Εκ πρώτη όψεως η Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνεται να απέφυγε -προς το παρόν- έναν ευρύ εμπορικό πόλεμο με τις Ηνωμένες Πολιτείες, με τις αγορές αρχικά να αντιδρούν με ανακούφιση. Ωστόσο, οι λεπτομέρειες πίσω από τους πηχυαίους τίτλους πολύ γρήγορα άμβλυναν τις ελπίδες, φέρνοντας τους επενδυτές μπροστά στην πραγματικότητα.
Οι αντιδράσεις όσο περνούσε η μέρα, θολώνουν τις προσδοκίες ότι η συμφωνία θα επαναφέρει τελικά μια αίσθηση σταθερότητας στις διατλαντικές σχέσεις.
Το ευρώ σημείωσε τη μεγαλύτερη πτώση των τελευταίων δύο μηνών έναντι του δολαρίου τη Δευτέρα, καταγράφοντας απώλειες άνω του 1%. Αυτό συνέβη μετά την εκτόξευση του κοινού νομίσματος σε σχεδόν τριετές υψηλό την περασμένη εβδομάδα, εν μέσω της προοπτικής μιας συμφωνίας με τις ΗΠΑ.
Η ΕΕ συμφώνησε το Σαββατοκύριακο να αποδεχθεί δασμούς 15% στις περισσότερες εξαγωγές της, ενώ ο μέσος δασμολογικός συντελεστής της ένωσης για τα αμερικανικά προϊόντα θα πρέπει να μειωθεί κάτω από το 1% μόλις τεθεί σε ισχύ η συμφωνία. Οι Βρυξέλλες δήλωσαν επίσης ότι θα αγοράσουν αμερικανικά ενεργειακά προϊόντα αξίας 750 δισεκατομμυρίων δολαρίων και θα επενδύσουν επιπλέον 600 δισεκατομμύρια δολάρια στις ΗΠΑ.
«Οι αρχές του ελεύθερου εμπορίου που στηρίζουν τη διατλαντική ευημερία από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου καταρρίπτονται συστηματικά», σχολίασε η Σουηδέζα Κάριν Κάρλσμπρο, μέλος της επιτροπής εμπορίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. «Ο κίνδυνος ευρωπαϊκής οικονομικής και πολιτικής περιθωριοποίησης αυξάνεται με κάθε παραχώρηση που γίνεται».
Γαλλογερμανικό μέτωπο
Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος αρχικά επαίνεσε τη συμφωνία λέγοντας ότι «πέτυχε» να αποφύγει μια εμπορική σύγκρουση και να επιτρέψει στην ΕΕ να διαφυλάξει τα συμφέροντά της, φάνηκε να είναι δυσαρεστημένος με τη συμφωνία.
«Η γερμανική οικονομία θα υποστεί σημαντική ζημία από αυτούς τους δασμούς», δήλωσε στους δημοσιογράφους τη Δευτέρα. «Είμαι σχεδόν βέβαιος ότι αυτό δεν θα περιοριστεί στη Γερμανία και την Ευρώπη. Θα δούμε επίσης τις συνέπειες αυτής της εμπορικής πολιτικής στην Αμερική».
Ο Γάλλος πρωθυπουργός Φρανσουά Μπαϊρού ήταν επίσης επικριτικός, γράφοντας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Είναι μια μαύρη μέρα όταν μια συμμαχία ελεύθερων λαών, ενωμένοι για να επιβεβαιώσουν τις αξίες τους και να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους, επιλέγει την υποταγή».
Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα
Αν και ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και η επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν συμφώνησαν την Κυριακή σε ένα αρχικό πλαίσιο, τίποτα δεν έχει ακόμα οριστικοποιηθεί. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι τώρα, οι δύο πλευρές θα επιδιώξουν να καταλήξουν σε μια μη νομικά δεσμευτική κοινή δήλωση έως την 1η Αυγούστου, η οποία θα επεκτείνει ορισμένα από τα στοιχεία που διαπραγματεύτηκαν το Σαββατοκύριακο.
Μόλις οριστικοποιηθεί η δήλωση, οι ΗΠΑ θα αρχίσουν να μειώνουν τους δασμούς τους σε συγκεκριμένους τομείς, ιδίως για τα αυτοκίνητα και τα ανταλλακτικά αυτοκινήτων, τα οποία επί του παρόντος αντιμετωπίζουν δασμό 27,5%.
Το περιεχόμενο και η νομική μορφή αυτού του εγγράφου δεν είναι σαφής, αλλά θα απαιτήσει την υποστήριξη τουλάχιστον μιας ειδικής πλειοψηφίας των χωρών της ΕΕ και ενδεχομένως του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Και βέβαια, δεν αποκλείεται να μπουν στο τραπέζι από πλευράς Βρυξελλών και κάποιες εξαιρέσεις.
Η φέτα και το λάδι
Μάλιστα, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης άφησε ανοικτό «παράθυρο» για διαπραγμάτευση σε προϊόντα ειδικού ενδιαφέροντος για την Ελλάδα, προκειμένου να εφαρμοστούν χαμηλότεροι δασμοί. Ο ίδιος, μιλώντας στη Βουλή, σημείωσε με νόημα πως «Η κυβέρνηση παρακολουθεί με προσοχή τις σχετικές διαβουλεύσεις και, στο βαθμό που θα το επιτρέψει το πλαίσιο της συμφωνίας, θα εξεταστούν δυνατότητες που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην καλύτερη αντιμετώπιση ζητημάτων που αφορούν προϊόντα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τη χώρα μας». Μεταξύ αυτών θα μπορούσε να είναι η φέτα, το ελαιόλαδο, αλλά και το κρασί. Ο Έλληνας ΥΠΕΘΟ τόνισε ότι: «μελετούμε σε βάθος τις λεπτομέρειες της συμφωνίας για τις οποίες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σήμερα το πρωί ενημέρωσε τους Μόνιμους Αντιπροσώπους στις Βρυξέλλες».
Μακρές διαπραγματεύσεις
Αξιωματούχος της ΕΕ δήλωσε στο Bloomberg, ότι η επίτευξη συναίνεσης επί του νομικού κειμένου θα μπορούσε να διαρκέσει πολύ. Πολλές εμπορικές συμφωνίες απαιτούν χρόνια διαπραγματεύσεων. Υπογράμμισε μάλιστα, ότι η ΕΕ δεν θα ξεκινήσει την εφαρμογή των όρων που συμφώνησε — όπως η μείωση των δασμών στα αμερικανικά προϊόντα — μέχρι να εγκριθεί αυτό το νομικό κείμενο, σύμφωνα με τον αξιωματούχο.
«Η συμφωνία εξαλείφει ορισμένους κινδύνους, αλλά δεν έχει πολλές λεπτομέρειες, οι οποίες θα πρέπει να συζητηθούν τις επόμενες εβδομάδες, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος νέας αστάθειας», αναφέρει σε σημείωμά του ο Όλιβερ Ρακάου, επικεφαλής οικονομολόγος για τη Γερμανία στην Oxford Economics. «Η αβεβαιότητα είναι πιθανό να παραμείνει υψηλή».
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ συμφώνησαν διμερώς να μειώσουν τους δασμούς σε μηδέν σε ορισμένα στρατηγικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των εξαρτημάτων αεροσκαφών, ορισμένων γενόσημων φαρμάκων, του εξοπλισμού ημιαγωγών και ορισμένων γεωργικών προϊόντων.
Σημείο τριβής τα μέταλλα
Ένα πιθανό σημείο τριβής στις διαπραγματεύσεις θα είναι οι εξαγωγές μετάλλων της ΕΕ, οι οποίες επί του παρόντος έχουν δασμολογικό συντελεστή 50%. Η ΕΕ πιέζει για μια ποσόστωση στα μέταλλα που θα μείωνε τους δασμούς σε έναν ορισμένο όγκο αγαθών, ενώ οτιδήποτε υπερβαίνει αυτόν τον συντελεστή θα πληρώνει τον συντελεστή 50%, σύμφωνα με τον αξιωματούχο της ΕΕ.
«Η αβεβαιότητα παραμένει σχετικά με όλες τις λεπτομέρειες που αφορούν την ευρωπαϊκή χαλυβουργία», δήλωσε ο Άξελ Έγκερτ, γενικός διευθυντής της Ευρωπαϊκής Ένωσης Χάλυβα.
Οι συζητήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη σχετικά με το εάν ορισμένα αγαθά, όπως το κρασί και τα οινοπνευματώδη ποτά, θα εξαιρεθούν από τον δασμολογικό συντελεστή 15%, δήλωσε ο αξιωματούχος της ΕΕ.
Η φιλόδοξη δέσμευση για την ενέργεια
Ένα άλλο πιθανό ζήτημα είναι η υπόσχεση της ΕΕ να αγοράσει αμερικανικές εισαγωγές ενέργειας αξίας 750 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε διάστημα τριών ετών, κάτι που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διασφάλισης της συμφωνίας. Ωστόσο, είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς, όχι μόνο το πώς η ΕΕ θα καταφέρει να επιτύχει τόσο φιλόδοξες ροές σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά και το πώς θα μπορέσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες να καλύψουν αυτή τη ζήτηση.
Οι συνολικές εισαγωγές ενέργειας από τις ΗΠΑ αντιπροσώπευαν λιγότερο από 80 δισεκατομμύρια δολάρια πέρυσι, πολύ χαμηλότερες από την υπόσχεση που έδωσε η φον ντερ Λάιεν στον Τραμπ. Οι συνολικές εξαγωγές ενέργειας των ΗΠΑ ήταν λίγο πάνω από 330 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024.
Η δέσμευση της ΕΕ να επενδύσει επιπλέον 600 δισεκατομμύρια δολάρια στις ΗΠΑ είναι εξίσου προβληματική. Η επένδυση είναι απλώς ένα σύνολο δεσμεύσεων από εταιρείες και όχι ένας δεσμευτικός στόχος, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν μπορεί να δεσμευτεί για έναν τέτοιο στόχο, δήλωσε ο αξιωματούχος της ΕΕ.
Η αβεβαιότητα από τον εμπορικό πόλεμο έχει επηρεάσει τις οικονομικές προβλέψεις της ΕΕ, με την Επιτροπή τον Μάιο να μειώνει τις προσδοκίες της για αύξηση του ΑΕΠ για το έτος στο 1,1%. Προέβλεψε ρυθμό 1,5% τον Νοέμβριο.
Παρά τις επικρίσεις, η επιτροπή, η οποία χειρίζεται εμπορικά θέματα για την ΕΕ, επιμένει ότι αυτή ήταν η μόνη πορεία δράσης.
«Αυτή είναι σαφώς η καλύτερη συμφωνία που θα μπορούσαμε να πετύχουμε υπό πολύ δύσκολες συνθήκες», δήλωσε στους δημοσιογράφους τη Δευτέρα ο Μάρος Σέφκοβιτς, επικεφαλής εμπορίου της ΕΕ. Και σίγουρα τίποτα δεν έχει τελείωσε ακόμα….
