ΟΟΣΑ: Οι έμμεσοι φόροι γεμίζουν τα κρατικά ταμεία

Αμετάβλητο παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό το 2023 το μέσο επίπεδο φορολογικών εσόδων μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, καθώς οι κυβερνήσεις προσπάθησαν να αμβλύνουν τις πιέσεις του κόστους ζωής εν μέσω των αυξανόμενων προκλήσεων στις δαπάνες που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και τη γήρανση του πληθυσμού. Αυτό προκύπτει από την έκθεση του διεθνούς οργανισμού που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα.

Οι στατιστικές εσόδων 2024 δείχνουν ότι ο μέσος λόγος φόρου προς ΑΕΠ για τις χώρες του ΟΟΣΑ ήταν 33,9% το 2023, 0,1 ποσοστιαίες μονάδες (π.μ.) κάτω από το επίπεδό του το 2021 και το 2022, αλλά πάνω από το προπανδημικό επίπεδο του 33,4% το 2019.

Φοροδιαφυγή: «Σήμα» για νέες μόνιμες μειώσεις φόρων

Το 2023, ο λόγος φόρου προς ΑΕΠ αυξήθηκε σε 18 από τις 36 χώρες του ΟΟΣΑ για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα προκαταρκτικά στοιχεία, μειώθηκε σε 17 και παρέμεινε αμετάβλητος σε μία. Οι μεγαλύτερες αυξήσεις (τουλάχιστον 2,5 π.μ.) σημειώθηκαν στο Λουξεμβούργο, την Κολομβία και την Τουρκία, ενώ οι μεγαλύτερες μειώσεις (τουλάχιστον 3,0 π.μ.) παρατηρήθηκαν στο Ισραήλ, την Κορέα και τη Χιλή.

ΔΕΙΤΕ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΟΟΣΑ

Σε ολόκληρο τον ΟΟΣΑ, οι λόγοι φόρου προς ΑΕΠ κυμαίνονταν από 17,7% στο Μεξικό έως 43,8% στη Γαλλία το 2023. Η διαφορά μεταξύ του υψηλότερου και του χαμηλότερου λόγου φόρου προς ΑΕΠ μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ ήταν 26,1 π.μ. το 2023, η μικρότερη διαφορά τουλάχιστον από το 2000. Από το 2019, αυτή η διαφορά έχει μειωθεί κατά 5,2 π.μ.

Ο ΟΟΣΑ για την Ελλάδα

Ειδικότερα για την Ελλάδα ο λόγος φόρου προς ΑΕΠ μειώθηκε το 2023 στο 39,8%, το 10ο υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ,  από 41,2% το 2023.

Η διάρθρωση των φορολογικών εσόδων στην Ελλάδα έχει σημαντικές διαφορές από τις χώρες του ΟΟΣΑ, με αυτά που προέρχονται από τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης και ασφαλιστικές εισφορές και φόρους στην περιουσία να είναι σημαντικά υψηλότερα από τον μέσο όρο. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από τα στοιχεία τα έσοδα από τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης αντιστοιχούσαν στο 21,4% των συνολικών εσόδων στην Ελλάδα πέρυσι έναντι μόλις 10,8% στον ΟΟΣΑ και οι ασφαλιστικές εισφορές στο 29,6% έναντι 24,8%, αντίστοιχα.

Το προηγούμενο έτος τα φορολογικά έσοδα από αγαθά και υπηρεσίες (έμμεσοι φόροι) ανήλθαν στο 40,1% του συνόλου των εσόδων στην Ελλάδα από 43,3% που ήταν το 2022 με τη χώρα μας να βρίσκεται στην τρίτη υψηλότερη θέση μετά τη Λετονία (42%) και την Ουγγαρία (45,7%) σε αναλογία έμμεσων φόρων ως ποσοστό του ΑΕΠ. Παρά τη μείωση που σημειώθηκε η Ελλάδα απέχει σημαντικά από το μέσο όρο του ΟΟΣΑ (31,5% το 2022).

Λίγο υψηλότερα είναι στην Ελλάδα και τα έσοδα από τον ΦΠΑ και τους φόρους περιουσίας καθώς αντιστοιχούσαν στο 21,9% και το 6,6% των συνολικών έναντι 20,8% και 5,3%, αντίστοιχα, στις χώρες του ΟΟΣΑ.

Αντίθετα, τα έσοδα από τη φορολογία εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων (ΦΕΦΠ και ΦΕΝΠ) ήταν αναλογικά πολύ χαμηλότερα από τον ΟΟΣΑ. Ειδικότερα, τα έσοδα από τον ΦΕΦΠ ανερχόταν το 2023 στο 13,6% των συνολικών και από τον ΦΕΝΠ στο 6% έναντι 23,6% και 12%, αντίστοιχα, στον ΟΟΣΑ.

Ειδική αναφορά του ΟΟΣΑ στους φόρους Υγείας…

Τα Revenue Statistics 2024 περιλαμβάνουν ένα ειδικό κεφάλαιο για τους φόρους υγείας, οι οποίοι είναι ολοένα και πιο συνηθισμένοι στις χώρες του ΟΟΣΑ λόγω της ικανότητάς τους να δημιουργούν έσοδα και να βελτιώνουν τα αποτελέσματα για την υγεία μειώνοντας την κατανάλωση επιβλαβών προϊόντων.

Κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ, τα έσοδα από τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης στο αλκοόλ, τον καπνό και τα ζαχαρούχα ποτά ανήλθαν στο 0,7% του ΑΕΠ και παρήγαγαν το 2,2% των συνολικών φορολογικών εσόδων το 2022. Ωστόσο, αυτά τα έσοδα μειώθηκαν ως ποσοστό του ΑΕΠ μεταξύ 2000 και 2022 σχεδόν σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ, με τη μεγαλύτερη μείωση των εσόδων από τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης στο αλκοόλ.

Σχετικά με τους συγκεκριμένους φόρους, αν και για την Ελλάδα δεν υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία, από τους γενικούς δείκτες προκύπτει η χώρα μας βρίσκεται στην 3η θέση, με ποσοστό κοντά στο 1,4% του ΑΕΠ, κυρίως λόγω των υψηλών Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης σε τσιγάρα, καπνό και υγρά άτμισης.

Τα στοιχεία του ΟΟΣΑ από το 2010

Ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ για τον λόγο φόρων προς ΑΕΠ ήταν υψηλότερος το 2023 απ’ ό,τι το 2010, όταν ήταν 31,5%. Ο λόγος φόρων προς ΑΕΠ αυξήθηκε σε 29 χώρες κατά την περίοδο αυτή.

Οι μεγαλύτερες αυξήσεις παρατηρήθηκαν στην Ιαπωνία (8,2 π.μ.), τη Σλοβακική Δημοκρατία (7,6 π.μ.) και την Ελλάδα (7,5 π.μ.). Αυξήσεις άνω των 5 π.μ. παρατηρήθηκαν επίσης στην Κορέα, την Ισπανία, το Μεξικό, την Πορτογαλία και το Λουξεμβούργο. Στις υπόλοιπες εννέα χώρες, ο λόγος φόρων προς ΑΕΠ μειώθηκε μεταξύ 2010 και 2023. Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στην Ιρλανδία, από 27,7% το 2010 σε 21,9% το 2023, κυρίως λόγω της εξαιρετικής αύξησης του ΑΕΠ το 2015.

Η αμέσως μεγαλύτερη πτώση σημειώθηκε στην Ουγγαρία (2,6 π.μ.). Ο δείκτης φόρων προς το ΑΕΠ στο σύνολο του ΟΟΣΑ (μη σταθμισμένος μέσος όρος) ήταν 34% το 2022, αμετάβλητος από το 2021. Σε σχέση με το 2021, ο λόγος φόρων προς ΑΕΠ αυξήθηκε σε 21 χώρες και μειώθηκε σε 17. Οι μεγαλύτερες αυξήσεις του λόγου φόρων προς ΑΕΠ σημειώθηκαν στην Κορέα (2,2 π.μ.) και τη Νορβηγία (2,1 π.μ.). Χιλή, Ουγγαρία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ελλάδα ήταν οι μόνες άλλες χώρες όπου η αύξηση ξεπέρασε τη 1 π.μ. Οι μεγαλύτερες μειώσεις σημειώθηκαν στη Δανία (5,3 π.μ.) και την Πολωνία (2,3 π.μ.). Εννέα χώρες του ΟΟΣΑ (Χιλή, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ισραήλ, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Πολωνία, Σλοβενία και η Ελβετία) συγκέντρωσαν περισσότερα έσοδα από τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης των εργαζομένων, ενώ οι υπόλοιπες εισέπραξαν περισσότερα από τις εργοδοτικές εισφορές.

Σχετικά με τον ΦΠΑ

Σύμφωνα κυκλοφόρησε επίσης από τον ΟΟΣΑ και το Consumption Tax Trends 2024 , το οποίο υπογραμμίζει τις συνεχείς προσπάθειες των κυβερνήσεων να βελτιώσουν την απόδοση των συστημάτων ΦΠΑ και να καταπολεμήσουν την απάτη και τη μη συμμόρφωση. Η έκθεση δείχνει ότι τα έσοδα από τον ΦΠΑ συνεχίζουν να αυξάνονται στον ΟΟΣΑ, φτάνοντας το 20,8% των συνολικών φορολογικών εσόδων κατά μέσο όρο το 2022, αυξημένα κατά 0,1 π.μ. από το 2021.

Είκοσι επτά χώρες του ΟΟΣΑ έχουν εισαγάγει λύσεις που αναπτύχθηκαν από τον ΟΟΣΑ για την είσπραξη του ΦΠΑ στις πωλήσεις μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου αγαθών που εισάγονται από το εξωτερικό. Αυτά συμπληρώνουν τα μέτρα για την είσπραξη του ΦΠΑ σε διαδικτυακές υπηρεσίες –όπως εφαρμογές και υπηρεσίες ροής– που έχουν πλέον υιοθετηθεί από σχεδόν όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ που έχουν ΦΠΑ.

Το Consumption Tax Trends 2024 εξηγεί ότι σχεδόν όλες οι χώρες του ΟΟΣΑ με ΦΠΑ έχουν πλέον εφαρμόσει απαιτήσεις ψηφιακής αναφοράς, απαιτώντας συχνά την ηλεκτρονική διαβίβαση λεπτομερών πληροφοριών συναλλαγών σε πραγματικό χρόνο ή περιοδικά, για τη βελτίωση της συμμόρφωσης με τον ΦΠΑ. Ωστόσο, το πεδίο εφαρμογής και οι απαιτήσεις αυτών των καθεστώτων ποικίλλουν μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ.

Τα έσοδα από τον ΦΠΑ αυξήθηκαν ελαφρά στις χώρες του ΟΟΣΑ μεταξύ 2020 και 2022 κατά μέσο όρο, στο 7% ως ποσοστό του ΑΕΠ το 2022, από 6,9% το 2021 και 6,7% το 2020. Ο ΦΠΑ αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ένα πέμπτο των συνολικών φορολογικών εσόδων (20,8%) κατά μέσο όρο, που αντιπροσωπεύει το 20% ή περισσότερο των συνολικών φόρων σε 21 από τους 37 Χώρες του ΟΟΣΑ που διαθέτουν ΦΠΑ. Επτά χώρες παρουσίασαν μείωση των εσόδων από τον ΦΠΑ ως ποσοστό του ΑΕΠ μεταξύ 2020 και 2022, ενώ 28 ανέφεραν αύξηση και 2 δεν είδαν καμία αλλαγή. Μειώσεις 0,5 ποσοστιαίες μονάδες (π.μ.) ή περισσότερο καταγράφηκαν στη Δανία (-0,6 π.μ.), στη Νορβηγία (–2,5 π.μ.) και στην Πολωνία (-0,7 π.μ.). Οι μεγαλύτερες αυξήσεις σημειώθηκαν στη Γερμανία (+1,0 π.μ.), στην Ελλάδα (+1,2 π.μ.), στη Χιλή (+1,4 π.μ.), στην Ιταλία και στη Λετονία (+1,1 π.μ.).