Καθώς οι καύσωνες αναγκάζουν τα σχολεία σε όλο τον κόσμο να κλείσουν και δυσκολεύουν τους μαθητές να σπουδάσουν κυβερνήσεις και αναπτυξιακές τράπεζες εφαρμόζουν προγράμματα πολλών εκατομμυρίων δολαρίων για την αντιμετώπιση της ακραίας ζέστη.
Η φύτευση δέντρων για σκιά, το βάψιμο στέγης με λευκό χρώμα και η αναβάθμιση ή η τοποθέτηση κλιματιστικών είναι μεταξύ των προγραμμάτων που σχεδιάζονται από τη Λατινική Αμερική έως την Ασία για την ψύξη των σχολείων.
Περισσότερα από 80.000 σχολεία σε 87 χώρες έχουν δεσμευτεί να κάνουν προσαρμογές που σχετίζονται με το κλίμα, όπως η φύτευση αυτοφυών ή ανθεκτικών στην ξηρασία δέντρων, σύμφωνα με την Unesco.
Το κύμα επενδύσεων, που υποστηρίζεται επίσης από φιλανθρωπικούς οργανισμούς, έρχεται μετά από μελέτες που δείχνουν ότι η κλιματική αλλαγή επηρεάζει άμεσα τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα και απειλεί να αντιστρέψει δεκαετίες ακαδημαϊκής προόδου, καθώς τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται πιο συχνά και έντονα. Η περασμένη χρονιά ήταν η πιο ζεστή που έχει καταγραφεί ποτέ.
Μια έκθεση της UNESCO και άλλων φορέων πέρυσι προειδοποίησε ότι τα παιδιά έχαναν έως και 1,5 έτος εκπαίδευσης κατά τη διάρκεια της σχολικής τους σταδιοδρομίας λόγω ακραίας ζέστης, ενώ οι καύσωνες έπλητταν επίσης τις βαθμολογίες των εξετάσεων.
«Η έκθεση στη ζέστη έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στα εκπαιδευτικά αποτελέσματα των παιδιών», δήλωσε στους Financial Times η Όντρεϊ Αζουλέι, γενική διευθύντρια της UNESCO.
Ο Αβινάε Περσόντ, ειδικός σύμβουλος του προέδρου της Διαμερικανικής Τράπεζας Ανάπτυξης, δήλωσε στους FT ότι η UNESCO σχεδιάζει να ξεκινήσει ένα νέο πρόγραμμα σχολείων «έτοιμων για θέρμανση» μέχρι τη σύνοδο κορυφής για το κλίμα COP30 στη Βραζιλία αργότερα φέτος, στο πλαίσιο ενός δανείου 100 εκατομμυρίων δολαρίων. Θα συνεργαστεί με την βραζιλιάνικη πολιτεία Para, μια από τις θερμότερες και πιο υγρές περιοχές της Λατινικής Αμερικής.
Το δάνειο θα χρηματοδοτήσει μέτρα όπως βαφές που αντανακλούν τον ήλιο, μονωμένες στέγες και ηλιακά συστήματα κλιματισμού, σε 55 σχολεία στην Para, στα οποία φοιτούν 24.000 μαθητές, είπε.
«Είμαστε πρόθυμοι να αναπτύξουμε και να εφαρμόσουμε αυτές τις πρακτικές, κλιμακούμενες και σχεδόν άμεσες λύσεις, επειδή η ακραία ζέστη επηρεάζει ολοένα και περισσότερο τα μαθησιακά αποτελέσματα και τις μελλοντικές επιλογές ζωής των παιδιών σε περιοχές και χώρες παγκοσμίως», πρόσθεσε.
Η Αθήνα παράδειγμα αστικής θερμικής νησίδας
Στην Αθήνα, όπου οι θερμοκρασίες μπορεί να ξεπεράσουν τους 40°C τους καλοκαιρινούς μήνες, τα σχολεία αποτελούν «υψηλής προτεραιότητας» όσον αφορά την αντιμετώπιση της ακραίας ζέστης, δήλωσε στους FT ο Νίκος Χρυσόγελος, ένας από τους αντιδημάρχους της πόλης.
Περίπου το 90% της Αθήνας καλύπτεται από τσιμέντο και άσφαλτο, υλικά που απορροφούν και αποθηκεύουν θερμότητα πριν την απελευθερώσουν. Αυτό συμβάλλει σε ένα φαινόμενο όπου οι αστικές περιοχές είναι θερμότερες από τις γύρω αγροτικές περιοχές – το λεγόμενο φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας – και αφήνει πολλούς μαθητές να αγωνίζονται σε ακραίες συνθήκες, πρόσθεσε ο Χρυσόγελος.
Υψηλές θερμοκρασίες σημειώνονται στην ελληνική πρωτεύουσα από την άνοιξη έως τον Οκτώβριο ή τον Νοέμβριο. Κατά τη διάρκεια πολύ θερμών περιόδων, τα σχολεία έχουν αναγκαστεί να κλείσουν, επειδή πολλά δεν διαθέτουν κλιματισμό. Τα τελευταία χρόνια, οι περίοδοι ακραίας ζέστης έχουν εκτοξευθεί στη μεσογειακή χώρα, η οποία θερμαίνεται ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Η Αθήνα έχει εφαρμόσει ένα πρόγραμμα, με την υποστήριξη του φιλανθρωπικού οργανισμού Bloomberg Philanthropies, όπου τα σχολεία και οι μικροί μαθητές τους μπόρεσαν να υποβάλουν πιθανά έργα για να λάβουν χρηματοδότηση για πρωτοβουλίες που επικεντρώνονται στο κλίμα. Αυτό περιλαμβάνει έργα αφιερωμένα στην αύξηση της φύτευσης.
Οι περιοχές με δέντρα ή άλλο πράσινο είναι πιο δροσερές λόγω ενός συνδυασμού σκιάς και εξατμισοδιαπνοής, όπου απελευθερώνονται υδρατμοί στον αέρα, γεγονός που παρέχει ένα ψυκτικό αποτέλεσμα.
Οξεία προβλήματα σε αναπτυσσόμενες περιοχές
Στην Ινδία, τα σχολεία στις αγροτικές περιοχές Οι περιοχές αναγκάζονται συχνά να κλείσουν λόγω έλλειψης ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας αυξάνεται στα ύψη κατά τη διάρκεια υψηλών θερμοκρασιών, δήλωσε ο Σαουράμπ Κουμάρ, αντιπρόεδρος για την Ινδία στην Παγκόσμια Ενεργειακή Συμμαχία για τους Ανθρώπους και τον Πλανήτη, η οποία συνιδρύθηκε από το Ταμείο Γης Bezos, το Ίδρυμα Rockefeller και το Ίδρυμα Ikea.
Λίγα σχολεία διαθέτουν κλιματισμό, εξαρτώμενα από ανεμιστήρες που απαιτούν ηλεκτρική ενέργεια, δήλωσε ο Kumar: «Φανταστείτε τους 45°C αν δεν υπάρχει ανεμιστήρας, η προσέλευση θα είναι πολύ, πολύ χαμηλή».
Έχουν αναπτυχθεί ηλιακά έργα για να παρέχουν μια τοπική πηγή ενέργειας για τις κοινότητες, πράγμα που σημαίνει ότι ορισμένα αγροτικά σχολεία μπόρεσαν να παραμείνουν ανοιχτά ακόμη και κατά τη διάρκεια περιόδων καύσωνα.
Σε άλλα μέρη, τα σχολεία σχεδιάζονται με γνώμονα τη θέρμανση. Στην Μπουρκίνα Φάσο, ο αρχιτέκτονας Φράνσις Κερέ ηγείται των προσπαθειών για τον σχεδιασμό σχολείων σε μια χώρα με ελάχιστη πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια και όπου οι θερμοκρασίες συνήθως ξεπερνούν τους 40°C.
Ο Κερέ, ο οποίος το 2022 έγινε ο πρώτος Αφρικανός που κέρδισε το βραβείο Πρίτζκερ, το αντίστοιχο του Νόμπελ στην αρχιτεκτονική, εισήγαγε τη χρήση τοπικών υλικών όπως ο πηλός, για να ελαχιστοποιήσει τα πιο ακριβά – και θερμοαπορροφητικά – υλικά όπως το σκυρόδεμα. Αυτά τα κτίρια έχουν ισχυρούς τοίχους και ελαφριές, υπερυψωμένες μεταλλικές στέγες που επιτρέπουν την είσοδο αέρα και δροσίζουν τη θερμοκρασία.
