Ακόμη από τα χρόνια της δεκαετίας το 1990, όταν πολλοί Έλληνες επιχειρηματίες, κυρίως μικρομεσαίοι και πιεσμένοι από την εσωτερική αγορά, εξέδραμαν εν είδη Ελντοράντο στη Βουλγαρία, η Ελλάδα διαμόρφωσε προνομιακό ρόλο στην υπό διαμόρφωση γειτονική αγορά. Αποδείχθηκε στη διάρκεια των τριών τελευταίων δεκαετιών, τόσο στον επενδυτικό όσο και στον εξαγωγικό τομέα. Κι οι προοπτικές εξάλλου είναι ευοίωνες, δεδομένου ότι από τις αρχές του 2026 η Βουλγαρία θα ενταχθεί τελικά στο ευρώ.
Πράγματι η Ελλάδα είναι ο τρίτος σε μέγεθος επενδυτής στη βουλγαρική αγορά κι η γειτονική χώρα αποτελεί τον τέταρτο πελάτη των ελληνικών προϊόντων! Πρόσφατα, εν τω μεταξύ, όπως επισημαίνεται στην ετήσια έκθεση του Γραφείου των Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της ελληνικής πρεσβείας στη Σόφια «ένας από τους πιο σημαντικούς τομείς που αναμένεται να συμβάλει στην περαιτέρω ενίσχυση του διμερούς εμπορίου είναι ο τομέας της ενέργειας. Η Βουλγαρία και η Ελλάδα συνεργάζονται στενά στην υλοποίηση έργων υποδομής, όπως ο αγωγός φυσικού αερίου Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB), ο οποίος αποτελεί κομβικό σημείο για τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας στην περιοχή και την ενεργειακή ασφάλεια της Νοτιοανατολικής Ευρώπης».
Και επισημαίνεται ότι «επιπλέον, η ελληνική εταιρεία Helleniq Energy έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στη Βουλγαρία, ενισχύοντας τη συνεργασία στον τομέα των ΑΠΕ και συμβάλλοντας στην πράσινη μετάβαση των δύο χωρών. Η εταιρεία METLEN (Όμιλος Μυτιληναίου) ανακοίνωσε στις 04.06.τ.ε. την υπογραφή μη δεσμευτικής συμφωνίας σχετικά με την προοπτική εξαγοράς ποσοστού 75% του τομέα εμπορίας ενέργειας της εταιρείας Most Energy JSC, οποία εδρεύει στη Σόφια.
Η σχέση στρατηγικής συνεργασίας
Σημειώνεται ότι εν λόγω συμφωνία αφορά αποκλειστικά τον τομέα εμπορίας ενέργειας της Most Energy και δεν περιλαμβάνει τα έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και τα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας (Battery Energy Storage Systems – BESS) που ανήκουν στην εν λόγω εταιρεία. Επίσης πριν από περίπου τρεις μήνες ο όμιλος ΔΕΗ ξεκίνησε την κατασκευή φωτοβολταϊκού σταθμού “Colosseum” ισχύος 165 MWp στην περιοχή Stara Zagora της κεντρικής Βουλγαρίας, καθώς και σταθμού αποθήκευσης ενέργειας ονομαστικής ισχύος 25 MW και χωρητικότητας 55 MWh, πλησίον του φωτοβολταϊκού πάρκου. Παράλληλα, ο όμιλος λειτουργεί ήδη το αιολικό πάρκο Garda ισχύος 18 MW στη βόρεια Βουλγαρία». Κι οι συντάκτες της έκθεσης τονίζουν πως «η ενίσχυση της ενεργειακής συνεργασίας αναμένεται να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για το εμπόριο υπηρεσιών και τεχνολογίας, καθώς και για επενδύσεις σε υποδομές».
Σύμφωνα με την έκθεση «η Βουλγαρία αποτελεί τα τελευταία έτη και σε απόλυτους αριθμούς, τον σημαντικότερο οικονομικό και εμπορικό εταίρο της χώρας μας στα Βαλκάνια και έναν από τους σημαντικότερους παγκοσμίως. Το γεγονός αυτό, το οποίο αποδίδεται και στην επιλογή διαδοχικών ελληνικών κυβερνήσεων των τελευταίων ετών να οικοδομήσουν σχέσεις “στρατηγικής συνεργασίας” με τη Βουλγαρία, επιβεβαιώθηκε και μέσα στο έτος 2024».
Οι παραδοσιακοί τομείς
Οι εξαγωγές της Ελλάδος προς τη Βουλγαρία τo 2024 μειώθηκαν σε σχέση με το προηγούμενο έτος (18,1%) και διαμορφώθηκαν στα 2,83 δισ. ευρώ. Αντίστοιχα, οι εισαγωγές της Ελλάδος από τη Βουλγαρία επίσης μειώθηκαν σε σχέση με το 2023 (10%) και ανήλθαν σε 2,52 δισ. ευρώ. Τα κυριότερα εξαγόμενα ελληνικά προϊόντα προς τη Βουλγαρία κατά το έτος 2024 (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ), ήταν τα αέρια πετρελαίου και άλλοι αέριοι υδρογονάνθρακες, συσκευές ημιαγωγών, απορρίμματα και θραύσματα από χαλκό, λάδια από πετρέλαιο ή από ασφαλτούχα ορυκτά, πολυμερή του προπυλενίου ή άλλων ολεφινών, σε αρχικές μορφές, προϊόντα καπνού, παιχνίδια από πλαστική ύλη, ράβδοι από αργίλιο, ντομάτες και φράουλες νωπές, μπύρα, επιτραπέζιες ελιές, έτοιμα ενδύματα από βαμβάκι και προϊόντα χάρτου.
Αντίστοιχα, οι εισαγωγές της Ελλάδας από τη Βουλγαρία επικεντρώθηκαν σε ηλεκτρική ενέργεια, αγροτικά προϊόντα (κυρίως δημητριακά και λάδι ηλιοτροπίου), ορυκτά καύσιμα και έλαια, προϊόντα από μόλυβδο και ψευδάργυρο, ζάχαρη, απορρίμματα από αργίλιο, πλαστικά προϊόντα και αιθυλική αλκοόλη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι παραδοσιακά, οι ελληνικές εξαγωγές προς τη Βουλγαρία είναι υψηλές στα ορυκτά καύσιμα και έλαια, πλαστικά προϊόντα, καπνά, σίδηρος και χάλυβας ενώ ιδιαίτερα ανερχόμενος είναι ο τομέας των τροφίμων (π.χ. οπωροκηπευτικά) και ποτών (μπύρα και αποστάγματα). Αντίστοιχα, οι εξαγωγές της Βουλγαρίας προς την Ελλάδα επικεντρώνονται στα αγροτικά προϊόντα, ορυκτά καύσιμα και έλαια, υλικά από ξύλο, πλαστικά προϊόντα, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και έτοιμα ενδύματα.
Οι Βούλγαροι τουρίστες
Αξιοσημείωτη είναι ωστόσο η τουριστική κίνηση από τη Βουλγαρία προς την Ελλάδα, η οποία διαχέεται κατά τεκμήριο στις περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το 2024 ο συνολικός αριθμός των επισκεπτών από τη γειτονική χώρα, αυξήθηκε κατά 1,71% σε σχέση με το 2023, και ανήλθε σε 2.923.765 βούλγαρους πολίτες, οι οποίοι επισκέφθηκαν κυρίως με οδικά μέσα την Ελλάδα κατά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο. Η τάση αυτή άρχισε να διαπιστώνεται από το έτος 2014 και συνδέεται άμεσα και με το γεγονός της σημαντικής αύξησης που παρατηρείται σε αγορά ακινήτων (κυρίως εξοχικές κατοικίες) στην Ελλάδα από βούλγαρους πολίτες καθώς και σε βουλγαρικές επενδύσεις στον εν Ελλάδι ξενοδοχειακό κλάδο.
Ο μεγαλύτερος όγκος των βουλγάρων ταξιδιωτών εισέρχεται στην Ελλάδα για λόγους αναψυχής και διακοπών. Ως σημαντικότεροι λόγοι προσέλκυσης των Βούλγαρων τουριστών θεωρούνται η ποιότητα των υπηρεσιών στην Ελλάδα, η καλή πολιτική μάρκετινγκ και οι φυσικές ομορφιές της χώρας μας, ενώ το συχνά υψηλότερο κόστος σε σχέση με τη Βουλγαρία δεν αξιολογείται ως καθοριστικός παράγοντας.
Αναφορικά με τον τομέα των επενδύσεων, σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης, το 2024, οι ροές και το απόθεμα των άμεσων ξένων επενδύσεων μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας συνέχισαν να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στις οικονομικές σχέσεις των δύο γειτονικών κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης «αντανακλώντας την εμβάθυνση των διμερών δεσμών, τη γεωγραφική εγγύτητα και τις συμπληρωματικές οικονομικές προτεραιότητες». Στο τέλος του 2024, το απόθεμα των ελληνικών άμεσων επενδύσεων στη Βουλγαρία ανήλθε σε περίπου 4,415 δισ. ευρώ, σημειώνοντας σταθερή αύξηση από τα 4,009 δισ. ευρώ στο τέλος του 2023 και τα 3,113 δισ. ευρώ στο τέλος του 2022.
Από τρόφιμα έως τράπεζες και τουρισμό
Κι όπως αναφέρεται «η αύξηση αυτή υπογραμμίζει την διαρκή εμπιστοσύνη που επιδεικνύουν οι Έλληνες επενδυτές στο οικονομικό περιβάλλον της Βουλγαρίας και αναδεικνύει τη θέση της Ελλάδας ως τρίτου μεγαλύτερου ξένου επενδυτή στη Βουλγαρία, μετά την Αυστρία και την Ολλανδία. Η συσσώρευση του αποθέματος ελληνικών ΑΞΕ στη Βουλγαρία αντανακλά μια μακροχρόνια δέσμευση σε διάφορους τομείς, όπως η μεταποίηση, το εμπόριο, τα ακίνητα και οι υπηρεσίες».
Μάλιστα «οι ελληνικές εταιρείες δραστηριοποιούνται παραδοσιακά σε κλάδους όπως η επεξεργασία τροφίμων, το λιανικό εμπόριο, ο τραπεζικός τομέας και ο τουρισμός, αξιοποιώντας τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της Βουλγαρίας, όπως το χαμηλότερο κόστος εργασίας, την ένταξη στην ΕΕ και τη βελτίωση των υποδομών». Αναφορικά με το 2024 οι ροές Αμεσων Ξένων Επενδύσεων, «η Ελλάδα αποτέλεσε τη δεύτερη μεγαλύτερη πηγή καθαρών εισροών άμεσων ξένων επενδύσεων στη Βουλγαρία το 2024, με καθαρές εισροές ύψους 295,1 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό κατατάσσει την Ελλάδα αμέσως μετά την Αυστρία (426,7 εκατ. ευρώ) και πριν την Ιταλία (245,9 εκατ. ευρώ) σε όρους νέων επενδύσεων που εισήλθαν στη Βουλγαρία κατά τη διάρκεια του έτους».
Επανεπένδυση των κερδών
Η σύνθεση των ελληνικών ΑΞΕ που εισήλθαν στη Βουλγαρία το 2024 ήταν ποικιλόμορφη. «Οι επενδύσεις σε μετοχικό κεφάλαιο, συμπεριλαμβανομένων των ακινήτων, συνέβαλαν σημαντικά, αν και η συνολική επένδυση σε αυτούς τους τομείς παρουσίασε μείωση σε σύγκριση με το 2023, με εισροές ύψους 211,3 εκατομμυρίων ευρώ το 2024 έναντι 666,3 εκατομμυρίων ευρώ το προηγούμενο έτος. Η μείωση αυτή μπορεί να συνδέεται με ευρύτερες οικονομικές αβεβαιότητες και ένα πιο επιφυλακτικό επενδυτικό κλίμα. Παρ’ όλα αυτά, τα επανεπενδυμένα κέρδη παρέμειναν σημαντικό συστατικό των εισροών ΑΞΕ, φτάνοντας τα 1,33 δισ. ευρώ το 2024, μειωμένα από 2,94 δισ. ευρώ το 2023, γεγονός που δείχνει ότι οι Έλληνες επενδυτές συνέχισαν να επανεπενδύουν τα κέρδη που παράγουν οι θυγατρικές τους στη Βουλγαρία, παρά τη μείωση των νέων επενδύσεων σε μετοχικό κεφάλαιο» σημειώνεται.
Από την άλλη πλευρά οι βουλγαρικές επενδύσεις στο εξωτερικό αυξήθηκαν κατά 455,4 εκατ. ευρώ το 2024, σε σύγκριση με 639,5 εκατ. ευρώ το 2023. Κι όπως αναφέρεται «αν και τα αναλυτικά στοιχεία κατά χώρα προορισμού είναι λιγότερο λεπτομερή, η Ελλάδα παραμένει σημαντικός προορισμός για τις βουλγαρικές εξαγωγικές επενδύσεις, αντανακλώντας την αυξανόμενη διεθνοποίηση των βουλγαρικών επιχειρήσεων και το στρατηγικό ενδιαφέρον τους για επέκταση στις γειτονικές αγορές. Οι βουλγαρικές εταιρείες έχουν ιδιαίτερη δραστηριότητα στους τομείς του εμπορίου, της μεταποίησης και των υπηρεσιών στην Ελλάδα, αξιοποιώντας τις πολιτισμικές και γεωγραφικές ομοιότητες».
Εξαγωγές αξίας 2,4 δισ. ευρώ το 2024
Σχετικά με την εμπορική δραστηριότητα των δύο χωρών αξίζει να σημειωθεί ότι «οι ελληνικές εξαγωγές προς τη Βουλγαρία ανήλθαν σε περίπου 2,834 δισ. ευρώ το 2024, μειωμένες από 3,462 δισ. ευρώ το 2023, ενώ οι βουλγαρικές εξαγωγές προς την Ελλάδα εκτιμώνται σε 2,520 δισ. ευρώ, έναντι 2,821 δισ. ευρώ το 2023. Παρά αυτές τις μειώσεις, η Βουλγαρία παραμένει ο σημαντικότερος οικονομικός και εμπορικός εταίρος της Ελλάδας στα Βαλκάνια και κατατάσσεται ως η τέταρτη μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά της Ελλάδας συνολικά, αντιπροσωπεύοντας το 5,9% των συνολικών ελληνικών εξαγωγών μετά την Ιταλία, τη Γερμανία και την Κύπρο».
Και τονίζεται πως «η διατηρούμενη εμπορική σχέση συμπληρώνει τις επενδυτικές ροές και ενισχύει την οικονομική αλληλεξάρτηση των δύο χωρών. Πολλοί παράγοντες καθοδηγούν τις ελληνικές άμεσες επενδύσεις στη Βουλγαρία. Το σχετικά χαμηλό κόστος εργασίας της Βουλγαρίας, η στρατηγική της θέση ως πύλη προς την Ανατολική Ευρώπη, η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η βελτίωση των υποδομών την καθιστούν ελκυστικό προορισμό για ελληνικές επιχειρήσεις που επιδιώκουν να βελτιστοποιήσουν το κόστος παραγωγής και να διευρύνουν το μερίδιο αγοράς τους».
