ESM: Ισχυρές οι επιδόσεις της Ελλάδας, αλλά… αδυναμίες σε χρέος, παραγωγικότητα, τράπεζες

Η ελληνική οικονομία ολοκλήρωσε ένα ισχυρό 2023 και έχει βάλει τις βάσεις για ένα ακόμη έτος υψηλής ανάπτυξης, αλλά οι προκλήσεις δεν έχουν εκλείψει. Αυτό επισημαίνει ο Μηχανισμός Στήριξης της Ευρωζώνης, ο ESM, στην ετήσια έκθεσή του για τις οικονομίες της Ευρωζώνης, εκτιμώντας ανάπτυξη πάνω από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ, στο 2,3%, για το 2024.

ESM: Μέγγενη για τις κυβερνήσεις τα υψηλά επιτόκια, ελκυστικά για τους επενδυτές

Όπως όμως αναφέρει ο ESM, βραχυπρόθεσμα η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει κάποιο κίνδυνο αγοράς, ωστόσο, σε μεγαλύτερο ορίζοντα, υπάρχουν προκλήσεις όσον αφορά τη βιωσιμότητα και την ικανότητα αποπληρωμής του δημόσιου χρέους της.

Αυτό προκύπτει από τα μεγάλα δημόσια και εξωτερικά χρέη, τα μεγάλα εξωτερικά ελλείμματα, την αδύναμη αύξηση της παραγωγικότητας και τις ευπάθειες του τραπεζικού τομέα.

Ισχυρές οι επιδόσεις του 2023

Η Ελλάδα κατέγραψε ισχυρές οικονομικές επιδόσεις το 2023, με την ανεργία να μειώνεται και το πρωτογενές πλεόνασμα της κυβέρνησης να αυξάνεται περαιτέρω. Το δημόσιο χρέος μειώθηκε και η χώρα ανέκτησε αξιολογήσεις επενδυτικής βαθμίδας για τα κρατικά της ομόλογα από όλους εκτός από έναν μεγάλο οίκο αξιολόγησης.

Ο πληθωρισμός μειώθηκε σημαντικά και τα εξωτερικά ελλείμματα βελτιώθηκαν επίσης αλλά παρέμειναν υψηλά. Η σταθερή δέσμευση στις μεταρρυθμίσεις και οι συνετές πολιτικές είναι τόσο κρίσιμες όσο ποτέ για τη διατήρηση αυτής της θετικής κατεύθυνσης, αναφέρει ο ESM.

Η οικονομική δραστηριότητα αυξήθηκε κατά 2,0% το 2023, σημαντικά πάνω από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ. Η χώρα επωφελήθηκε από μια ανθεκτική αγορά εργασίας, τον τουρισμό ρεκόρ και την επενδυτική δραστηριότητα – που τροφοδοτείται από τη σημαντική οικονομική στήριξη του πακέτου της ΕΕ, Next Generation.

Ο πληθωρισμός συρρικνώθηκε στο 4,2% λόγω της πτώσης των τιμών της ενέργειας. Παρά τη μείωση το 2023, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών διαμορφώθηκε στο 6,3% του ΑΕΠ, παραμένοντας σημαντικά πάνω από το προ πανδημίας επίπεδό του.

Ορόσημο η επενδυτική βαθμίδα

Η Ελλάδα, σύμφωνα με τον ESM, έφτασε σε ένα σημαντικό ορόσημο που όλοι, εκτός από έναν μεγάλο οίκο αξιολόγησης, αποκατέστησαν τα κρατικά της ομόλογα σε επενδυτική βαθμίδα κατά τη διάρκεια του έτους, αφήνοντας ουσιαστικά πίσω της μια μακρά κληρονομιά από την κρίση του δημόσιου χρέους.

Το πρωτογενές ισοζύγιο βελτιώθηκε στο 1,9% του ΑΕΠ το 2023, αυξημένο κατά σχεδόν δύο ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Τα φορολογικά έσοδα αυξήθηκαν σημαντικά, υποστηριζόμενα από τις προσπάθειες για διεύρυνση της φορολογικής βάσης και την ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης, δημιουργώντας περιθώρια για την προστασία των ευάλωτων νοικοκυριών και την παροχή άμεσης ανακούφισης από καταστροφές, όταν πλημμύρες και πυρκαγιές έπληξαν τη χώρα το καλοκαίρι.

Ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ μειώθηκε κατά περίπου 11 ποσοστιαίες μονάδες, καταγράφοντας διψήφια πτώση για τρίτη συνεχόμενη χρονιά.

Οι χρηματοπιστωτικές αγορές ανταποκρίθηκαν σε αυτές τις θετικές εξελίξεις, περιορίζοντας τα περιθώρια των κρατικών περιθωρίων σε επίπεδα που πλησιάζουν εκείνα των κρατών της ζώνης του ευρώ με υψηλότερη αξιολόγηση. Η διάρθρωση του ελληνικού χρέους, με τα υψηλά μερίδια επίσημων πιστωτών και τις μεγάλες λήξεις με σταθερά επιτόκια, βοήθησε στην προστασία της Ελλάδας από τον αντίκτυπο του αυξημένου κόστους χρηματοδότησης της αγοράς, παρατηρεί ο ESM, ενώ και το απόθεμα μετρητών της χώρας παρέμεινε μεγάλο.

Οι αγορές εργασίας βελτιώθηκαν, παρά την αποδυνάμωση της ανάπτυξης της ζώνης του ευρώ. Το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2009, αν και εξακολουθεί να είναι σημαντικά υψηλότερο από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ. Μάλιστα, ορισμένοι κλάδοι, συμπεριλαμβανομένου του τουρισμού και της γεωργίας, ανέφεραν δυσκολίες στην κάλυψη των κενών θέσεων, τονίζοντας τη σημασία της ενίσχυσης της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό, ιδίως από τις γυναίκες και τους νέους.

Για τις τράπεζες

Οι ελληνικές τράπεζες βελτίωσαν την κερδοφορία και τη ρευστότητα, με τον συνολικό δείκτη των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) να μειώνεται στο 5,7% έως το τρίτο τρίμηνο του 2023 σε ενοποιημένη βάση.

Οι δείκτες φερεγγυότητας των ελληνικών τραπεζών παρέμειναν επαρκείς και η άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων σε επίπεδο ΕΕ της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών το καλοκαίρι έδειξε μεγαλύτερη ανθεκτικότητα για τις ελληνικές τράπεζες. Τα καθαρά επιτοκιακά περιθώρια διευρύνθηκαν και είναι από τα υψηλότερα στη ζώνη του ευρώ.

Ωστόσο, αρκετοί δείκτες υποδηλώνουν επίμονες αδυναμίες. Ένας μεγάλος όγκος ΜΕΔ που έχουν συσσωρευτεί από τους ισολογισμούς των τραπεζών παραμένει μη αναδιαρθρωμένος, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για αποτελεσματική εφαρμογή του πλαισίου αφερεγγυότητας.

Η πίστωση του ιδιωτικού τομέα αυξήθηκε κατά 2,1% τον Σεπτέμβριο του 2023, υψηλότερα από 0,2% στη ζώνη του ευρώ αλλά μειώθηκε από 6,1% τον Σεπτέμβριο του 2022, κυρίως λόγω των πιστώσεων προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, καθώς ο καθαρός δανεισμός προς ιδιώτες μειώθηκε κατά 2,3%.

Το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας επιτάχυνε τη στρατηγική αποεπένδυσής του, σημειώνοντας σημαντική πρόοδο σε μια ακόμη μακροχρόνια μεταρρυθμιστική δέσμευση των ελληνικών αρχών. Το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας ξεκίνησε την εκποίηση των μετοχών του σε ελληνικές τράπεζες το δεύτερο εξάμηνο του 2023, εκχωρώντας πλήρως τις συμμετοχές του σε δύο συστημικές τράπεζες και μερικώς σε μια τρίτη.

Οι προοπτικές του 2024

Κατά τον ESM, οι μακροοικονομικές προοπτικές της Ελλάδας για το 2024 προβλέπουν ανάπτυξη πάνω από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ, στο 2,3%, ενώ ο πληθωρισμός αναμένεται να συνεχίσει να μειώνεται αλλά να παραμένει υψηλός στο 2,7%.

Η Ελλάδα διατηρεί την ικανότητα να αποπληρώσει όλες τις υποχρεώσεις που οφείλονται στον ESM/EFSF τους επόμενους 12 μήνες και το απόθεμα μετρητών της προβλέπεται να παραμείνει μεγάλο.

Η ανάλυση του ESM υποδεικνύει χαμηλό βραχυπρόθεσμο κίνδυνο της αγοράς. Ωστόσο, σε μεγαλύτερο ορίζοντα, η Ελλάδα αντιμετωπίζει προκλήσεις όσον αφορά τη βιωσιμότητα και την ικανότητα αποπληρωμής του δημόσιου χρέους της.

Αυτό προκύπτει από τα μεγάλα δημόσια και εξωτερικά χρέη, τα μεγάλα εξωτερικά ελλείμματα, την αδύναμη αύξηση της παραγωγικότητας και τις ευπάθειες του τραπεζικού τομέα.

Οι τράπεζες ενδέχεται να αντιμετωπίσουν υψηλότερο κόστος χρηματοδότησης και χαμηλότερη κερδοφορία. Για να μετριάσει αυτές τις προκλήσεις, η Ελλάδα θα πρέπει να παραμείνει σταθερά προσηλωμένη στη δημοσιονομική σύνεση και τις μεταρρυθμίσεις, με επίκεντρο το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, καταλήγει ο ESM.