Γερμανία: Μπορεί να αποφύγει την συρρίκνωση της βιομηχανίας της; [γραφήματα]

Ο μελλοντικός καγκελάριος της Γερμανίας, Φρίντριχ Μέρτς θέλει να επεκτείνει τις επενδύσεις στην άμυνα και τις υποδομές. Ο αγώνας για την επανεξοπλισμό θα μπορούσε να είναι μια πολύ αναγκαία ώθηση για τη βιομηχανία.

Ωστόσο, χρειάστηκαν μόλις λίγες ώρες για να κάνει ο Φρίντριχ Μερτς μια από τις πιο απότομες ανατροπές στην πρόσφατη πολιτική ιστορία.
Το μεσημέρι της περασμένης Παρασκευής, ο μελλοντικός καγκελάριος της Γερμανίας έλαβε μια νηφάλια ενημέρωση για την κατάσταση της οικονομίας από τον υπουργό Οικονομικών Γιόργκ Κούκις, αναφέρουν οι FT.

Ο Γ. Κούκις εξήγησε ότι μετά από δύο χρόνια στασιμότητας και με περισσότερα σύννεφα να μαζεύονται πάνω από τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, το Βερολίνο αντιμετώπισε έλλειμμα προϋπολογισμού 130 δισ. ευρώ σε τέσσερα χρόνια και φθίνουσα δυνατότητα ανάπτυξης, σύμφωνα με άτομα με γνώση της παρουσίασης.

Λίγο αργότερα, ο Ντόναλντ Τραμπ είχε μια δημόσια αναμέτρηση στο Οβάλ Γραφείο με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, κατηγορώντας τον Ουκρανό ηγέτη ότι δεν ήθελε ειρήνη με τη Ρωσία και ότι δεν ήταν ευγνώμων για την υποστήριξη της Ουάσιγκτον.

Για τους συμμάχους της Ουάσιγκτον στην Ευρώπη, οι εξαιρετικές σκηνές ήταν περαιτέρω απόδειξη ότι η κυβέρνηση Τραμπ είχε γίνει εχθρική.

«Φρένο χρέους»

Παρακολουθώντας όλα αυτά να εξελίσσονται, ο Μερτς αποφάσισε ότι «δεν υπήρχε χρόνος για χάσιμο», λέει ένα άτομο κοντά στη σκέψη του.

Τα δύο μέρη συμφώνησαν να χαλαρώσουν το συνταγματικό φρένο χρέους της χώρας και να εισφέρουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια στη στρατιωτική και γερασμένη υποδομή της Γερμανίας – μια σημαντική ανακάλυψη που ανατρέπει πάνω από δύο δεκαετίες συντηρητικού δημοσιονομικού δόγματος.

Σύμφωνα με τη συμφωνία, η οποία πρέπει ακόμη να εγκριθεί από το κοινοβούλιο με πλειοψηφία δύο τρίτων, το Βερολίνο θα είναι σε θέση να αντλήσει όσο χρέος χρειάζεται για να εξοπλίσει την Bundeswehr, τις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις.

Σε αντάλλαγμα για την υποστήριξή του στην άμυνα, το SPD εξασφάλισε τη δημιουργία ενός ταμείου υποδομής 500 δισεκατομμυρίων ευρώ, 10ετούς διάρκειας για τον εκσυγχρονισμό των δρόμων, των γεφυρών, των δικτύων ενέργειας και επικοινωνιών της χώρας – μια από τις εμβληματικές προεκλογικες υποσχεσεις του κόμματος των σοσιαλδημοκρατών.

Ήταν καιρός να υιοθετήσουμε μια προσέγγιση «ό,τι χρειαστεί» για την άμυνα υπό το φως των «απειλών για την ελευθερία και την ειρήνη» στην Ευρώπη, είπε ο Μερτς την Τρίτη όταν ανακοίνωσε τη συμφωνία μαζί με τους ηγέτες του βαυαρικού αδελφού του κόμματος CSU και του SPD.

Ανάσχεση της βιομηχανικής παρακμής

Όχι μόνο η συμφωνία αντιπροσωπεύει μια πλήρη απομάκρυνση από το σήμα της οικονομικής ορθοδοξίας που κυριαρχούσε στη Γερμανία, αλλά επιταχύνει επίσης την απομάκρυνση από δεκαετίες στρατιωτικού περιορισμού μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, σημειώνουν οι Financial Times.

«Είναι μια τεράστια μετατόπιση από αυτή τη στάση του «Κάνεις ότι μπορεις με τα χρήματα που έχεις, αντί να δανείζεσαι», που ήταν ο πυλώνας της σύγχρονης γερμανικής οικονομίας και ήταν κάτι για το οποίο οι Γερμανοί ήταν πραγματικά περήφανοι», λέει η ιστορικός Κάτια Χόγιερ.

«Σηματοδοτεί ότι η Γερμανία πρόκειται να παίξει μεγαλύτερο ρόλο στην παγκόσμια σκηνή, αλλά και ότι η Γερμανία θα φροντίσει περισσότερο τα δικά της συμφέροντα».
Η προοπτική τεράστιων επενδύσεων στον αμυντικό τομέα τροφοδότησε επίσης ελπίδες ότι η Γερμανία θα μπορούσε να σταματήσει τη βιομηχανική και τεχνολογική της παρακμή βοηθώντας τους κατασκευαστές και τους μηχανικούς να βρουν έναν νέο σκοπό και νέες αγορές – με θετικά αποτελέσματα να πλυμυρίζουν την Ευρωζώνη.

Αυτή είναι «μία από τις πιο σημαντικές αλλαγές στη γερμανική οικονομική πολιτική» από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, λέει ο Vikram Aggarwal, διαχειριστής επενδύσεων στη Jupiter Fund Management, καθώς η Γερμανία προσαρμόζεται σε έναν «πολυπολικό κόσμο» όπου οι χώρες και οι περιοχές «θα πρέπει να φροντίζουν όλο και περισσότερο για τη δική τους άμυνα».

Σύμφωνα με τον Joe Kaeser, πρώην επικεφαλής του γερμανικού γίγαντα της Siemens, τώρα πρόεδρος της Siemens Energy και της Daimler Truck: «Σημαίνει ότι θα επιστρέψουμε, Γερμανία — δεν ξέρουμε ακριβώς πώς, αλλά αυτό πρόκειται να πετύχουμε».

Γερμανικό χρέος

Με δυνητικά πάνω από 1 τρισεκατομμύριο ευρώ σε πρόσθετο χρέος την επόμενη δεκαετία, οι οικονομολόγοι συνέκριναν το δημοσιονομικό κίνητρο με την επανένωση της χώρας το 1990, όταν η κυβέρνηση υπό τον καγκελάριο του CDU Χέλμουτ Κολ έριχνε δισεκατομμύρια στα πρώην ανατολικά κομμουνιστικά κράτη.

Οι επιπτώσεις στη γερμανική βιομηχανία θα πρέπει να είναι σημαντικές, πιστεύουν οικονομολόγοι, υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και στελέχη επιχειρήσεων, καθώς οι αμυντικοί εργολάβοι συμβάλλουν στην αντικατάσταση μέρους της συρρικνούμενης βάσης της αυτοκινητοβιομηχανίας και τα έργα υποδομής ανακινούν τον κατασκευαστικό τομέα.

«Δεν πρέπει να υποτιμάται κανείς τι κάνει η εμπιστοσύνη στη λήψη αποφάσεων για επενδύσεις και απασχόληση», λέει ο Kaeser. «Αυτή η [συμφωνία] είναι μια ανεκτίμητη προσπάθεια για τον καθορισμό μιας αποστολής – να πούμε ότι αυτό πρόκειται να κάνουμε: αυτή την προσγείωση στο φεγγάρι».

Η BNP λέει ότι η ανακοίνωση μπορεί να προκαλέσει «ένα θετικό σοκ εμπιστοσύνης», γαλβανίζοντας καταναλωτές και εταιρείες. Η γερμανική οικονομία —που έχει κολλήσει σε τέλμα τα τελευταία δύο χρόνια— θα μπορούσε να επεκταθεί κατά 0,7% μόλις το 2025, σε σύγκριση με ανάπτυξη 0,2% σε προηγούμενο σενάριο, εκτιμά η τράπεζα.

Γερμανικό χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ- Σύγκριση με Γαλλία και Ιταλία, FT

Ιστορική καμπή

Οι οικονομολόγοι προβλέπουν ότι ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ, επί του παρόντος στο 63%, θα εξακολουθεί να είναι πολύ χαμηλότερος από αυτόν της Γαλλίας ή της Ιταλίας. Ενώ οι γερμανικές μετοχές εκτινάχθηκαν στα ύψη, το κόστος δανεισμού της χώρας, παραδοσιακά το χαμηλότερο στην Ευρωζώνη, εκτινάχθηκε στο μέγιστο από τη δεκαετία του 1990, καθώς οι επενδυτές προσαρμόστηκαν στη νέα τόλμη του Βερολίνου.

Το νέο πακέτο θα επιταχύνει τις βιομηχανικές αλλαγές που έχουν ήδη ξεκινήσει από τότε που ο απερχόμενος καγκελάριος Όλαφ Σολτς δημιούργησε ένα ειδικό στρατιωτικό ταμείο 100 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2022, στον απόηχο της πλήρους κλίμακας εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Εκείνη την εποχή, περιέγραψε την κίνηση ως Zeitenwende – ιστορική καμπή – στην προσέγγιση του έθνους του για την άμυνα και την ασφάλεια. Η Γερμανία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων στην Ουκρανία μετά τις ΗΠΑ.

Αμυντικές δαπάνες της Γερμανίας , FT

Ο αγώνας για επανεξοπλισμό θα μπορούσε να είναι μια πολύ αναγκαία ώθηση για τη γερμανική μεταποίηση, η οποία έχει πληγεί από την κρίση στην αυτοκινητοβιομηχανία, τους επικείμενους εμπορικούς πολέμους και τον αυξανόμενο ανταγωνισμό από τις φθηνές κινεζικές εισαγωγές χάλυβα και αυτοκινήτων.

Αναπροσαρμογές

Η γερμανική κατασκευάστρια όπλων Rheinmetall, της οποίας το απόθεμα έχει σχεδόν διπλασιαστεί φέτος, μετατρέπει ορισμένα από τα δικά της εγχώρια εργοστάσια ανταλλακτικών αυτοκινήτων για την παραγωγή στρατιωτικού εξοπλισμού. Τον περασμένο μήνα, η γαλλο-γερμανική κατασκευάστρια τανκς KNDS συμφώνησε να αναλάβει και να μετατρέψει ένα εργοστάσιο κατασκευής τρένων από την Alstom στην ανατολική πόλη Görlitz για την παραγωγή ανταλλακτικών για άρματα μάχης και άλλα στρατιωτικά οχήματα.

Η Hensoldt, μια κρατική εταιρεία κατασκευής αισθητήρων και ραντάρ, βρίσκεται σε συζητήσεις για να προσλάβει ομάδες μηχανικών λογισμικού από την Continental και τη Bosch, δύο από τους μεγαλύτερους προμηθευτές αυτοκινήτων της Γερμανίας, οι οποίοι μαζί έχουν ανακοινώσει περισσότερες από 10.000 περικοπές θέσεων εργασίας τον περασμένο χρόνο.

Ο ενθουσιασμός εξαπλώθηκε στο προσωπικό της Deutsche Bahn αυτή την εβδομάδα, με τη σκέψη ότι ο κρατικός σιδηρόδρομος, γνωστός για τα καθυστερημένα τρένα και τις αστοχίες σηματοδότησης, θα λάμβανε τα χρήματα για να εφαρμόσει ένα σχέδιο ανακαίνισης 53 δισ. ευρώ που έμεινε στο κενό από την κατάρρευση του συνασπισμού του Scholz τον Νοέμβριο.

Ο Μπόρις Πιστόριους, υπουργός Άμυνας του SPD, υπήρξε ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της μεταρρύθμισης του χρέους. Ο πιο δημοφιλής πολιτικός της Γερμανίας, ο οποίος ελπίζει να παραμείνει στη θέση του υπό τον συνασπισμό κάτω από την ηγεσία του Μερτς, περιέγραψε την ανακοίνωση αυτής της εβδομάδας ως «μια πραγματικά μεγάλης εμβέλειας, ιστορική απόφαση», λέγοντας: «Αναλαμβάνουμε την ευθύνη για την ασφάλειά μας όχι μόνο ως Γερμανία, αλλά και για τους εταίρους μας στο ΝΑΤΟ».

Το ότι ο Μερτς, από όλους τους Γερμανούς πολιτικούς, θα ενορχηστρώσει μια τόσο δραματική αλλαγή πολιτικής, έχει τρομάξει πολλούς στη Γερμανία. Ένας ένθερμος Ατλαντιστής στην παράδοση του μεταπολεμικού καγκελαρίου Κόνραντ Αντενάουερ, ο 69χρονος πρώην ανώτερος σύμβουλος της BlackRock έχει χτίσει τη φήμη ως συντηρητικός από την πλευρά της προσφοράς που αμφιβάλλει για την κρατική παρέμβαση.

Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, υποσχέθηκε να μειώσει τους φόρους, τις ρυθμίσεις και τα επιδόματα πρόνοιας. Αν και δεν απέκλεισε τη μεταρρύθμιση των ορίων δανεισμού, επέμεινε να τεθούν πρώτα οι δημοσιονομικές προτεραιότητες και να αποφασιστούν οι περικοπές.

«Είναι μια τυπική στιγμή του «Nixon-goes-to-China»», λέει ένα άτομο κοντά στις διαπραγματεύσεις.

«Δεν επιλέγεις τις ιστορικές στιγμές στις οποίες ζεις», λέει η Sophia Besch, ανώτερη συνεργάτιδα στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα στο Carnegie Endowment for International Peace που εδρεύει στην Ουάσιγκτον. «Ο Μερτς, ως υπερατλαντιστής, δεν θα είχε επιλέξει να είναι ο καγκελάριος που θα επιβλέπει το διαζύγιο με τις ΗΠΑ».

Η προθεσμία

Ο Φρ.Μέρτς  δεν έχει άλλη επιλογή από το να δράσει γρήγορα, υποστηρίζουν οι σύμμαχοί του. Η μόνη του ευκαιρία να εξασφαλίσει την υπερπλειοψηφία για την ψήφιση των συνταγματικών τροποποιήσεων είναι να χρησιμοποιήσει το απερχόμενο κοινοβούλιο, το οποίο μπορεί να συγκληθεί εκ νέου μέχρι τις 25 Μαρτίου.

Πέρα από αυτή την ημερομηνία, η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία και η ακροαριστερή Die Linke, που αντιτίθενται στη μεταρρύθμιση του φρένου του χρέους για τη χρηματοδότηση περισσότερων αμυντικών δαπανών, θα απολαμβάνουν μια μειοψηφία που εμποδίζει. Ο Μερτς χρειάζεται ακόμα να κερδίσει τους Πράσινους για να περάσει τα νομοσχέδια.

«Ο Μερτς είναι απόλυτα πεπεισμένος ότι χρειαζόμαστε χρήματα για την άμυνα. Δεν ξέρουμε πόσα, αλλά ξέρουμε ότι μετά τις 25 Μαρτίου, μια μειοψηφία φιλικών προς τον Πούτιν κόμματα μπορεί να σταματήσει κάθε είδους επιπλέον αμυντικά χρήματα για το άμεσο μέλλον», λέει ο Roland Koch, βετεράνος πολιτικός του CDU και στενός σύμμαχος του Merz. «Μόνο οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Πράσινοι μπορούν να είναι σύμμαχοι, και πρέπει να πληρώσετε ένα τίμημα – το ταμείο των 500 δισεκατομμυρίων ευρώ για τις υποδομές είναι το τίμημα».