγορά πετρελαίου που θα μεταφέρει την τάση και στις μετοχές του ενεργειακού τομέα, ενώ -ως είναι αναμενόμενο σε περιόδο έντονης μεταβλητότητας – οι επενδυτές θα στραφούν σε επενδύσεις που θεωρούνται ασφαλή καταφύγια, όπως ο χρυσός, τα ομόλογα και το δολάρια.

Πετρέλαιο: Αναμένεται να ξεκινήσει ανοδικά την εβδομάδα

Από την αρχή του πολέμου Ισραήλ -Χαμάς ελλόχευε ο κίνδυνος της ανάμειξης του Ιράν στη σύρραξη. Μετά την πρόσφατη εξέλιξη, αναλυτές αναμένουν το πετρέλαιο να κινηθεί υψηλότερα.

Ορισμένοι μάλιστα βλέπουν να ξεπερνά τα 100 δολάρια, ωστόσο η τάση θα κριθεί από την απάντηση του Ισραήλ.

Με το βλέμμα στο ιρανικό πετρέλαιο

«Το πόσο θα διαρκέσει οποιαδήποτε αναπήδηση θα εξαρτηθεί από την ισραηλινή απάντηση» εξηγεί στο Reuters ο αναλυτής της UBS, Τζιοβάνι Σταούνοβο «Επίσης, η σημερινή εικονική συνάντηση της G7 πρέπει να παρακολουθείται, με προσοχή εάν στοχεύουν ή όχι τις εξαγωγές ιρανικού αργού».

Το Ιράν έχει αυξήσει κατακόρυφα τις εξαγωγές πετρελαίου – τις κύριες πηγές εσόδων του – υπό την κυβέρνηση Τζο Μπάιντεν. Οι εξαγωγές μειώθηκαν σημαντικά επί του προκατόχου του Μπάιντεν, Ντόναλντ Τραμπ. Ο πρώην και ο νυν πρόεδρος θα διεκδικήσουν την προεδρία στις εκλογές του Νοεμβρίου.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν υποστηρίζει ότι δεν ενθαρρύνει το Ιράν να αυξήσει τις εξαγωγές και επιβάλλει κυρώσεις.

Οι χαμηλότερες ιρανικές εξαγωγές θα οδηγούσαν σε περαιτέρω αύξηση των τιμών του πετρελαίου και του κόστους της βενζίνης στις ΗΠΑ, ένα πολιτικά ευαίσθητο θέμα ενόψει των εκλογών.

Το Στενό του Ορμούζ

Ένας άλλος παράγοντας που εστιάζουν οι επενδυτές είναι τυχόν αντίκτυπος στη ναυτιλία μέσω του Στενού του Ορμούζ, μέσω του οποίου διέρχεται περίπου το ένα πέμπτο του όγκου της συνολικής παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου καθημερινά.

Ο διοικητής του ναυτικού των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν δήλωσε την Τρίτη ότι η Τεχεράνη μπορεί να κλείσει το στενό εάν κριθεί απαραίτητο και νωρίτερα το Σάββατο, το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων IRNA του Ιράν ανέφερε ότι ένα ελικόπτερο των Φρουρών επιβιβάστηκε και μετέφερε στα ιρανικά ύδατα ένα σκάφος, το MSC με πορτογαλική σημαία.

Οι μετοχές του ενεργειακού τομέα

Άμεσα ωφελημένοι οι επενδυτές που επέλεξαν μετοχές του ενεργειακού τομέα των ΗΠΑ. Ο ενεργειακός τομέας του S&P 500 καταγράφει άνοδο περίπου 17% το 2024 διπλασιάζοντας περίπου την απόδοση του ευρύτερου δείκτη. Τα κέρδη του έχουν επιταχυνθεί τις τελευταίες εβδομάδες, καθιστώντας τον ως τον τομέα με τις καλύτερες επιδόσεις του S&P 500 τον τελευταίο μήνα.

Ένας βασικός παράγοντας είναι η τιμή του πετρελαίου. Το αμερικανικό αργό πετρέλαιο έχει αυξηθεί κατά 20% από την αρχή του έτους λόγω της απροσδόκητα ισχυρής αμερικανικής οικονομίας και των ανησυχιών για την επέκταση των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή αλλά και της προστασίας των χαρτοφυλακίων από την αναζωπύρωση των πληθωριστικών πιέσεων.

Μεταξύ των κορυφαίων επιδόσεων στον τομέα της ενέργειας μέχρι στιγμής φέτος βρίσκονται οι μετοχές των Marathon Petroleum με άνοδο 40% και Valero Energy με άνοδο 33%.

Tα περιουσιακά στοιχεία υψηλού κινδύνου

Οι ανησυχίες για την αναταραχή στην περιοχή έχουν διηθηθεί στις παγκόσμιες αγορές. Ο S&P 500 σημείωσε τη μεγαλύτερη εβδομαδιαία πτώση του από τον Οκτώβριο λόγω του υψηλότερου του αναμενόμενου πληθωρισμού, τις ψαλιδισμένες προσδοκίες για μείωση των επιτοκίων και των απογοητευτικών τραπεζικών κερδών. Σε αυτό το μείγμα προστίθεται και ο γεωπολιτικός κίνδυνος.

Η Wall Street αλλά και οι επενδυτές στην αγορά των κρυπτονομισμάτων θα εστιάσουν στην αντίδραση του Ιράν. Aν παραμείνει στο πλαίσιο της ακριβοδίκαιης απάντησης, όπως έκανε το 2020 με την δολοφονία του στρατηγού Σολειμάνι από τις ΗΠΑ, τότε θα υπάρξει ανακούφιση στη χρηματιστηριακή αγορά ακόμα και αν οι αγορές ασφαλών καταφυγίων, όπως είναι ο χρυσός, το δολάριο και τα αμερικανικά ομόλογα ενσωματώσουν στις τιμές τους ασφάλιστρο κινδύνου για ενδεχόμενη κλιμάκωση της σύγκρουσης.

«Η ροή των ειδήσεων αφορά το Ιράν και το Ισραήλ,» σημειώνει ο Σάμι Σάαρ , επικεφαλής οικονομολόγος στο Lombard Odier, στη Γενεύη «οπότε αυτό θα είναι το μεγαλύτερο μέρος του τι θα συζητήσουν οι άνθρωποι τη Δευτέρα, αλλά βρισκόμαστε ακόμη σε ένα περιβάλλον όπου δεν έχουμε ακόμη χωνέψει τα νέα για τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ και τι σημαίνει αυτό για τη Fed και αν θα μπορέσει να μειώσει τα επιτόκια .Μπήκαμε σε αυτό το Σαββατοκύριακο γεωπολιτικής πίεσης στον απόηχο της έκθεσης για τον ΔΤΚ. Πρόκειται για ένα εύθραυστο περιβάλλον βραχυπρόθεσμα, αλλά μετά από μια φανταστική περίοδο, οπότε είναι δίκαιο να υπάρχει μια μικρή ευπάθεια».

Οι τιμές του Bitcoin κατέγραψαν έντονη διακύμανση, καθώς οι επενδυτές αφομοιώνουν τις προοπτικές μιας στρατιωτικής κλιμάκωσης στη Μέση Ανατολή.

Το μεγαλύτερο κρυπτονόμισμα αρχικά το Σάββατο κατέγραψε σημαντικές απώλειες, για να γυρίσει σήμερα σε κέρδη έως 8,3%, και εν συνεχεία και πάλι σε πτώση…

Η συνέχιση της πώλησης κρυπτονομισμάτων «πιθανώς εξαρτάται από περαιτέρω κλιμάκωση» τονίζει στο Bloomberg ο Zaheer Ebtikar, ιδρυτής του crypto fund Split Capital, προσθέτοντας ότι «οι άνθρωποι θα ψάξουν πραγματικά πώς θα είναι οι αγορές τη Δευτέρα».

Τα στοιχεία της Coinglass δείχνουν ότι περίπου 1,5 δισ. δολάρια ανοδικών στοιχημάτων κρυπτογράφησης μέσω παραγώγων ρευστοποιήθηκαν την Παρασκευή και το Σάββατο, μια από τις πιο βαριές ρευστοποιήσεις δύο ημερών σε τουλάχιστον έξι μήνες.

Η μόχλευση «έχει κατακλυστεί εντελώς τις τελευταίες τρεις ημέρες, οπότε αυτό προκάλεσε ουσιαστική επιδείνωση των τιμών» στα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία, είπε ο Ebtikar.

Οι επενδυτές των κρυπτονομισμάτων περιμένουν το  Bitcoin halving, το οποίο θα μειώσει τη νέα προσφορά του διακριτικού στο μισό και αναμένεται γύρω στις 20 Απριλίου. Ιστορικά, το halving έχει αποδειχθεί ούριος άνεμος για τις τιμές, αν και υπάρχουν αυξανόμενες αμφιβολίες για το εάν είναι πιθανή η επανάληψη δεδομένου ότι το Bitcoin έφτασε πρόσφατα σε ιστορική κορύφωση.

Αναζητώντας ασφαλή καταφύγια

Σε περιόδους αβεβαιότητας είθισται οι επενδυτές να αναζητούν καταφύγιο σε επενδύσεις, που διαχρονικά λειτουργούν ως καταφύγιο, όπως είναι το δολάριο, τα ομόλογα και ο χρυσός.

«Η φυσική αντίδραση των επενδυτών είναι να αναζητούν ασφαλή περιουσιακά στοιχεία σε στιγμές όπως αυτή» εξηγεί ο Πάτρικ Άρμστρονγκ, επικεφαλής επενδύσεων στην Plurimi Wealth LLP. «Οι αντιδράσεις θα εξαρτηθούν κάπως από την απάντηση του Ισραήλ. Εάν το Ισραήλ δεν κλιμακώσει, μπορεί να δώσει την ευκαιρία να αγοράσει κανείς περιουσιακά στοιχεία κινδύνου σε χαμηλότερες τιμές».

Στα εμπορεύματα, οι κινήσεις της αγοράς το πρωί της Δευτέρας θα εξαρτηθούν από τη συλλογική εκτίμηση των επενδυτών σχετικά με το αν το χτύπημα του Ιράν θα είναι ένα και μοναδικό. Το πετρέλαιο και ο χρυσός, δύο από τις μεγαλύτερες συνιστώσες του χώρου, θα δώσουν κάποιες από τις απαντήσεις. Οι επενδυτές θα πρέπει επίσης να εστιάσουν στο ασήμι.

Το ασήμι είναι ο «φτηνός ξάδελφος» του χρυσού, τροφοδοτείται από πολλούς από τους ίδιους παράγοντες, αλλά τείνει να είναι πιο ευμετάβλητο. Οι κινήσεις του μπορούν να αποτελέσουν ένα χρήσιμο, πρώιμο σημάδι ως προς το ευρύτερο κλίμα της αγοράς όσον αφορά την επίθεση στο Ιράν.

Εν τω μεταξύ, ο χρυσός βρίσκεται σε πτώση, κερδίζοντας 13% φέτος για να φτάσει σε ρεκόρ πάνω από τα 2.400 δολάρια η ουγγιά. Οι επενδυτές έχουν επίσης επιδιώξει τη σταθερότητα του δολαρίου ΗΠΑ. Ο δείκτης του νομίσματος σημείωσε άνοδο 1,3% την περασμένη εβδομάδα,σημειώνοντας  την καλύτερη επίδοση από τα τέλη του 2022.

Στην αγορά ομολόγων, οι έμποροι θα σταθμίσουν τον κίνδυνο οι ακριβότεροι λογαριασμοί ενέργειας να αυξήσουν τους φόβους για τον πληθωρισμό. Ενώ τα ομόλογα τείνουν να επωφελούνται σε περιόδους αβεβαιότητας, η απειλή της παραμονής των επιτοκίων σε υψηλά επίπεδα θα μπορούσε να περιορίσει τις κινήσεις.

Οι αγορές της Μέσης Ανατολής

Οι προοπτικές για την αγορά του Ισραήλ φαίνονται αρνητικές ακόμη και αν δεν υπάρξει σημαντική κλιμάκωση των εντάσεων με το Ιράν από εδώ και πέρα, έγραψε η Bank Hapoalim, μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες του Ισραήλ.

«Ο γεωπολιτικός κίνδυνος και ο δημοσιονομικός κίνδυνος του Ισραήλ αυξάνονται βραχυπρόθεσμα και αυτό σημαίνει επίσης ότι οι πιθανότητες μείωσης της πιστοληπτικής ικανότητας του Ισραήλ έχουν αυξηθεί» εξηγεί στο Bloomberg o Βίκτορ Μπαχάρ, επικεφαλής οικονομολόγος της τράπεζας.

Οι χρηματιστηριακές αγορές στο Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ σημείωσαν μέτριες απώλειες σημειώνοντας περιορισμένους όγκους συναλλαγών. Ο δείκτης TASI του χρηματιστηρίου της Σαουδικής Αραβίας υποχώρησε κατά 0,3%, μετά από πτώση περίπου 2% ενδοσυνεδριακά, με τη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας, Saudi National Bank, να καταγράφει απώλειες 3,3%.

Στο Κατάρ, το οποίο έκλεισε επίσης για το Eid την περασμένη εβδομάδα, ο δείκτης αναφοράς μετοχών QSI μειώθηκε κατά 0,8%, καθώς οι περισσότεροι από τις μετοχές έκλεισαν με αρνητικό πρόσημο του, συμπεριλαμβανομένης της Εθνικής Τράπεζας του Κατάρ, που υποχώρησε 1,2%.

«Οι αγορές της Μέσης Ανατολής άνοιξαν με σχετική ηρεμία μετά την επίθεση του Ιράν, η οποία έγινε αντιληπτή ως μετρημένα αντίποινα, παρά ως απόπειρα κλιμάκωσης», σημειώνει ο Εμρέ Ακακμάκ, ανώτερος σύμβουλος στην East Capital στο Ντουμπάι. «Ωστόσο, ο αντίκτυπος στην αγορά μπορεί να επεκταθεί πέρα από τη Μέση Ανατολή λόγω δευτερογενών επιπτώσεων στις τιμές του πετρελαίου και της ενέργειας, που ενδεχομένως θα επηρεάσουν τις παγκόσμιες πληθωριστικές πιέσεις».

Οι επενδυτές θα σταθμίσουν τώρα τον κίνδυνο ενός κύκλου επίθεσης και αντεπίθεσης, με πολλούς να αναζητούν το πετρέλαιο ως οδηγό για το πώς να αντιδράσουν.

Οι εκτιμήσεις των αναλυτών και των επενδυτών

«Ένα νέο περιβάλλον αβεβαιότητας ανοίγει τώρα,» τονίζει στο Bloomberg o Γκοζάλες Λρντις, ανώτερος διευθυντής μετοχικών κεφαλαίων στην Andbank «αλλά η αγορά την Παρασκευή έχει ήδη εν μέρει τιμολογήσει αυτήν την κατάσταση, οπότε αν δεν επιδεινωθεί η ένταση, ο αντίκτυπος δεν θα είναι πολύ υψηλός. Ο κίνδυνος είναι εάν αυτή η κατάσταση κλιμακωθεί και υπάρξει μετάδοση στην περιοχή».

Ο Αλφόνσο Μπενίτο επικεφαλής επενδύσεων στη Dunas Capital, δεν αναμένει απότομη πτώση δεδομένου του τρόπου με τον οποίο το Ισραήλ υπερασπίστηκε την αεροπορική του ασπίδα. «Θα πρέπει να δούμε τις αμυντικές εταιρείες να ανεβαίνουν, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο να αυξάνονται, ενώ οι αεροπορικές εταιρείες θα μπορούσαν να υποχωρήσουν. Τα ομόλογα θα αυξηθούν, αλλά δεν νομίζω  υπερβολικά. Οι επενδυτές θα μπορούσαν να επωφεληθούν για να διορθώσουν εν μέρει τις αυξήσεις των τελευταίων μηνών».

Ο Χοακίμη Κλεμέντ, στελέχος της  Liberum εκτιμά ότι η αντίδραση θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το Ισραήλ και αν οι  οι ΗΠΑ θα καταφέρουν να συγκρατήσουν τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου. «Τις επόμενες δύο ημέρες, οι χρηματιστηριακές αγορές θα επικεντρωθούν στη γεωπολιτική κατάσταση και όχι στη δράση της κεντρικής τράπεζας ή στην ισχυρή οικονομία των ΗΠΑ. Ως εκ τούτου, αναμένουμε ότι το ράλι θα σταματήσει μέχρι να υπάρξει περισσότερη σαφήνεια εάν η κατάσταση στο Ιράν-Ισραήλ ηρεμήσει. Αν καταλήξουμε σε πόλεμο πυροβολισμών μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, τότε η συγκέντρωση θα σταματήσει για περισσότερο.»

Για τον Γκεόφ Γιου, ανώτερο στρατηγικός αναλυτή για τις αγορές της ΕΜΕΑ στην BNY Mellon στο Λονδίνο υπάρχει ακόμα περιθώριο να τοποθετηθούν στον δολάριο οι επενδυτές. «Οι πελάτες μας παραμένουν υπερεπενδεδυμένοι στο ευρώ, το καναδικό δολάριο και σε ορισμένα νομίσματα με υψηλή μεταφορική ικανότητα, όπως το μεξικανικό πέσο, οπότε εδώ θα παρακολουθούσαμε περιστροφή υπέρ του δολαρίου.»

Τέλος ο Νιλ Σέρινγκ, επικεφαλής οικονομολόγος της Capital Economics στο Λονδίνο εκτιμά ότι η κατάσταση στη Μέση Ανατολή θα ενισχύσει περαιτέρω την προσεκτική προσέγγιση της Fed στη μείωση των επιτοκίων αλλά δεν θα την αποτρέψει από το να αποκλιμακώσει το κόστος δανεισμού.« Αναμένουμε την πρώτη κίνηση τον Σεπτέμβριο. Και αν υποθέσουμε ότι οι τιμές της ενέργειας δεν θα εκτοξευθούν τον επόμενο μήνα περίπου, πιστεύουμε ότι τόσο η ΕΚΤ όσο και η BOE θα προβούν σε μείωση τον Ιούνιο»