«Καμπανάκι» και μάλιστα ηχηρό, χτύπησε χθες η Moody’s σχολιάζοντας το πακέτο φοροελαφρύνσεων που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός από την ΔΕΘ. Και αυτό δεν ήταν άλλο από το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας. Ο οίκος δεν μάσησε τα λόγια του: παρότι χαρακτηρίζει το πακέτο πιστωτικά θετικό, επισημαίνει ότι μένει ωστόσο να φανεί η αποτελεσματικότητά του όσον αφορά την αντιμετώπιση των δημογραφικών πιέσεων.
Η αμφισβήτηση εδράζεται όπως εξηγεί στο σημείωμά του, στους διαρθρωτικούς παράγοντες όπως οι ευκαιρίες στην αγορά εργασίας και το κόστος στέγασης που πιθανότατα θα συνεχίσουν να επιβαρύνουν τη δημιουργία οικογένειας. Εκεί δηλαδή που φιλοδοξούν να στοχεύσουν τα μέτρα.
Η πληθυσμιακή κατάρρευση συνδέεται άμεσα σύμφωνα με την Moody’s και με την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.
Πληθυσμιακή κατάρρευση
Η πληθυσμιακή κατάρρευση συνδέεται άμεσα σύμφωνα με την Moody’s και με την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. «Ο πληθυσμός», σημειώνει, «έχει μειωθεί από τις αρχές του 2010, αντανακλώντας ένα επίμονα χαμηλό ποσοστό γονιμότητας, σε 1,3 γεννήσεις ανά γυναίκα το 2023, και σημαντική μετανάστευση των πολιτών που εργάζονται κατά τη διάρκεια και μετά την κρίση του 2009-2018».
Μια δυναμική, η οποία όπως έσπευσε να συμπληρώσει θα περιορίσει την προσφορά εργασίας, θα επιβαρύνει την παραγωγή και θα αυξήσει τα φορολογικά έξοδα.
Χωρίς ένα συνεκτικό εθνικό σχέδιο, το δημογραφικό απειλεί να εξελιχθεί στον Νο. 1 κίνδυνο για τη χώρα. Λιγότεροι εργαζόμενοι σημαίνουν χαμηλότερη παραγωγικότητα, μειωμένα έσοδα για το κράτος και μεγαλύτερη πίεση στο ασφαλιστικό σύστημα. Σε βάθος χρόνου, η οικονομία μπορεί να χάσει την αναπτυξιακή της δυναμική, ανεξάρτητα από το πόσο καλά πηγαίνουν σήμερα τα spreads ή οι επενδύσεις.
Καμία φορολογική ελάφρυνση, όσο γενναία κι αν είναι, δεν αρκεί από μόνη της για να αναστρέψει τον χαμηλό αριθμό γεννήσεων ή να σταματήσει την φυγή νέων επιστημόνων στο εξωτερικό, το περιβόητο brain drain. Η απόφαση ενός ζευγαριού να κάνει παιδιά ή ενός νέου να μείνει στην Ελλάδα δεν εξαρτάται μόνο από το φορολογικό βάρος, αλλά από μια συνολική αίσθηση προοπτικής: σταθερή δουλειά, πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση και υγεία, στήριξη στη στέγη, σύγχρονο κράτος πρόνοιας.
Δεν αρκεί η δημοσιονομική πειθαρχία
Η Moody’s αναγνωρίζει τη βελτίωση, αλλά η μόνιμη αναβάθμιση της χώρας δεν θα έρθει μόνο από τη δημοσιονομική πειθαρχία. Θα κριθεί από την ικανότητα της Ελλάδας να απαντήσει στο δημογραφικό με γενναίες και μακροπρόθεσμες πρωτοβουλίες. Από πολιτικές που δεν θα περιορίζονται σε φορολογικά κίνητρα, αλλά θα διαμορφώνουν ένα περιβάλλον ασφάλειας και προοπτικής για τις νέες γενιές.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε καλό δρόμο και η Moody’s το πιστοποιεί. Το ερώτημα, όμως, είναι αν η χώρα θα αξιοποιήσει τη συγκυρία για να λύσει τα δύσκολα και διαχρονικά προβλήματα. Γιατί μόνο τότε η σημερινή πρόοδος θα αποκτήσει στέρεα χαρακτηριστικά με διάρκεια, και δεν θα αποδειχθεί μια πρόσκαιρη ανάσα.
