Sotheby’s: Ιστορική επιστροφή κειμηλίων του Βούδα στην Ινδία

Μετά από έντονες αντιδράσεις, διπλωματική παρέμβαση και ηθικά διλήμματα, ο παγκόσμιος οίκος δημοπρασιών Sotheby’s επέστρεψε στην Ινδία ένα πραγματικό θησαυρό από 1.800 μαργαριτάρια, ρουμπίνια, ζαφείρια και περίτεχνα φύλλα χρυσού που συνδέονται με τα λείψανα του ίδιου του Βούδα.

Η προγραμματισμένη δημοπράτησή τους στο Χονγκ Κονγκ τον Μάιο ακυρώθηκε έπειτα από επίμονη παρέμβαση της ινδικής κυβέρνησης και την έντονη αντίδραση βουδιστών ηγετών και ιστορικών ανά τον κόσμο, αναφέρει το BBC .

Η πίεση στον οίκο Sotheby’s απέδωσε καρπούς

Η επιστροφή των κειμηλίων κατέστη δυνατή μετά από δίμηνες διαπραγματεύσεις μεταξύ του σημερινού κατόχου, του νέου αγοραστή – του ινδικού ομίλου Godrej Industries – και της ινδικής κυβέρνησης.

Σύμφωνα με το Sotheby’s, τα κειμήλια θα εκτίθενται μόνιμα σε δημόσιο χώρο στην Ινδία.

Ο πρωθυπουργός της χώρας Ναρέντρα Μόντι χαρακτήρισε την επιστροφή τους ως «στιγμή υπερηφάνειας και χαράς», υπογραμμίζοντας πως τα αντικείμενα αυτά επιστρέφουν «σπίτι» έπειτα από 127 χρόνια.

Από τη βρετανική κατοχή στον σύγχρονο πολιτιστικό διάλογο

Ανασκαφές του 1898 στο Πιπραγουά της βόρειας Ινδίας – κοντά στον τόπο γέννησης του Βούδα – από τον Βρετανό  Ουίλιαμ Κλάξτον Πέπε, αποκάλυψαν τα κειμήλια μέσα σε στούπα μαζί με οστά, που επιγραφές προσδιόρισαν ως λείψανα του Βούδα.

Μέρος των λειψάνων μεταφέρθηκε τότε στη Σιάμ, ενώ άλλα εκτέθηκαν στο Αυτοκρατορικό Μουσείο της Καλκούτας. Τα υπόλοιπα, κυρίως τα πολύτιμα κοσμήματα, πέρασαν σε ιδιωτική συλλογή στη Βρετανία, όπου παρέμειναν μακριά από τη δημόσια θέα για περισσότερο από έναν αιώνα.

Η ηθική διάσταση της ιδιοκτησίας και της αγοράς κειμηλίων

Η προοπτική δημοπράτησης τέτοιων ιερών αντικειμένων προκάλεσε σφοδρές ηθικές αντιδράσεις. Πολλοί ακαδημαϊκοί και βουδιστές ηγέτες εξέφρασαν τη θέση ότι δεν πρέπει να εμπορευματοποιούνται αντικείμενα που συνδέονται με ανθρώπινα λείψανα και θρησκευτικό συμβολισμό.

Ο ιστορικός τέχνης Νάμαν Αχούτζα δήλωσε στο BBC: «Είναι τα λείψανα του Βούδα ένα εμπόρευμα όπως ένα έργο τέχνης; Αν όχι, τότε ποιος έχει το ηθικό δικαίωμα να τα πουλήσει;»

Από την άλλη, ο Κρις Πέππε – δισέγγονος του αρχικού ανασκαφέα – υπερασπίστηκε τη διαδικασία ως τον «πιο δίκαιο και διαφανή» τρόπο μεταβίβασης, καθώς οι προσπάθειες δωρεάς αντιμετώπισαν εμπόδια.

Νίκη της πολιτιστικής συνείδησης

Με την επιστροφή των κειμηλίων, η Ινδία δεν κερδίζει μόνο αντικείμενα ανεκτίμητης αρχαιολογικής αξίας, αλλά και ένα σημαντικό ηθικό και πολιτιστικό προηγούμενο.

Όπως σημείωσε ο αντιπρόεδρος της Godrej, Πιρόισα Γκοντρέι, τα κοσμήματα αυτά «δεν είναι απλώς αντικείμενα τέχνης – είναι διαχρονικά σύμβολα ειρήνης, συμπόνιας και κοινής ανθρώπινης κληρονομιάς».

Η υπόθεση αυτή ανοίγει για άλλη μία φορά τον διάλογο γύρω από το ποιοι είναι οι πραγματικοί κάτοχοι της ιστορίας και ποιοι οι θεματοφύλακές της.