Αποθήκευση CO2: Το στοίχημα του 1 δισ. ευρώ της Energean στον Πρίνο

Φουλάρει μηχανές η Energean, επιδιώκοντας μέχρι το 2026 (σε μία μάχη με τον χρόνο και την εγχώρια και ευρωπαϊκή γραφειοκρατία) να υλοποιήσει το καινοτόμο έργο της αποθήκευσης CO2 στον Πρίνο.

Αποθήκευση CO2: Επιταχύνονται στο νέο ΕΣΕΚ οι επενδύσεις για δέσμευση 1,4 εκατ. τόνων άνθρακα πριν το 2030

Οι τεχνολογίες δέσμευσης, αξιοποίησης και αποθήκευσης άνθρακα (CCS) αφορούν τη δέσμευση του CO2 από τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις ή τις μονάδες παραγωγής ενέργειας όπου εκπέμπεται, τη συμπίεσή του και τη μεταφορά του σε φυσικούς γεωλογικούς σχηματισμούς, είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό, κατάλληλους για αποθήκευση. Οι ενεργοβόρες βιομηχανίες με την αποθήκευση CO2 θα εξοικονομήσουν σημαντικά ποσά που καταβάλουν σήμερα για να αγοράζουν δικαιώματα ρύπων.

Η ανάπτυξη της τεχνολογίας CCS μπορεί να παράσχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις ελληνικές βιομηχανίες, δημιουργώντας έτσι ευκαιρίες απασχόλησης και προσελκύοντας χρηματοδότηση από την ΕΕ, ιδίως μέσω του Ταμείου Καινοτομίας.

Το μεγαλόπνοο project του 1 δισ. ευρώ

Το έργο «Prinos CO2 Storage» έχει ενταχθεί στην 6η λίστα των ευρωπαϊκών Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος. Ο προϋπολογισμός του έργου εκτιμάται πως θα κινηθεί κοντά στο 1 δισ. ευρώ (150 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης).

Ο σχεδιασμός της Energean περιλαμβάνει την κατασκευή αποθήκης σε εξαντλημένο κοίτασμα του Πρίνου, με δυναμικότητα απορρόφησης 2,5 με 3 εκατ. τόνων CO2 κατ’ έτος σε πλήρη λειτουργία. Για να προχωρήσει το εγχείρημα θα έχουν προηγηθεί διαγωνισμός για την εκπόνηση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, η χορήγηση της άδειας αποθήκευσης από την ΕΔΕΥΕΠ (Αρχή για τους Υδρογονάνθρακες), αλλά και διενέργεια δεσμευτικού Market Test που θα αποτυπώσει κατά πόσο υπάρχει ενδιαφέρον αξιοποίησης της υποδομής. Με δεδομένα τα ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα του Ταμείου Ανάκαμψης, το αργότερο το 2026, είναι απαραίτητο να έχει εκδοθεί η άδεια λειτουργίας του έργου.

Στο πλαίσιο αυτό, στην κατάθεση αίτησης για την Άδεια Αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στον Πρίνο της Καβάλας προχώρησε πρόσφατα η EnEarth, θυγατρική εταιρεία του ομίλου Energean.

Το roadmap

Σύμφωνα με την αίτηση που κατατέθηκε προς έγκριση στην Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ), η αποθηκευτική δυναμικότητα της πρώτης φάσης του project θα είναι έως 1 εκατ. τόνοι CO2 ετησίως. Σε πλήρη ανάπτυξη, η αποθηκευτική δυναμικότητα δύναται να φθάσει τα 3 εκατ. τόνους ετησίως.

-Μετά την πρόσφατη ολοκλήρωση της διαδικασίας προ-κοινοποίησης, η οποία ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2023, αναμένεται η επίσημη κοινοποίηση από την ελληνική κυβέρνηση του αιτήματος για έγκριση της κρατικής ενίσχυσης του project , με βάση τις κατευθύνσεις για ενισχύσεις στους τομείς του Κλίματος, της Ενέργειας και του Περιβάλλοντος (Climate, Energy & Environmental Aid Guidelines – CEEAG), προκειμένου να προχωρήσει η χρηματοδότηση του project όπως έχει εγκριθεί στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Recovery & Resilience Facility -RRF)

-Η EnEarth θα ολοκληρώσει και θα υποβάλει την Μελέτη Περιβαλλοντικών και Κοινωνικών Επιπτώσεων εντός του θέρους.

-Επίσης εντός του θέρους θα ξεκινήσει η διαδικασία του μη δεσμευτικού market test, με στόχο το δεσμευτικό market test να ολοκληρωθεί εντός του έτους, ώστε το αργότερο εντός του 2025 να έχουν υπογραφεί δεσμευτικά συμβόλαια με τις βιομηχανικές επιχειρήσεις (emitters) που θα επιλεγούν, και να ληφθούν οι Τελικές Επενδυτικές Αποφάσεις και από τις δύο πλευρές. Ως τώρα, έχουν υπογραφεί 10 μη δεσμευτικά Μνημόνια Κατανόησης (MoUs) με ενδιαφερόμενους από την Ελλάδα και γειτονικές χώρες.

Το αγκάθι

Η δυναμικότητα του γεωλογικού σχηματισμού στον Πρίνο πάντως δεν επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών της ελληνικής αγοράς με την αναζήτηση και νέων τοποθεσιών να έχει ξεκινήσει (σε πρώτο πλάνο η Αίγυπτος), χωρίς βέβαια να έχει ωριμάσει κάποιο σχέδιο.

Στην πλήρη ανάπτυξή του, μεταξύ 2028-2029, βάσει των στόχων, η δυναμικότητα του έργου θα φθάσει στα 3 εκατ. τόνους ετησίως, ξεκινώντας την πρώτη φάση με δυναμικότητα περίπου 1 εκατ. τόνων ετησίως. Ωστόσο, όπως αναφέρουν στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» πηγές της αγοράς, οι τέσσερις μεγάλοι παίκτες της βιομηχανίας (Τιτάνας, Holcim) και των διυλιστηρίων (Helleniq Energy, Motor Oil) και δυνητικοί χρήστες του Πρίνου παράγουν 4 εκατ. τόνους CO2, υπερβαίνοντας τα μέγιστα αποθηκευτικά όρια του project ενώ με δεδομένο και το ζωηρό ενδιαφέρον που έχουν εκφράσει βιομηχανίες του εξωτερικού (από Ιταλία, Βουλγαρία, Κροατία) καθίσταται σαφές πως η χωρητικότητα του Πρίνου δεν καλύπτει την αυξημένη ζήτηση.

«Προφανώς όποιος είναι πιο έτοιμος θα προηγηθεί στην χρήση των εγκαταστάσεων, σε κάθε περίπτωση το διάστημα από το 2026 έως το 2035 είναι κρίσιμο για την βιομηχανία καθώς πλέον δεν θα μπορούν οι χώρες να έχουν δωρεάν ένα μέρος των δικαιωμάτων ρύπων που δικαιούνται όπως ισχύει σήμερα, για αυτό το λόγο η αποθήκευση CO2 είναι ένα πολύ κρίσιμο ζήτημα», επισημαίνουν οι ίδιες πηγές.

Η Αίγυπτος και η ΕΕ που κωλυσιεργεί

Στο πλαίσιο αυτό, την δυνατότητα μεταφοράς και αποθήκευσης CO2 στην Αίγυπτο εξετάζει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Βάσει των όσων είχε αναφέρει πρόσφατα η  υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Αλεξάνδρα Σδούκου σε ενεργειακό φόρουμ, η Ελλάδα και η Αίγυπτος βρίσκονται σε προκαταρκτικό στάδιο συνομιλιών για συνεργασία στο CCS δεδομένου ότι,  η Αίγυπτος διαθέτει τους γεωλογικούς σχηματισμούς που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν τέτοιες υποδομές.

Βέβαια, τροχοπέδη σε αυτή την προσπάθεια αποτελεί η έλλειψη σχετικού θεσμικού πλαισίου από την ΕΕ η οποία οφείλει να τρέξει για να διευκολύνει την αποθήκευση CO2 και κατ’ επέκταση την πράσινη μετάβαση.

Και πρόστιμα στον ορίζοντα

Αξίζει να σημειωθεί πως τα άρθρα του κανονισμού για μια βιομηχανία με μηδενικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (Net-Zero Industry Act) τα οποία εστιάζουν σε έργα CCS και περιλαμβάνουν μία σειρά υποχρεώσεων για όσες επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη ώστε να αναπτύξουν τεχνολογίες και υποδομές δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα, προβλέπουν και πρόστιμα σε περίπτωση μη συμμόρφωσης.