PODCAST ΒΑΒΕΛ – Ν. Μαράντος (First Capital): Το ιδιωτικό χρέος που βρίσκεται στους servicers θα αργήσει να επουλωθεί

Έχω δει πάρα πολλούς επιχειρηματίες οι οποίοι την επιχείρηση τους την έχουν σαν παιδί τους, τον διαχειριζόμαστε προσεκτικά, του λέμε επιχειρήματα πως να προχωρήσει, πως θα έρθει πιο κοντά με υγιή επιχείρηση να γίνει συγχώνευση, επισημαίνει ο πιο γνωστός ίσως εκκαθαριστής «κακού» ιδιωτικού χρέους από την περίπτωση της Αγροτικής Τράπεζας, Νίκος Μαράντος σήμερα πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας διαχείρισης κόκκινων δανείων First Capital. Ο ίδιος θυμάται και περιγράφει τα δύσκολα χρόνια της διαχείρισης του προβληματικού χαρτοφυλακίου της ΑΤΕ, εξάροντας την συμβολή του Γ. Προβόπουλου και του Γ. Στουρνάρα, αναγνωρίζει ότι το νομοσχέδιο για τις εξαγορές και τις συγχωνεύσεις που σχεδιάζει η κυβέρνηση θα βοηθήσει στην διάσωση επιχειρήσεων.

Απαντώντας στην ερώτηση γιατί αποτυγχάνουν οι επιχειρήσεις δεν κρύβει τα λόγια του. «Ο πρώτος παράγοντας είναι ο ιδιοκτήτης, ο καιροσκοπισμός, δηλαδή ανοίγω μια επιχείρηση, πολλές φορές, το έχουμε ζήσει όλοι, να μπω σε αυτό το νόμο των επιχορηγήσεων – επιδοτήσεων, να κάνω μια εταιρεία και δεν βγάζω τίποτα». Προσθέτει ότι όταν ανοίγει μια επιχείρηση χρειάζεται σχεδιασμός, γνώση πολύ καλή της αγοράς και κεφαλαία.

Βέβαια, όπως αναγνωρίζει και ο ίδιος παίζει ρόλο και το περιβάλλον, πώς σε βοηθάει η πολιτεία, οι νόμοι, η γραφειοκρατία, οι άδειες, οι διοικητικές άδειες. Όμως αυτά σιγά σιγά βελτιώνονται. Το βλέπουμε. Χρειάζεται λίγος χρόνος. «Εμβληματικοί επιχειρηματίες έκαναν πάρα πολλά χρόνια να πάρουν άδειες, 12 -15 χρόνια. Είναι γνωστοί, δεν θέλω να πω τα ονόματά τους. Όμως τελευταία αυτό εξομαλύνεται. Υπάρχουν τα εμπόδια, βγαίνουν πολλά πράγματα. Βέβαια υπάρχουν οι δυσκολίες. Το βλέπουμε τώρα καθημερινά και με την ασφάλεια δικαίου, με την έκδοση των αποφάσεων, με το να πάω στην πολεοδομία. Όμως, έστω και σιγά σιγά βελτιώνονται».

Σε ότι αφορά το μέλλον του ιδιωτικού χρέος στην Ελλάδα, αναγνωρίζει ότι δεν θα εξαφανιστεί κάποια μέρα. «Το «κακό» χρέος είναι εκείνο που μας επηρεάζει πάρα πολύ, γιατί το υγιές ιδιωτικό χρέος ήδη έχει μπει σε ένα δρόμο. Οι τράπεζες ουσιαστικά έχουν βάλει άλλα κριτήρια. Δύσκολα μια επιχείρηση μπαίνει μέσα στο τραπεζικό σύστημα, αλλά όμως πάρα πολύ άνετα στη συνέχεια δουλεύει. Το κακό ιδιωτικό χρέος σιγά σιγά θα επουλωθεί. Δεν θα σβήσει. Θα έχουμε τους πλειστηριασμούς, όλες αυτές τις δυσκολίες, αλλά πιστεύω ότι σιγά σιγά θα ομαλοποιηθούν τα πράγματα»

Η λειτουργία των servicers

Είναι υποχρεωμένοι οι servicers, με αυστηρές ποινές να ενημερώνουν τους πελάτες πολύ πιο μπροστά πριν ακόμα αρχίσουν να τον παίρνω στο τηλέφωνο. Το πλαίσιο υπάρχει και παράδειγμα που έχουμε τώρα, τη νέα επαναδειοδότηση των servicers είναι πιο αυστηρό ακόμα το πλαίσιο, που δεν υπάρχει στην Ευρώπη. Κάποιοι θα κοπούμε, από τα 23 που είμαστε τώρα. Δεν το ξέρω αυτό, αλλά η Τράπεζα της Ελλάδος το σκληραίνει πάρα πολύ και καλά κάνει πιστεύω για να μπορεί να υπάρχει και η τήρηση όλων των κανόνων και για τον πελάτη, αλλά και να υπάρχει και μια εμφάνιση διαχείρισης, πιο σωστής με θεσμούς, να υπάρχει εταιρική διακυβέρνηση μέσα στον servicer.

Οι «κόκκινες» επιχειρήσεις δεν χτηματοδοτούνται

Το τραπεζικό σύστημα έχει σταματήσει να χρηματοδοτεί όσες βρίσκονται στο κομμάτι αυτό των κόκκινων δανείων των επιχειρήσεων. Εκείνο που θα ήταν σημαντικό πιστεύω εγώ, θα ήτανε η χρηματοδότηση από τον τρίτο, δηλαδή να υπάρχει η δυνατότητα χρηματοδότησης. Μπορεί κάποιος, επενδυτής δηλαδή από έξω να ενισχύσει, αν υπάρχει ένα σχέδιο βιωσιμότητας της εταιρείας, της όποιας εταιρείας, να μπορούσε να κάνει και αυτό που λέμε, να αυξήσει την αξία της και να πάει στον άλλον επενδυτή, δηλαδή να την πουλήσει, να την εκποιήσει με πολύ υψηλότερα κέρδη. Τώρα εκείνο το οποίο κάνουν οι servicers, ουσιαστικά, ρυθμίζουν το δάνειο, βάζουν τον μέτοχο να ενισχύσει την εταιρεία και έτσι επανέρχεται και γίνεται καλός πλέον πελάτης, μετά από 2 χρόνια στο τραπεζικό σύστημα. Με πολλή προσοχή. Έχει γίνει, έχουν μεταφερθεί αρκετά, έχουμε επιστροφές. Το επόμενο στάδιο είναι η δευτερογενής αγορά και η ενίσχυση των επιχειρήσεων από άλλους χρηματοδότες κλπ, αυτό πιστεύω.

Η εκκαθάριση της Αγροτικής Τράπεζας

Ήταν μια δύσκολη περίοδος. Είμαστε στο μάτι του κυκλώνα, δεν είχε βρει το κράτος, η τότε κυβέρνηση, η Τράπεζα της Ελλάδος ακόμα όλο τον  μηχανισμό να δράσει. Βρέθηκα μπροστά στην Αγροτική Τράπεζα, η Αγροτική Τράπεζα ήταν μια μεγάλη τράπεζα, εμπορική, γιατί είχε γίνει στις αρχές του 2000 ουσιαστικά, τέλη ’99, έγινε Εμπορική Τράπεζα από Αγροτική. Τι είχε μέσα; Πέρα από τα δάνεια αυτά, είχε και θυγατρικές εταιρείες τις οποίες ανέλαβε η ειδική διαχείριση. Ήτανε η Δωδώνη, η γαλακτοκομική Δωδώνη. Ήταν η ΣΕΚΑΠ. Ήτανε η βιομηχανία ζάχαρης. Ήτανε κομμάτι άλλων μικρότερων επιχειρήσεων, όπως ασφαλτικά κλπ σαν θυγατρικές. Είχε ομόλογα και ομολογιακά δάνεια στην Αγγλία, όπου τότε οι τράπεζες κάνανε την ενίσχυση των κεφαλαίων τους κλπ. Είχε παράγωγα. Ακούγατε τότε κάποια μεγάλα παράγωγα που υπάρχουν στην Αγροτική Τράπεζα. Ήταν οι πρώτες μέρες που έπρεπε να διαχειριστούμε αυτή την κατάσταση. Ήταν τιμή για μένα που ένας από τους εμβληματικούς ανθρώπους, τότε, ο Γιώργος ο Προβόπουλος, ο οποίος ήταν ο πρώτος πυλώνας να το πω έτσι, της σχολής αναδιάρθρωσης του τραπεζικού συστήματος και φυσικά σαν υπουργός Οικονομικών, τότε ήταν ο Γιάννης Στουρνάρας. Οι δύο αυτοί ήτανε οι βασικοί καθοδηγητές της όλης τότε αναδιάρθρωσης του τραπεζικού συστήματος και φυσικά έβαλαν τη διαδικασία των εκκαθαρίσεων. Ο Γιώργος Προβόπουλος, ο οποίος χάσαμε τον προηγούμενο μήνα και τον τιμούμε, ήταν ένας φοβερός διαχειριστής αυτής της κατάστασης, συνεπικουρούμενος από τον Υπουργό Οικονομικών, ο οποίος μετέπειτα ήρθε και αυτός να ολοκληρώσει τα πράγματα σαν διοικητής, ο κύριος Στουρνάρας.
Δεν ήξερα όμως βέβαια τι κρύβει πίσω η Αγροτική. Με κάλεσε 3 μέρες μετά, 4 και μου είπε, πες μου τι είδες; Αυτό μου είπε ο Προβόπουλος. Και παρουσίασα ένα δισέλιδο, τα βασικά και με ενθάρρυνε. Αυτός ήταν ο Προβόπουλος, μου λέει, προχώρα, είμαι εδώ.

Τι βρήκε στην Αγροτική Τράπεζα

Βρήκα ένα χαρτοφυλάκιο 8 δισεκατομμυρίων κόκκινων δανείων.
Εταιρείες και ιδιώτες με χρέη. Είναι αυτό που έγινε το  carve – out, το λεγόμενο από την Τράπεζα της Ελλάδος, που δεν είχε τελειώσει ακόμα, έγινε εκείνες τις μέρες, έτρεχε ακόμα και τελείωσε μετά από 7 μήνες περίπου, όσες είχαν καθυστερήσει πάνω από 90 μέρες. Αυτό ήταν πολύ στις 90 μέρες, γιατί υπάρχουν και καλές επιχειρήσεις, αλλά η κατάσταση ήταν τέτοια τότε η οποία ανάγκασε πολλούς να καθυστερούν κάποιες μέρες. Οι 90 μέρες είναι, ας πούμε 3 μήνες, εντάξει. Τότε ήταν φυσιολογικό να έχεις 3 μήνες καθυστέρηση. Οπότε βρέθηκαν πάρα πολλοί και έπρεπε να λύσουμε πάρα πολλά θέματα κάνοντας αυτό που λέμε, την ταξινόμηση του χαρτοφυλακίου, να δούμε ποιοι άνθρωποι μπορούν γρήγορα και να τους μεταπτώσουμε στην Τράπεζα Πειραιώς. Θέλω να πω εδώ τη συμβολή του Μιχάλη του Σάλλα. Ένας άλλος άνθρωπος μαζί με αυτούς τους δύο, που είπα προηγουμένως ήταν και ο Μιχάλης Σάλλας. Είχε πάρει το καλό κομμάτι, αλλά υπήρχε κι ένα κακό κομμάτι που και εγώ έπρεπε να στηριχθώ πάνω. Γιατί πήρε τα πάντα η Τραπεζα Πειραιώς, τα μηχανογραφικά συστήματα, τις καρέκλες μας, τα γραφεία μας, τα τηλέφωνά μας και έπρεπε εγώ να βρω σαν ειδικός εκκαθαριστής τρόπους λειτουργίας. Και πιστεύω ότι κατάφερα με τη συνδρομή του Μιχάλη του Σάλλα ο οποίος ήθελε να πετύχει αυτό, γιατί είναι ένα εγχείρημα και για τον Γιώργο Προβόπουλο, τον Γιάννη Στουρνάρα και τον Μιχάλη Σάλλα, ήθελαν να πετύχει. Και πιστεύουμε ότι πέτυχε. Πάρα πολύ, αλλά έγιναν πάρα πολύ γρήγορα όλα. Έγινε η μετακίνηση τους, πεντέμισι χιλιάδες άνθρωποι πήγαν στην Τράπεζα Πειραιώς.

Φτάσαμε στο τέλος να έχουμε 140 άτομα στην ειδική εκκαθάριση και προχωρήσαμε με όλα αυτά. Με τακτοποίηση των θυγατρικών. Πουλήσαμε δύο θυγατρικές, τη ΣΕΚΑΠ και τη Δωδώνη. Κάναμε μεγάλη προσπάθεια για την βιομηχανία ζάχαρης, δεν το καταφέραμε, αλλά μπήκε σε ένα δρόμο. Το ανέλαβε μετά η Πειραιώς, να το τακτοποιήσει. Και τα άλλα τα παράγωγα, τα κλείσαμε αυθημερόν, πολύ γρήγορα με κέρδος, χωρίς να χάσει κάτι. Αυτό που λέμε, τι έπαθε, ζημιά, βυθίστηκε, έκανε.

Η ανταπόκριση των επιχειρήσεων ήταν γύρω στο 25-30%. Των ιδιωτών λίγο παραπάνω, εκτός από τα αγροτικά. Τα αγροτικά λίγο έμειναν κάπως παγωμένα και οι συνεταιρισμοί. Οι άλλοι που είχαν και τα στεγαστικά τους κλπ, είχαμε γύρω στο 50% ανταπόκριση.

Ένα θα πω χαρακτηριστικό, ότι ξεκινήσαμε εμείς την ειδική εκκαθάριση της Αγροτικής, χωρίς να έχουμε τίποτα. Όπως έλεγα στο Γιώργο τον Προβόπουλο, που με ρώτησε, Νίκο, τι έχεις; Λέω, κύριε διοικητά, έχω ένα Α4 που αναφέρει μόνο τα δάνεια μέσα. Είχα ένα ισοζύγιο των δανείων. Από εκεί ξεκινήσαμε. Εφαρμόσαμε όμως εταιρική διακυβέρνηση. Έκανα αμέσως ομάδες, επιτροπές, ένα οργανόγραμμα λειτουργίας και διαχείρισης. Μετά ήρθαν πάνω σε αυτό οι διατάξεις των servicers, που ουσιαστικά η Αγροτική εκκαθάριση ήταν ο πρώτος servicers, πιστεύω στην Ελλάδα και τώρα δουλεύουν όλες οι ομάδες αυτές με εταιρική διακυβέρνηση και είναι στελεχωμένες, όπως προβλέπεται από τη διαδικασία.

Η διάσωση της Hellenic Steel

Μετά μπήκα σαν σύμβουλος αναδιαρθρώσεων, με έμφαση στις ειδικές διαχειρίσιες, εκκαθαρίσεις, πτωχεύσεις, αλλά γενικότερα στην αναδιάρθρωση επιχειρήσεων και δανείων. Το πρώτο μου ήταν η Hellenic Steel, η βιομηχανία χάλυβα στη Θεσσαλονίκη με μετόχους τότε, την ILVA από την Ιταλία. Τη φέραμε σε πέρας και αυτή. Ήταν εκκαθάριση σύμφωνα με τις διατάξεις των εκκαθαρίσεων των επιχειρήσεων. Τη μετατρέψαμε όμως σε 106ΒΔ, σε μια δικαστική, να το πω έτσι, εξυγίανση η οποία πουλήθηκε. Τώρα ακόμα είμαστε στην εκκαθάριση εμείς, έχουμε κάποια νομικά ζητήματα. Κλείνει κι αυτή η εκκαθάριση. Συνεχίζει, αλλά κλείνει.
Το 2017 ξεκινήσαμε εμείς ως εκκαθαριστές στην Hellenic Steel και ακόμα είναι ‘24 και δεν έχουμε κλείσει ακόμη. Στο τέλος είμαστε, τελείωσαν και τα τελευταία δικαστήρια. Νομίζω θα υποβάλουμε τα χαρτιά μας, θα την κλείσουμε.

Η υπόθεση των ναυπηγείων Σκαραμαγκά

Μετά ήρθε η πρόταση να αναλάβουμε σαν ομάδα ειδικής διαχείρισης των Ελληνικών Ναυπηγείων, δηλαδή των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά που ξεκίνησε το 2018 τον Μάρτιο και τελείωσε αισίως πέρσι. Τώρα έχουμε τα διαδικαστικά στον πίνακα διανομής. Ήτανε πιστεύω μια ευτυχής κατάληξη, γιατί τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά ξαναλειτουργούν. Τα ανέλαβε ένας εμβληματικός επενδυτής και επιχειρηματίας, ο Γιώργος Προκοπίου. Ένας άνθρωπος χαμηλών τόνων. Όταν μιλάει, μιλάει συγκεκριμένα και πάνω στη δουλειά του. Δεν ασχολείται κλπ και τον τιμώ και μου έκανε μια πολύ μεγάλη εντύπωση και το σχέδιό του. Πολλοί λένε τώρα, τι γίνεται με τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά; Αυτός ξέρει. Για αυτό νομίζω και εσύ θα γνωρίζεις πολύ καλά, με την Olympic Marine.

Στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, που ήταν ένα πολύ σοβαρό έργο, είχαμε να λύσουμε ζητήματα από το 1955. Είχαμε να λύσουμε οικοδομικά τετράγωνα μέσα στο ναυπηγείο. Αυθαίρετες εγκαταστάσεις τεράστιες. Φυσικά, είχαμε την υποστήριξη του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών. Και ο κύριος Πιτσιόρλας που ξεκίνησε με αυτόν, βοήθησε πάρα πολύ και μετά ο κύριος Σταϊκούρας, ο οποίος ήταν κατά πάνω στο έργο και στη συνέχεια και τώρα ακόμη ο κύριος Χατζιδάκης που τελειώνουμε κάποια πράγματα. Γι αυτό λέω πολλές φορές, η θέληση της Πολιτείας είναι βασικός μοχλός υλοποίησης πραγμάτων.

Η συνέντευξη

Η πλήρης συνέντευξη του Νίκου Μαράντου, προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας διαχείρισης κόκκινων δανείων FirstCapital και διαχειριστής της NM Asset Management Advisors, συμβουλευτική εταιρεία αναδιαρθρώσεων, δανείων και επιχειρήσεων είναι η εξής:

Ν. Φιλιππίδης
Καλημέρα, καλησπέρα και καλό σας βράδυ. Στο νέο επεισόδιο του podcast Βαβέλ, αναλύουμε την υπόθεση ιδιωτικό χρέος. Θα θυμηθούμε τη χειρότερη περίοδο της κρίσης, τη χρεοκοπία του κράτους και τη συνακόλουθη κατάρρευση των τραπεζών και τις εκκαθαρίσεις τους, στην οποία ενεπλάκη μεγάλο μέρος των αδύναμων κρίκων της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας. Θα μιλήσουμε και για τα σύγχρονα, τις εταιρείες διαχείρισης κόκκινων δανείων και το πώς μια επιχείρηση αναδιαρθρώνεται και επιστρέφει στην κανονικότητα. Μαζί μας ο Νίκος Μαράντος, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας διαχείρισης κόκκινων δανείων FirstCapital και διαχειριστής της NM Asset Management Advisors, συμβουλευτική εταιρεία αναδιαρθρώσεων, δανείων και επιχειρήσεων. Καλή σας ακρόαση.

Καλώς ήρθες, Νίκο. Γεια σου.

Ν. Μαράντος
Καλώς σας βρήκα. Ευχαριστώ πάρα πολύ για την πρόσκληση.

Ν. Φιλιππίδης
Πότε πρώτο ασχολήθηκες με τη διαχείριση ιδιωτικού χρέους; Είσαι χρόνια στα τραπεζικά, σωστά;

Ν. Μαράντος
Ξεκίνησα από πάρα πολύ παλιά σαν τραπεζικός, το 1973 στην Εμπορική Τράπεζα, όπου γνώρισα εκεί 14 διοικήσεις και τελείωσα, ευδόκιμα πιστεύω, το 2008. Ως ανώτατο στέλεχος της τράπεζας τότε, σαν διαχειριστής κινδύνων, έφυγα και μου ήρθε η πρόσκληση από την Τράπεζα της Ελλάδος και το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας τον Ιούλιο του 2012, τέλος Ιουλίου, να αναλάβω την ειδική εκκαθάριση της Αγροτικής Τράπεζας. Την πρώτη, ας πούμε, bad bank στα χρονικά και της Ευρώπης, κιόλας.

Ν. Φιλιππίδης
Η αλήθεια είναι ότι τώρα μας έχεις πάει σε εποχές που υπήρχε πολύ μεγάλη ανησυχία. Οι τράπεζες, η μία μετά την άλλη κατέρρεαν, η Αγροτική Τράπεζα ήταν από τις πιο παλιές και με τη μεγαλύτερη διασπορά και παρουσία στην ελληνική οικονομία και η πτώση της προκαλούσε κραδασμούς και εσύ δεν είχες να διαχειριστείς το καλό κομμάτι, αλλά είχες να διαχειριστείς το κακό. Πώς ήταν;

Ν. Μαράντος
Ήταν, όπως είπες Νίκο, μια δύσκολη περίοδος. Είμαστε στο μάτι του κυκλώνα, δεν είχε βρει το κράτος, η τότε κυβέρνηση, η Τράπεζα της Ελλάδος ακόμα όλο τον  μηχανισμό να δράσει. Βρέθηκα μπροστά στην Αγροτική Τράπεζα, η Αγροτική Τράπεζα ήταν μια μεγάλη τράπεζα, εμπορική, γιατί είχε γίνει στις αρχές του 2000 ουσιαστικά, τέλη ’99, έγινε Εμπορική Τράπεζα από Αγροτική. Τι είχε μέσα; Πέρα από τα δάνεια αυτά, είχε και θυγατρικές εταιρείες τις οποίες ανέλαβε η ειδική διαχείριση.

Ν. Φιλιππίδης
Μεγάλες εταιρείες, με παρέμβαση μεγάλη στα αγροτικά πράγματα.

Ν. Μαράντος
Ήτανε η Δωδώνη, η γαλακτοκομική Δωδώνη.

Ν. Φιλιππίδης

Από την Ήπειρο.

Ν. Μαράντος

Ήταν η ΣΕΚΑΠ.

Ν. Φιλιππίδης
Από την ακριτική Ξάνθη.

Ν. Μαράντος
Ακριβώς. Ήτανε η βιομηχανία ζάχαρης.

Ν. Φιλιππίδης
Παντού στη Βόρεια Ελλάδα, από Θεσσαλία και πάνω.

Ν. Μαράντος
Ήτανε κομμάτι άλλων μικρότερων επιχειρήσεων, όπως ασφαλτικά κλπ σαν θυγατρικές. Είχε ομόλογα και ομολογιακά δάνεια στην Αγγλία, όπου τότε οι τράπεζες κάνανε την ενίσχυση των κεφαλαίων τους κλπ. Είχε παράγωγα. Ακούγατε τότε κάποια μεγάλα παράγωγα που υπάρχουν στην Αγροτική Τράπεζα. Ήταν οι πρώτες μέρες που έπρεπε να διαχειριστούμε αυτή την κατάσταση. Ήταν τιμή για μένα που ένας από τους εμβληματικούς ανθρώπους, τότε, ο Γιώργος ο Προβόπουλος, ο οποίος ήταν ο πρώτος πυλώνας να το πω έτσι, της σχολής αναδιάρθρωσης του τραπεζικού συστήματος και φυσικά σαν υπουργός Οικονομικών, τότε ήταν ο Γιάννης Στουρνάρας. Οι δύο αυτοί ήτανε οι βασικοί καθοδηγητές της όλης τότε αναδιάρθρωσης του τραπεζικού συστήματος και φυσικά έβαλαν τη διαδικασία των εκκαθαρίσεων. Ο Γιώργος Προβόπουλος, ο οποίος χάσαμε τον προηγούμενο μήνα και τον τιμούμε, ήταν ένας φοβερός διαχειριστής αυτής της κατάστασης, συνεπικουρούμενος από τον Υπουργό Οικονομικών, ο οποίος μετέπειτα ήρθε και αυτός να ολοκληρώσει τα πράγματα σαν διοικητής, ο κύριος Στουρνάρας.

Ν. Φιλιππίδης
Θυμάσαι τότε τι σου είχαν πει, τι σου είχε πει ο Γιώργος Προβόπουλος; Γιατί το να πας να αναλάβεις κάτι τέτοιο ήταν αρκετά δύσκολο.

Ν. Μαράντος
Δεν ήξερα τι με περιμένει. Και ένα χαρακτηριστικό, ότι τον κύριο Προβόπουλο τον είχα εγώ πρόεδρο στην Εμπορική Τράπεζα, όπως επίσης και τον κύριο Στουρνάρα πρόεδρο.

Ν. Φιλιππίδης
Πιο πριν, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ήταν ο Στουρνάρας.

Ν. Μαράντος
Ακριβώς, ο κύριος Στουρνάρας 2000 και ο Γιώργος Προβόπουλος το 2004, όπου είμαστε μαζί μέχρι το 2006 που έφυγε. Γνώριζα τα θέλω του. Με εμπιστεύτηκε. Όταν πήγα εκεί ήξερα βέβαια, επειδή είχα διατελέσει και σαν διαχειριστής διαχείρισης κινδύνων, Chief Risk Officer στην Εμπορική Τράπεζα και του ομίλου της Εμπορικής Τράπεζας, ήξερα το τραπεζικό, αυτό που λέμε την εταιρική διακυβέρνηση μιας τράπεζας. Δεν ήξερα όμως βέβαια τι κρύβει πίσω η Αγροτική. Με κάλεσε 3 μέρες μετά, 4 και μου είπε, πες μου τι είδες; Αυτό μου είπε ο Προβόπουλος. Και παρουσίασα ένα δισέλιδο, τα βασικά και με ενθάρρυνε. Αυτός ήταν ο Προβόπουλος, μου λέει, προχώρα, είμαι εδώ.

Ν. Φιλιππίδης
Ποια ήταν η εικόνα, η κατάσταση που βρήκατε;

Ν. Μαράντος
Βρήκα ένα χαρτοφυλάκιο 8 δισεκατομμυρίων κόκκινων δανείων.

Ν. Φιλιππίδης
Εταιρείες με χρέη.

Ν. Μαράντος
Εταιρείες και ιδιώτες με χρέη. Είναι αυτό που έγινε το  carve – out, το λεγόμενο από την Τράπεζα της Ελλάδος, που δεν είχε τελειώσει ακόμα, έγινε εκείνες τις μέρες, έτρεχε ακόμα και τελείωσε μετά από 7 μήνες περίπου, όσες είχαν καθυστερήσει πάνω από 90 μέρες. Αυτό ήταν πολύ στις 90 μέρες, γιατί υπάρχουν και καλές επιχειρήσεις, αλλά η κατάσταση ήταν τέτοια τότε η οποία ανάγκασε πολλούς να καθυστερούν κάποιες μέρες. Οι 90 μέρες είναι, ας πούμε 3 μήνες, εντάξει. Τότε ήταν φυσιολογικό να έχεις 3 μήνες καθυστέρηση. Οπότε βρέθηκαν πάρα πολλοί και έπρεπε να λύσουμε πάρα πολλά θέματα κάνοντας αυτό που λέμε, την ταξινόμηση του χαρτοφυλακίου, να δούμε ποιοι άνθρωποι μπορούν γρήγορα και να τους μεταπτώσουμε στην Τράπεζα Πειραιώς. Θέλω να πω εδώ τη συμβολή του Μιχάλη του Σάλλα. Ένας άλλος άνθρωπος μαζί με αυτούς τους δύο, που είπα προηγουμένως ήταν και ο Μιχάλης Σάλλας.

Ν. Φιλιππίδης
Ο οποίος είχε πάρει το καλό κομμάτι στην Πειραιώς.

Ν. Μαράντος
Είχε πάρει το καλό κομμάτι, αλλά υπήρχε κι ένα κακό κομμάτι που και εγώ έπρεπε να στηριχθώ πάνω. Γιατί πήρε τα πάντα η Τραπεζα Πειραιώς, τα μηχανογραφικά συστήματα, τις καρέκλες μας, τα γραφεία μας, τα τηλέφωνά μας και έπρεπε εγώ να βρω σαν ειδικός εκκαθαριστής τρόπους λειτουργίας. Και πιστεύω ότι κατάφερα με τη συνδρομή του Μιχάλη του Σάλλα ο οποίος ήθελε να πετύχει αυτό, γιατί είναι ένα εγχείρημα και για τον Γιώργο Προβόπουλο, τον Γιάννη Στουρνάρα και τον Μιχάλη Σάλλα, ήθελαν να πετύχει. Και πιστεύουμε ότι πέτυχε.

Ν. Φιλιππίδης
Το τηλέφωνό σου χτυπούσε συνεχώς εκείνες τις μέρες;

Ν. Μαράντος
Βέβαια.

Ν. Φιλιππίδης
Οι άνθρωποι οι οποίοι φαντάζομαι ανησυχούσαν.

Ν. Μαράντος
Πάρα πολύ, αλλά έγιναν πάρα πολύ γρήγορα όλα. Έγινε η μετακίνηση τους, πεντέμισι χιλιάδες άνθρωποι πήγαν στην Τράπεζα Πειραιώς.

Ν. Φιλιππίδης
Οι εργαζόμενοι τότε της Αγροτικής Τράπεζας.

Ν. Μαράντος

Βέβαια, πήγαν όλοι. Δόθηκε αποζημίωση τότε, το 50% και παράλληλα το άλλο 50% πληρώθηκε τα επόμενα χρόνια. Εμένα μου δόθηκε η ευκαιρία από τους πεντέμισι χιλιάδες αυτούς, να πάρω κάποιους ανθρώπους, να δουλέψω με αυτούς, γιατί έπρεπε να πάρω, τους οποίους δανείστηκα από την Πειραιώς.

Ν. Φιλιππίδης
Ανθρώπους που να ξέρουν και την πελατεία.

Ν. Μαράντος
Να ξέρουν, ήταν πάνω στο αντικείμενο της διαχείρισης των NPLs, διαχείρισης κακών επιχειρήσεων. Αυτούς χρησιμοποίησα και φτάσαμε στο τέλος να έχουμε 140 άτομα στην ειδική εκκαθάριση και προχωρήσαμε με όλα αυτά. Με τακτοποίηση των θυγατρικών. Πουλήσαμε δύο θυγατρικές, τη ΣΕΚΑΠ και τη Δωδώνη. Κάναμε μεγάλη προσπάθεια για την βιομηχανία ζάχαρης, δεν το καταφέραμε, αλλά μπήκε σε ένα δρόμο. Το ανέλαβε μετά η Πειραιώς, να το τακτοποιήσει. Και τα άλλα τα παράγωγα, τα κλείσαμε αυθημερόν, πολύ γρήγορα με κέρδος, χωρίς να χάσει κάτι. Αυτό που λέμε, τι έπαθε, ζημιά, βυθίστηκε, έκανε.

Ν. Φιλιππίδης
Οι εταιρείες οι ιδιωτικές, που δεν ήτανε μέτοχος η Αγροτική Τράπεζα, όπως ήταν αυτές που προανέφερες, τι είδους εταιρείες ήταν;

Ν. Μαράντος
Ήταν σε όλο το φάσμα. Αφού να φανταστείς είχαμε και τον Ε65.

Ν. Φιλιππίδης
Ένα δρόμο.

Ν. Μαράντος
Ναι, είχε χρηματοδοτηθεί από εκεί και ήρθε σε εμάς το οποίο πλήρωνε κανονικά βέβαια. Ήτανε μέσα στο χαρτοφυλάκιο το δικό μας. Η μεγάλη έκθεση ήτανε στα αγροτικά δάνεια, αγρότες, αγροτικοί συνεταιρισμοί, αλλά και όλο το φάσμα των εμπορικών επιχειρήσεων και βιομηχανιών της Ελλάδας. Δηλαδή μία τράπεζα είχε όλη τη διάρθρωση της οικονομίας της χώρας.

Ν. Φιλιππίδης
Αυτοί οι άνθρωποι που ηγούνταν σε αυτές τις εταιρείες ένιωθες ότι γνώριζαν το πρόβλημα τους, γνώριζαν από λειτουργία επιχείρησης ή ήταν σε πολλές περιπτώσεις ένα βήμα πριν την καταστροφή, ούτως ή άλλως;

Ν. Μαράντος
Όχι, όχι. Να φανταστείτε, είχαμε και εταιρεία που ήταν στο χρηματιστήριο. Η οποία τελικά εντάξει ήτανε παροδικό, έγιναν αρκετές κινήσεις. Γνώριζαν. Κάποια πραγματικά ήτανε δάνεια τα οποία χάθηκαν. Δεν είχαν ούτε εξασφαλίσεις. Δεν ήταν θέμα των επιχειρήσεων η κρίση. Ξεκίνησε από το κράτος. Έπεσε στις τράπεζες λόγω των ομολόγων και φυσικά οι τράπεζες τι έκαναν, κράτησαν πίσω όλα τα ανοίγματα τους. Τα όρια των επιχειρήσεων κατέρρευσαν. Ζητούσαν πίσω τα λεφτά. Όταν έχεις κεφάλαιο κινήσεως πώς θα το επιστρέψεις πίσω; Βέβαια υπήρχε ο μεγάλος δανεισμός των επιχειρήσεων, δηλαδή να φανταστείς ότι ο μέσος όρος δανειακής επιβάρυνσης ήταν 80%, χωρίς να υπάρχει στήριξη και χρηματοδότηση ή ενίσχυση της παραγωγικής λειτουργίας.

Ν. Φιλιππίδης
Στατιστικά πόσοι τα κατάφεραν, πόσοι απέτυχαν και αποτελούν ιστορία;

Ν. Μαράντος
Εγώ έφτασα μέχρι το 2016 που αυτά που εισπράξαμε ήταν γύρω στα 750 εκατομμύρια. Και με πολύ μικρό κόστος, παρόλο που είχα το βάρος στην αρχή της Πειραιώς, γιατί έκανα μίσθωση προσωπικού, μίσθωση εξοπλισμού και όλα αυτά ήταν πολύ βαριά. Μετά όμως κάναμε δικά μας. Δημιουργήσαμε δική μας πλατφόρμα, δικά μας συστήματα, δικούς μας ανθρώπους και έτσι προχωρήσαμε, φύγαμε από εκεί. Το κόστος έφτασε γύρω στα 55-60 εκατομμύρια για τα 750.

Ν. Φιλιππίδης
Πού πάνε αυτά τα λεφτά;

Ν. Μαράντος
Κατ’αρχήν πήγανε στις αποζημιώσεις, πήγανε στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Επέστρεψαν χρήματα στο ταμείο.

Ν. Φιλιππίδης
Νομίζω και τώρα επιστρέφουν που μιλάμε, κάθε χρόνο.

Ν. Μαράντος
Και τώρα επιστρέφουν, εκεί πηγαίνουν. Είναι χαμηλό το ποσοστό. Η ανταπόκριση των επιχειρήσεων ήταν γύρω στο 25-30%. Των ιδιωτών λίγο παραπάνω, εκτός από τα αγροτικά. Τα αγροτικά λίγο έμειναν κάπως παγωμένα και οι συνεταιρισμοί. Οι άλλοι που είχαν και τα στεγαστικά τους κλπ, είχαμε γύρω στο 50% ανταπόκριση.

Ν. Φιλιππίδης
Μετά μπήκαν και οι συνεταιριστικές, σωστά;

Ν. Μαράντος
Μπήκαν και οι συνεταιριστικές.

Ν. Φιλιππίδης
Υπό τη δική σου διαχείριση.

Ν. Μαράντος
Όχι, όχι. Εγώ είχα μόνο την Αγροτική Τράπεζα και την Αγροτική Leasing.

Ν. Φιλιππίδης
Και μετά γίνανε πολλές άλλες διαδικασίες από άλλους εκκαθαριστές.

Ν. Μαράντος
Τότε ήτανε και άλλοι εκκαθαριστές μεμονωμένοι, του ταχυδρομικού ταμιευτηρίου, ήτανε όλες οι συνεταιριστικές, όλοι οι εκκαθαριστές. Μαζεύτηκαν όλοι μαζί τότε και κάτω από την καθοδήγηση του ενιαίου ειδικού εκκαθαριστή, την PQH.

Ν. Φιλιππίδης
Σωστά, που υπάρχει ακόμα και στις μέρες μας.

Ν. Μαράντος
Που έγινε το 2016.

Ν. Φιλιππίδης
Βεβαίως. Αυτού του είδους οι εκκαθαρίσεις τελειώνουν; Για παράδειγμα της Τράπεζας Κρήτης έχει τελειώσει;

Ν. Μαράντος
Όχι, δεν έχει τελειώσει ακόμα. Είναι θα έλεγα σε μια νομική κατάσταση. Γνωρίζουμε ότι δεν τελειώνουν εύκολα, γιατί έχουν διαφορά από πίσω, τα οποία δεν είναι διαχειριστικά ή παραγωγικά. Άρα έχουν κάποια νομικά, πρέπει να τελειώσουν τα δικαστήρια, να κλείσει αυτός ο κύκλος.

Ν. Φιλιππίδης
Απλώς η Τράπεζα Κρήτης, σε αυτούς που μας ακούνε και είναι νεότεροι, αφορούσε την τράπεζα, την οποία είχε ο Κοσκωτάς. Ο Κοσκωτάς ασκούσε οικονομική δραστηριότητα πριν από 4 δεκαετίες.

Ν. Μαράντος
Ακριβώς.

Ν. Φιλιππίδης
Τέλος πάντων. Γενικώς, την ιστορία του ιδιωτικού χρέους, από ότι κατάλαβα την έχεις γνωρίσει σε όλα της τα στάδια. Μετά μπήκες στις αναδιαρθρώσεις πλέον ως σύμβουλος, ο ίδιος.

Ν. Μαράντος
Μετά μπήκα σαν σύμβουλος αναδιαρθρώσεων, με έμφαση στις ειδικές διαχειρίσιες, εκκαθαρίσεις, πτωχεύσεις, αλλά γενικότερα στην αναδιάρθρωση επιχειρήσεων και δανείων. Το πρώτο μου ήταν η Hellenic Steel, η βιομηχανία χάλυβα στη Θεσσαλονίκη με μετόχους τότε, την ILVA από την Ιταλία. Τη φέραμε σε πέρας και αυτή. Ήταν εκκαθάριση σύμφωνα με τις διατάξεις των εκκαθαρίσεων των επιχειρήσεων. Τη μετατρέψαμε όμως σε 106ΒΔ, σε μια δικαστική, να το πω έτσι, εξυγίανση η οποία πουλήθηκε. Τώρα ακόμα είμαστε στην εκκαθάριση εμείς, έχουμε κάποια νομικά ζητήματα. Κλείνει κι αυτή η εκκαθάριση. Συνεχίζει, αλλά κλείνει.

Ν. Φιλιππίδης
Αφήνουν πολλές ουρές αυτές οι υποθέσεις, σωστά;

Ν. Μαράντος
Αφήνουν, γιατί πρέπει να λήξουν διάφορες νομικές λειτουργίες. Φανταστείτε ότι έχουμε δικαστήρια τα οποία χρονίζουν. Το 2017 ξεκινήσαμε εμείς ως εκκαθαριστές στην Hellenic Steel και ακόμα είναι ‘24 και δεν έχουμε κλείσει ακόμη. Στο τέλος είμαστε, τελείωσαν και τα τελευταία δικαστήρια. Νομίζω θα υποβάλουμε τα χαρτιά μας, θα την κλείσουμε. Ένα θα πω χαρακτηριστικό, ότι ξεκινήσαμε εμείς την ειδική εκκαθάριση της Αγροτικής, χωρίς να έχουμε τίποτα. Όπως έλεγα στο Γιώργο τον Προβόπουλο, που με ρώτησε, Νίκο, τι έχεις; Λέω, κύριε διοικητά, έχω ένα Α4 που αναφέρει μόνο τα δάνεια μέσα. Είχα ένα ισοζύγιο των δανείων. Από εκεί ξεκινήσαμε. Εφαρμόσαμε όμως εταιρική διακυβέρνηση. Έκανα αμέσως ομάδες, επιτροπές, ένα οργανόγραμμα λειτουργίας και διαχείρισης. Μετά ήρθαν πάνω σε αυτό οι διατάξεις των servicers, που ουσιαστικά η Αγροτική εκκαθάριση ήταν ο πρώτος servicers, πιστεύω στην Ελλάδα και τώρα δουλεύουν όλες οι ομάδες αυτές με εταιρική διακυβέρνηση και είναι στελεχωμένες, όπως προβλέπεται από τη διαδικασία.

Ν. Φιλιππίδης
Πριν φτάσουμε στην υπόθεση των εταιρειών διαχείρισης κόκκινων δανείων που τα γνωρίζεις και θα μας τα πεις πάρα πολύ καλά, η υπόθεση Ναυπηγείων Σκαραμαγκά.

Ν. Μαράντος
Ναι, μετά την Hellenic Steel, είχα τον ΔΟΛ σαν ειδικός συμβουλος ήμουν στον ΔΟΛ για πολύ λίγο καιρό, γιατί τελείωσε πάρα πολύ σύντομα και είχε ευτυχή κατάληξη. Και μετά ήρθε η πρόταση να αναλάβουμε σαν ομάδα ειδικής διαχείρισης των Ελληνικών Ναυπηγείων, δηλαδή των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά που ξεκίνησε το 2018 τον Μάρτιο και τελείωσε αισίως πέρσι. Τώρα έχουμε τα διαδικαστικά στον πίνακα διανομής. Ήτανε πιστεύω μια ευτυχής κατάληξη, γιατί τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά ξαναλειτουργούν.

Ν. Φιλιππίδης
Βρήκε έναν πολύ ισχυρό επενδυτή.

Ν. Μαράντος
Τα ανέλαβε ένας εμβληματικός επενδυτής και επιχειρηματίας, ο Γιώργος Προκοπίου. Ένας άνθρωπος χαμηλών τόνων. Όταν μιλάει, μιλάει συγκεκριμένα και πάνω στη δουλειά του. Δεν ασχολείται κλπ και τον τιμώ και μου έκανε μια πολύ μεγάλη εντύπωση και το σχέδιό του. Πολλοί λένε τώρα, τι γίνεται με τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά; Αυτός ξέρει. Για αυτό νομίζω και εσύ θα γνωρίζεις πολύ καλά, με την Olympic Marine.

Ν. Φιλιππίδης
Αυτή είναι η ιδανική λύση για μια εταιρεία που βρίσκεται σε καθεστώς αναδιάρθρωσης; Να βρει έναν καλό νέο επενδυτή;

Ν. Μαράντος
Ακριβώς.

Ν. Φιλιππίδης
Για αυτό τη φτιάχνετε, για αυτό δουλεύετε.

Ν. Μαράντος
Στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, που ήταν ένα πολύ σοβαρό έργο, είχαμε να λύσουμε ζητήματα από το 1955. Είχαμε να λύσουμε οικοδομικά τετράγωνα μέσα στο ναυπηγείο.

Ν. Φιλιππίδης
Αυθαίρετες εγκαταστάσεις.

Ν. Μαράντος
Αυθαίρετες εγκαταστάσεις τεράστιες. Φυσικά, είχαμε την υποστήριξη του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών. Και ο κύριος Πιτσιόρλας που ξεκίνησε με αυτόν, βοήθησε πάρα πολύ και μετά ο κύριος Σταϊκούρας, ο οποίος ήταν κατά πάνω στο έργο και στη συνέχεια και τώρα ακόμη ο κύριος Χατζιδάκης που τελειώνουμε κάποια πράγματα. Γι αυτό λέω πολλές φορές, η θέληση της Πολιτείας είναι βασικός μοχλός υλοποίησης πραγμάτων.

Ν. Φιλιππίδης
Λοιπόν, η αλήθεια είναι ότι φτάσαμε λοιπόν στην περίοδο του Ηρακλή, του σχεδίου Ηρακλή, που οι πολίτες δεν έχουν καταλάβει τι είναι. Είναι επί της ουσίας ο τρόπος με τον οποίο αποφάσισε το ελληνικό δημόσιο να αφαιρέσει από τους ισολογισμούς των τραπεζών τα κόκκινα δάνεια και να τα μεταφέρει σε επενδυτές οι οποίοι επενδυτές τα αναθέτουν για λειτουργία σε εταιρείες διαχείρισης. Εσείς ηγείστε σε μία από αυτές, μικρής διαχείρισης. Δεν είστε στους μεγάλους, γνωστούς.

Ν. Μαράντος
Και δεν είναι πάνω στο κομμάτι του Ηρακλή. Είναι μικρό το χαρτοφυλάκιο, αλλά όμως ξέρουμε πώς λειτουργεί η αγορά πάνω σε αυτό το κομμάτι. Οι μεγάλες servicers έχουν τα μεγάλα χαρτοφυλάκια επιχειρηματικά, τα στεγαστικά, όλα αυτά και ουσιαστικά έχουν αναπτύξει τεχνικές και λειτουργίες για τη σωστή διαχείριση. Και πραγματικά και οι 3 μεγάλοι Intrum, Cepal, DoValue έχουν αναπτύξει πολλά. Είναι βαρύ το έργο, δεν είναι απλό.

Ν. Φιλιππίδης
Κι έγινε λίγο βιαστικά στην αρχή;

Ν. Μαράντος
Μα φυσικά, έπρεπε να ξεκαθαρίσει να τελειώνουμε και οι άνθρωποι αυτοί που ανέλαβαν να στήσουν αυτό, το έζησα και εγώ στην Αγροτική Τράπεζα, όχι με αυτές τις διακυβερνήσεις. Με αυτές τις τεχνικές. Αυτοί είχαν να αντιμετωπίσουν και κόσμο, γιατί πήραν πολύ κόσμο από τις τράπεζες. Ουσιαστικά, τι έγινε, μια μεταφορά προσωπικού από τις τράπεζες σε αυτές τις επιχειρήσεις, έπρεπε να λυθούν θέματα εργασιακά και στη συνέχεια να γίνει αυτό που λέμε, το segmentation, τμηματοποίηση των χαρτοφυλακίων που παίρνουν. Ξέρετε, είναι πάρα πολύ δύσκολο και να που υπήρχαν στις τράπεζες. Εμφανίστηκαν εκεί. Για να λύσουν ζητήματα, τι εξασφαλίσεις έχουν, ποιος είναι αυτός, ψάχνουν να βρουν διευθύνσεις ακόμη. Έκαναν πολύ δύσκολη δουλειά. Δεν το λέω επειδή είμαι και εγώ servicer. Κατανοώ όμως και πραγματικά ότι κάνουν μεγάλη δουλειά και είναι κοστοβόρα.

Ν. Φιλιππίδης
Επειδή όμως υπήρχε το προηγούμενο, της δικής σας διαχείρισης, που η αλήθεια είναι, ήταν διαχείριση κόκκινων δανείων και μάλιστα σε νευραλγικούς τομείς στην περιφέρεια, δηλαδή το παράδειγμα της διαχείρισης των κακών δανείων της Αγροτικής Τράπεζας εγώ το θεωρώ πολύ πιο δύσκολο από αυτό που κάνετε τώρα οι servicers, γιατί αυτό αφορούσε σε τοπικά συμφέροντα, σε ανθρώπους που είχαν μάθει να λειτουργούν σαν τους συνεταιρισμούς με ένα στρεβλό καθεστώς, ενώ τώρα αν το οργάνωσες, φτιάξεις μια πλατφόρμα, που τελικά φτιάξανε μια πλατφόρμα, δώσεις μια δημοσιότητα, μιλήσεις στους ανθρώπους, τους πάρεις ένα τηλέφωνο, αρχίζει κάπως και κινείται και σε βλέπουν με καλό μάτι και έχουν ανέβει και οι αξίες που βοηθάει.

Ν. Μαράντος
Ακριβώς, όταν άκουσαν τότε «ειδική εκκαθάριση της Αγροτικής» νόμιζαν ότι έβλεπαν έναν άνθρωπο, έναν κέρβερο, όπως ακούγαμε τους κλητήρες, ακούγανε «ήρθε ως σύνδικος», έτσι με βλέπανε δηλαδή και ξέρεις, αυτό σε μαζεύει κιόλας. Αρχίζεις και προβληματίζεσαι. Νομίζω και τώρα, γιατί πολλοί με τα funds λένε, θα έχω καλύτερη αντιμετώπιση. Όχι. Όταν ήρθε ο servicer όμως ο οποίος κάτω από κανόνες δουλεύει και εκείνος, κατάλαβαν ότι πρέπει να συμμορφώνονται και να προχωρήσουν. Πιστεύω ότι γίνεται μια εξαιρετική δουλειά στο κομμάτι του servicer. Βέβαια είναι συγκεντρωμένο τα χαρτοφυλάκια, είναι στους τρεις. Πιστεύω στη δευτερογενή αγορά, που ήδη προχωράει τώρα να μπορέσαμε να προχωρήσουμε.

Ν. Φιλιππίδης
Εξηγήστε μας λίγο, τι είναι η δευτερογενής αγορά;

Ν. Μαράντος
Δευτερογενής αγορά είναι χαρτοφυλάκιο, το οποίο έχει αναλάβει κάποιος, αρχικά το οποίο το φτιάχνει, το δουλεύει, να το πω έτσι, μαζεύει πολλά στοιχεία και στη συνέχεια, έχοντας δημιουργήσει κιόλας καλές εισπράξεις από αυτό και μια συνέχεια εισπράξεων, το μαζεύει, το οργανώνει και το πουλάει σε άλλον, με κάποιο added value, αν γίνεται, γιατί τι προσπαθεί να κάνει ένας servicer; Όταν θέλει να κάνει τους συμβιβασμούς του και αναδιαρθρώσεις και να κάνει ρυθμίσεις, μαζεύει στοιχεία, οργανώνει πιο πολύ τον φάκελο. Άρα ο άλλος που θα το πάρει είναι σε καλύτερη θέση. Έχει αναλάβει ο πρώτος το κόστος συλλογής όλων των στοιχείων και της διαμόρφωσης ενός φακέλου. Άρα ο καινούργιος προχωράει πιο κάτω.

Ν. Φιλιππίδης
Υπάρχει όμως και δανειολήπτης, ο οποίος επειδή πολλοί δεν μάθανε ότι πουλήθηκε το δάνειο τους -και μιλάω και για επιχειρήσεις ακόμα, όχι μόνο ιδιώτες – και τώρα, αν μάθει ότι ξανά πουλήθηκε πάλι το δάνειο του, αυτό θα πρέπει να έχει έναν χειρισμό λίγο περισσότερο διαφανή και ξεκάθαρο.

Ν. Μαράντος
Γίνεται αυτό. Υπάρχει αυτή τη στιγμή ΕΠΑΘ που βγάζει η Τράπεζα της Ελλάδος, όπου υπάρχει πληροφόρηση, διαφάνεια. Είναι υποχρεωμένοι οι servicers, με αυστηρές ποινές να ενημερώνουν τους πελάτες πολύ πιο μπροστά πριν ακόμα αρχίσουν να τον παίρνω στο τηλέφωνο. Το πλαίσιο υπάρχει και παράδειγμα που έχουμε τώρα, τη νέα επαναδειοδότηση των servicers είναι πιο αυστηρό ακόμα το πλαίσιο, που δεν υπάρχει στην Ευρώπη.

Ν. Φιλιππίδης
Μα νομίζω ότι κάποιοι θα κοπούν.

Ν. Μαράντος
Ναι, έτσι λένε. Κάποιοι θα κοπούμε, από τα 23 που είμαστε τώρα. Δεν το ξέρω αυτό, αλλά η Τράπεζα της Ελλάδος το σκληραίνει πάρα πολύ και καλά κάνει πιστεύω για να μπορεί να υπάρχει και η τήρηση όλων των κανόνων και για τον πελάτη, αλλά και να υπάρχει και μια εμφάνιση διαχείρισης, πιο σωστής με θεσμούς, να υπάρχει εταιρική διακυβέρνηση μέσα στον servicer.

Ν. Φιλιππίδης
Και χρειάζονται και χρηματοδότηση. Τώρα επιχείρηση, η οποία έχει στεγνώσει και προσπαθεί να επιστρέψει από το κόκκινο στο πράσινο, θα χρειαστεί λεφτά. Τι κάνουμε; Και αν βάλει κάποια ο μέτοχος, δεν πρέπει να βάλει και η τράπεζα, να δώσει ρευστότητα, ώστε να έχει κεφάλαιο κίνησης;

Ν. Μαράντος
Το τραπεζικό σύστημα έχει σταματήσει να χρηματοδοτεί όσες βρίσκονται στο κομμάτι αυτό των κόκκινων δανείων των επιχειρήσεων. Εκείνο που θα ήταν σημαντικό πιστεύω εγώ, θα ήτανε η χρηματοδότηση από τον τρίτο, δηλαδή να υπάρχει η δυνατότητα χρηματοδότησης. Μπορεί κάποιος, επενδυτής δηλαδή από έξω να ενισχύσει, αν υπάρχει ένα σχέδιο βιωσιμότητας της εταιρείας, της όποιας εταιρείας, να μπορούσε να κάνει και αυτό που λέμε, να αυξήσει την αξία της και να πάει στον άλλον επενδυτή, δηλαδή να την πουλήσει, να την εκποιήσει με πολύ υψηλότερα κέρδη. Τώρα εκείνο το οποίο κάνουν οι servicers, ουσιαστικά, ρυθμίζουν το δάνειο, βάζουν τον μέτοχο να ενισχύσει την εταιρεία και έτσι επανέρχεται και γίνεται καλός πλέον πελάτης, μετά από 2 χρόνια στο τραπεζικό σύστημα. Με πολλή προσοχή. Έχει γίνει, έχουν μεταφερθεί αρκετά, έχουμε επιστροφές.

Ν. Φιλιππίδης
Ναι, ναι, έχουμε απόδοση και πρασίνισμα.

Ν. Μαράντος
Και αυτό θα συνεχιστεί, πιστεύω. Το επόμενο στάδιο είναι η δευτερογενής αγορά και η ενίσχυση των επιχειρήσεων από άλλους χρηματοδότες κλπ, αυτό πιστεύω.

Ν. Φιλιππίδης
Πώς αντιδρούν στις λύσεις που προτείνετε οι επιχειρηματίες; Γιατί υπάρχουν και κάποιες δύσκολες. Δηλαδή σε κάποιον θα του πείτε ότι, ή βάζεις λεφτά ή κλείνεις, ή σε κάποιον άλλον, φαντάζομαι θα πείτε ότι, πρέπει να πουλήσεις και να βρεις συνέταιρο. Και οι Έλληνες έχουμε µια αλλεργία στους συνεταίρους.

Ν. Μαράντος
Έχω δει πάρα πολλούς επιχειρηματίες σε αυτή την κατάσταση, οι οποίοι το νιώθουμε, ότι την επιχείρηση την έχουν σαν παιδί τους. Εντάξει, προσεκτικά τον διαχειριζόμαστε, λες τα επιχειρήματα, αλλά θα κλείσει. Θα έχεις θέματα και εσύ, θέλεις; Προχώρησε. Και συνήθως κοιτάζουμε, όπως βλέπω και άλλοι συνάδελφοι, κοιτάζουν να δουν μέσα από την αγορά, την υγιή επιχείρηση, τη φέρουν πιο κοντά σε αυτή, να μπορεί να γίνει συγχώνευση κλπ και θα βοηθήσει πάρα πολύ. Και το νομοσχέδιο, το καινούργιο το οποίο σχεδιάζει η κυβέρνηση, των εξαγορών και συγχωνεύσεων, που θα δίνει κίνητρα και φορολογικά και άλλα κίνητρα για τις συγχωνεύσευς, που βάρος θα δοθεί και σε αυτά. Ήδη για τα κόκκινα δάνεια, αν μια επιχείρηση την εξαγοράσεις από κόκκινα δάνεια και δημιουργηθούν διαγραφές και όλα αυτά, εκπίπτουν φορολογικά. Και αυτό είναι σημαντικό.

Ν. Φιλιππίδης
Άρα όλα αυτά είναι εργαλεία που τα χρησιμοποιείτε;

Ν. Μαράντος
Βεβαίως, χρησιμοποιούνται. Και αυτά θα εντατικοποιηθούν όσο προχωράμε.

Ν. Φιλιππίδης
Ξέρεις, Νίκο, από την αρχή της συζήτησής μας, θέλω να σε ρωτήσω κάτι και το αφήνω συνεχώς για αργότερα. Έχεις καταλάβει με τα χρόνια της εμπειρίας σου, τι κάνει μια επιχείρηση και αποτυγχάνει;

Ν. Μαράντος
Δύσκολη ερώτηση. Γιατί έχει πάρα πολλούς παράγοντες. Πιστεύω ο πρώτος παράγοντας είναι ο ιδιοκτήτης, είναι το πρώτο. Ο καιροσκοπισμός, δηλαδή ανοίγω μια επιχείρηση, πολλές φορές, το έχουμε ζήσει όλοι, να μπω σε αυτό το νόμο των επιχορηγήσεων – επιδοτήσεων, να κάνω μια εταιρεία και δεν βγάζω τίποτα. Αλλά πέστε μου αυτός, αν την πονάει την εταιρεία αυτή. Όταν ανοίγω  μια εταιρεία θέλει σχεδιασμό, γνώση πολύ καλή της αγοράς και κεφαλαία. Γνώση της αγοράς, επιχειρηματικό σχέδιο και όλα θα πάνε καλά. Βέβαια παίζει ρόλο και το περιβάλλον, πώς σε βοηθάει η πολιτεία, οι νόμοι, η γραφειοκρατία, οι άδειες, οι διοικητικές άδειες. Όμως αυτά σιγά σιγά βελτιώνονται. Το βλέπουμε. Χρειάζεται λίγος χρόνος. Και επειδή περάσαμε αυτή τη μεγάλη κρίση και τις επόμενες κρίσεις, που η κρίση σημαίνει γκρέμισμα οικοδομήματος, δεν χτίζεις εύκολα μετά. Θέλει πολλή δουλειά και θέλει χρόνο. Πιστεύω ότι γίνονται βήματα πάρα πολλά, ώστε να ενισχυθεί η επιχειρηματικότητα. Και καταλαβαίνει και ο άλλος τώρα πλέον, όταν θέλει να ανοίξει μια επιχείρηση ότι πρέπει να ακολουθήσει αυτό που λέμε τον ενάρετο κύκλο, που το άκουσα και το χαίρομαι αυτό, από τον κύριο Χατζηδάκη και του το κλέβω, ο ενάρετος κύκλος επιχειρηματικότητας.

Ν. Φιλιππίδης
Έχω την αίσθηση απλώς ότι υπάρχουν και εμπόδια γραφειοκρατικά. Ακόμα παραμένουν. Και τα οποία, η αλήθεια είναι ότι σε πολλές περιπτώσεις και αυτό είναι το πιο άδικο, ενώ ένας επιχειρηματίας τα έχει κάνει όλα καλά, μικρός, μεσαίος, μεγάλος, καταλήγεις στο τέλος να λέει, που πήγα και έμπλεξα.

Ν. Μαράντος
Ναι, υπάρχει αυτό. Παλιότερα ήταν πιο δύσκολο ακόμα. Να φανταστείς Νίκο μου ότι και εμβληματικοί επιχειρηματίες έκαναν πάρα πολλά χρόνια να πάρουν άδειες, 12 -15 χρόνια. Είναι γνωστοί, δεν θέλω να πω τα ονόματά τους. Όμως τελευταία αυτό εξομαλύνεται. Υπάρχουν τα εμπόδια, βγαίνουν πολλά πράγματα. Βέβαια υπάρχουν οι δυσκολίες. Το βλέπουμε τώρα καθημερινά και με την ασφάλεια δικαίου, με την έκδοση των αποφάσεων, με το να πάω στην πολεοδομία. Όμως, έστω και σιγά σιγά βελτιώνονται.

Ν. Φιλιππίδης
Τελευταία ερώτηση. Θα ξεμπερδέψουμε με το ιδιωτικό χρέος, θεωρείς, με έναν τρόπο σχετικά άμεσο και όπως φαίνεται πιο ήρεμο, όπως βαδίζουμε τώρα;

Ν. Μαράντος
Πιστεύω ότι στο ιδιωτικό χρέος έχουν γίνει δύο μεγάλα βήματα: ο νέος πτωχευτικός και ο εξωδικαστικός μηχανισμός. Είναι βήματα τα οποία, ενώ στην αρχή λέγαμε ότι δεν προχωράνε, τώρα τελευταία αυτό έχει αποδώσει. Εντάξει, δεν λέμε ότι το ιδιωτικό χρέος θα εξαφανιστεί κάποια μέρα. Καταρχήν, πρέπει να έχουμε το ιδιωτικό χρέος, το υγιές και ιδιωτικό χρέος, το κακό. Το κακό είναι εκείνο που μας επηρεάζει πάρα πολύ, γιατί το υγιές ιδιωτικό χρέος ήδη έχει μπει σε ένα δρόμο. Οι τράπεζες ουσιαστικά έχουν βάλει άλλα κριτήρια. Δύσκολα μια επιχείρηση μπαίνει μέσα στο τραπεζικό σύστημα, αλλά όμως πάρα πολύ άνετα στη συνέχεια δουλεύει. Το κακό ιδιωτικό χρέος σιγά σιγά θα επουλωθεί. Δεν θα σβήσει. Θα έχουμε τους πλειστηριασμούς, όλες αυτές τις δυσκολίες, αλλά πιστεύω ότι σιγά σιγά θα ομαλοποιηθούν τα πράγματα.

Ν. Φιλιππίδης
Σε ευχαριστώ θερμά.

Ν. Μαράντος
Εγώ ευχαριστώ πάρα πολύ για την πρόσκληση. Κάθε καλό.