Τραμπ και Ευρώπη

Ο Τραμπ κατήγαγε μία καθαρή νίκη απέναντι στους Δημοκρατικούς κινητοποιώντας τους Αμερικανούς πολίτες πάνω σε τρία βασικά θέματα: America First (απομονωτισμός και προβολή των στενών αμερικανικών συμφερόντων), American Dream (απορρύθμιση και απελευθέρωση των ατομικών δυνατοτήτων – individual empowerment) και Anti Woke απόψεις (αντι-δικαιωματισμός) σε συνδυασμό με μία νοσταλγική διάθεση (Cultural Backlash) αναπόλησης ενός κόσμου χωρίς πληθωρισμό και covid ίσως.

Τώρα πια θα κάνουμε την υπόθεση ότι η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ (μετά την 1η Ιανουαρίου) θα κάνει πράξη τις προεκλογικές της εξαγγελίες. Αυτό το τονίζουμε διότι είτε μπορεί να υπάρξουν συνειδητές αλλαγές, είτε διότι μπορεί να υπάρξουν αλλαγές λόγω μη υπολογιζόμενων επιπτώσεων ή αστοχιών.

Ευρωπαϊκές τράπεζες: Νέα δεδομένα υπό τον Τραμπ – Δυσκολεύει ο ανταγωνισμός

Εδώ θα επικεντρωθούμε στις πολιτικές που έχουν σχέση κυρίως με την Ευρώπη. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσουμε ότι πάρα πολλές αναλύσεις (Economist, Bruegel, κ.τ.λ.) προσπαθούν να εντοπίσουν τους χώρους που θα δημιουργηθούν νέες καταστάσεις ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος. Τελικό συμπέρασμά τους είναι η προβολή της αβεβαιότητας ως στοιχείο της νέας πραγματικότητας.

Τις επιπτώσεις μπορούμε να τις διακρίνουμε αναλόγως εάν αναφέρονται σε γεωστρατηγικό, οικονομικό ή πολιτικό/κοινωνικό επίπεδο.

Βεβαίως τα ζητήματα συμπλέκονται και δύσκολα μπορείς να τα κατατάξεις κατά τρόπο σαφή.

Σε γεωστρατηγικό επίπεδο θα πρέπει να αναμένουμε καταρχήν την άμεση ενίσχυση του Ισραήλ και μία νέα στρατηγική για την Ουκρανία που δεν γνωρίζουμε το πρόσημό της διότι από τη μία μεριά ο Τραμπ έχει υποσχεθεί την απαγκίστρωση αλλά από την άλλη οι αμερικανικές βιομηχανίες όπλων ευημερούν. Η υπόσχεση αυτή συνδέεται με την στρατηγική του Τραμπ απέναντι στο ΝΑΤΟ και στους εξοπλισμούς των Ευρωπαίων. Ως επιμέρους πολιτική θα πάρει χρόνο να ξεδιπλωθεί. Πάντως αυτή η πτυχή της πολιτικής (η ανάπτυξη των Ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών) δεν φαίνεται να ενοχλεί τις ελληνικές απόψεις διότι ήδη εδώ και χρόνια έχουμε μειώσει το επίπεδο ευημερίας μας με ένα πολύ υψηλό επίπεδο δαπανών άμυνας. Ήρθε η ώρα να το αντιληφθούν και οι Ευρωπαίου εταίροι μας. Στον χώρο των γεωστρατηγικών ανακατατάξεων θα συμπεριλάβουμε και διαστάσεις της πολιτικής Τραμπ απέναντι στην Κίνα που μπορεί προς το παρόν να αναφέρονται στη εμπορική πολιτική αλλά η έκταση τους μπορεί να πυροδοτήσει γεωστρατηγικές εντάσεις (Taiwan).

Ερωτηματικό παραμένει η στάση της νέας αμερικανικής κυβέρνησης απέναντι στην χρηματοδότηση των μεγάλων διεθνών οργανισμών (IMF κ.τ.λ.) που θα ήταν μία κίνηση που θ’ άλλαζε το παγκόσμιο μεταπολεμικό θεσμικό σύστημα (ανάπτυξη-χρηματοδότηση).

Στον οικονομικό τομέα θα τονίσουμε δύο σημεία που σχετίζονται με τα Ευρωπαϊκά συμφέροντα: α) Το πρώτο αναφέρεται στους δασμούς. Η Ευρώπη είναι πλεονασματική απέναντι στις ΗΠΑ και προφανώς η αύξηση των δασμών θα δοκιμάσει και ενδεχομένως σχετικά άμεσα την χειμαζόμενη σήμερα κεντροευρωπαϊκή οικονομία. β) Παρεμβάσεις στις αγορές κρυπτονομισμάτων και άλλων ψηφιακών μέσων που μπορεί να αναφέρονται στις ΗΠΑ αλλά έχουν γενικότερες επιπτώσεις, γ) Παρεμβάσεις στην λειτουργία των χρηματοπιστωτικών αγορών με κύρια έμφαση τον τραπεζικό τομέα προς την κατεύθυνση της απορρύθμισής του. δ) Παρεμβάσεις στην λειτουργία της FED (η διάρκεια διορισμού του διοικητή της ολοκληρώνεται το 2028). Εκ πρώτης όψεως δεν αφορά την Ευρώπη αλλά θα έχει γενικότερες επιδράσεις. Αυτό είναι ένα λεπτό θέμα αλλά μάλλον θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε τι μορφή θα πάρει.

Στον κοινωνικό τομέα προφανώς το μεγαλύτερο ζήτημα είναι η στάση του Τραμπ απέναντι στο κλίμα με τις γνωστές του απόψεις περί ανύπαρκτης απειλής κ.τ.λ. Ίσως η σοβαρότερη κίνησή του θα ήταν η απόσυρση του (πάλι) από την Συμφωνία του Παρισιού. Επίσης ερωτηματικό υπάρχει για την στάση του απέναντι στους οργανισμούς Υγείας.

Όλες αυτές όμως οι αλλαγές δημιουργούν και νέες ευκαιρίες για την ευρωπαϊκή αντίληψη του μέλλοντος.

Αν προχωράμε σε ένα κόσμο με λιγότερη Αμερική μήπως πρέπει να έχουμε περισσότερη Ευρώπη;

Π.Ε. Πετράκης

Ομ. Καθηγητής ΕΚΠΑ