Πάνω από 3 στα 10 παιδιά της Gen Alpha δηλώνουν ότι θέλουν να γίνουν δημιουργοί περιεχομένου στα social media, ενώ μελέτες δείχνουν ότι περίπου το 32% των παιδιών μεταξύ 12–15 ετών ήδη αναφέρουν σαν το ιδανικό τους επάγγελμα το «YouTuber», όπως επισημαίνει η εταιρεία κυβερνοασφάλειας και ψηφιακής ιδιωτικότητας Kaspersky.
Για πολλά παιδιά, οι ψηφιακοί δημιουργοί αποτελούν πρότυπα, και η επιθυμία τους να ξεχωρίσουν στο διαδίκτυο εμφανίζεται ακόμα πριν την εφηβεία. Σε αυτή την περίπτωση, η συμμετοχή των γονέων κρίνεται απαραίτητη.
Όταν οι γονείς εμπλέκονται ενεργά, οι κίνδυνοι γίνονται ευκαιρίες μάθησης και τα παιδιά αποκτούν αυτοπεποίθηση να δημιουργούν online.
1. Να ρωτάτε και να ενδιαφέρεστε, όχι να επικρίνετε. Έτσι χτίζετε το δίχτυ ασφαλείας τους
Αν ένα παιδί πει «Θέλω να γίνω YouTuber», αυτό μπορεί να προκαλέσει ανησυχία στους γονείς. Ωστόσο, το ασφαλέστερο πρώτο βήμα δεν είναι να το σταματήσετε, αλλά να ανοίξετε διάλογο. Ρωτήστε το παιδί γιατί θέλει να έχει παρουσία στο διαδίκτυο και τι θέλει να μοιράζεται, και ενημερωθείτε για τα πιο πρόσφατα ενδιαφέροντά τους στο διαδίκτυο μέσω της έρευνάς μας. Μέσα από την προσέγγιση αυτή δείχνετε πρώτον ότι παίρνετε στα σοβαρά τα ενδιαφέροντά τους, χτίζοντας εμπιστοσύνη, ενώ ταυτόχρονα σας δίνεται η ευκαιρία να συζητήσετε για τη διαδικτυακή ασφάλεια.
Για να γίνει η συζήτηση πιο εύκολη και ενδιαφέρουσα, χρησιμοποιήστε υλικό κατάλληλο για την ηλικία τους. Για παράδειγμα, οι ειδικοί της Kaspersky έχουν δημιουργήσει το Kaspersky’s Cybersecurity Alphabet το οποίο εισάγει βασικές έννοιες κυβερνοασφάλειας με κατανοητή γλώσσα και έγχρωμες εικόνες, διευκολύνοντας τα παιδιά να καταλάβουν πώς να εντοπίζουν απάτες, να προστατεύουν τα δεδομένα τους και να παραμένουν ασφαλή ενώ εκφράζουν τη δημιουργικότητά τους online.
2. Δημιουργήστε λογαριασμούς μαζί
Αντί να παραδώσετε απλά στο παιδί το τηλέφωνο και να το αφήσετε να τα καταφέρει μόνο του, αφιερώστε χρόνο για να δημιουργήσετε λογαριασμούς μαζί. Είτε πρόκειται για YouTube, TikTok, Instagram ή άλλη πλατφόρμα, καθίστε δίπλα στο παιδί και περάστε τα βήματα μαζί. Βοηθήστε το παιδί να:
Eπιλέξει κατάλληλες ρυθμίσεις ιδιωτικότητας (π.χ. ποιος μπορεί να βλέπει δημοσιεύσεις, να σχολιάζει ή να στέλνει μηνύματα).
Απενεργοποιήσει την ετικέτα τοποθεσίας από προεπιλογή.
Χρησιμοποιεί ισχυρούς, μοναδικούς κωδικούς πρόσβασης.
Ενεργοποιήσει τον έλεγχο ταυτότητας δύο παραγόντων (2FA) για επιπλέον προστασία.
Αυτό όχι μόνο μειώνει την έκθεση σε κίνδυνο, αλλά παράλληλα μαθαίνει στο παιδί καλές συνήθειες στο διαδίκτυο από την αρχή.
3. Διδάξτε τους τι να μην μοιράζονται
Όταν τα παιδιά ανεβάζουν περιεχόμενο στο διαδίκτυο, συχνά θέλουν να μοιράζονται τα πάντα: πού βρίσκονται, τι κάνουν, με ποιον είναι. Ωστόσο, μέρος της πορείας προς τη διαδικτυακή ωρίμανση είναι να κατανοούν ότι όλες οι πληροφορίες ανήκουν στο κοινό. Δείξτε στο παιδί πότε το περιεχόμενο είναι διασκεδαστικό και ασφαλές και πότε μπορεί να είναι επικίνδυνο. Συνεπώς, δεν πρέπει να μοιράζονται προσωπικές πληροφορίες όπως διεύθυνση, σχολείο, πρόγραμμα ή μέρη που επισκέπτονται συχνά. Αυτές οι πληροφορίες μπορούν να κάνουν το παιδί ευάλωτο σε εντοπισμό, ειδικά όταν συνδυάζονται με φωτογραφίες, ετικέτες τοποθεσίας ή χρονικές σημάνσεις.
4. Κάνετε συχνά αναζήτηση στο Google το ψευδώνυμό τους
Όταν το παιδί χρησιμοποιεί ψευδώνυμο, πρέπει να παρακολουθείτε πόσο εμφανίζεται online. Ένας απλός τρόπος είναι να ψάξετε στο Google το όνομα χρήστη ή το handle τους και να δείτε τι εμφανίζεται. Υπάρχουν προσωπικές φωτογραφίες, ετικέτες τοποθεσίας ή σχόλια που αποκαλύπτουν περισσότερα από όσα πρέπει; Έχει κάποιος αντιγράψει το περιεχόμενό τους ή προσπαθήσει να τους μιμηθεί;
5. Προειδοποιήστε για απάτες συνεργασιών ή ύποπτες προσφορές
Καθώς οι νέοι influencers αποκτούν ορατότητα, μπορεί να αρχίσουν να λαμβάνουν μηνύματα από δήθεν brands ή λογαριασμούς που προσφέρουν δωρεάν προϊόντα, χορηγίες ή ευκαιρίες συνεργασίας. Για ένα παιδί, αυτό μπορεί να μοιάζει σαν όνειρο που γίνεται πραγματικότητα, αλλά σε πολλές περιπτώσεις πρόκειται για απάτη. Διδάξτε στο παιδί να αντιμετωπίζει κάθε απροσδόκητη προσφορά με προσοχή. Οι ψεύτικες «συνεργασίες» συχνά έρχονται μέσω προσωπικών μηνυμάτων ή email και μπορεί να περιλαμβάνουν συνδέσμους που οδηγούν σε phishing sites, σχεδιασμένα να κλέψουν στοιχεία σύνδεσης, προσωπικά δεδομένα ή ακόμα και τραπεζικές πληροφορίες. Ορισμένοι απατεώνες ζητούν επίσης «έξοδα αποστολής» για ψεύτικα δώρα ή προσπαθούν να πείσουν τα παιδιά να εγκαταστήσουν κακόβουλες εφαρμογές.
Βοηθήστε τα να εντοπίζουν τα προειδοποιητικά σημάδια, όπως: κακή γραμματική, πιεστικά μηνύματα («κάνε το τώρα!»), αιτήματα να δώσουν προσωπικά δεδομένα, ύποπτοι σύνδεσμοι ή ιστοσελίδες, μη επαληθευμένοι λογαριασμοί που προσποιούνται ότι είναι αληθινά brands.
Για τα μικρότερα παιδιά, οι γονείς πρέπει να αναλαμβάνουν όλες τις επαγγελματικές επικοινωνίες — όπως τα μηνύματα, τις προσφορές από brands και οποιαδήποτε αιτήματα συνεργασίας. Συζητήστε μαζί ποια brands είναι κατάλληλα για συνεργασία και εξηγήστε γιατί κάποιες προσφορές μπορεί να είναι επικίνδυνες.
6. Συζητήστε για τους αγνώστους στο διαδίκτυο
Καθώς αποκτά περισσότερους ακόλουθους, μπορεί να συναντήσει άτομα που προσπαθούν να το εκμεταλλευτούν. Δυστυχώς, η διαδικτυακή παρενόχληση αποτελεί πραγματική απειλή, ειδικά για νέους δημιουργούς που μοιράζονται λεπτομέρειες της ζωής τους. Εξηγήστε ότι δεν έχουν όλοι οι διαδικτυακοί «φίλοι» καλές προθέσεις. Οι groomers συχνά υποδύονται τους «κάλους φίλους» — λένε καλά λόγια, προσφέρουν βοήθεια ή προσποιούνται ότι έχουν κοινά ενδιαφέροντα. Με τον καιρό, μπορεί να ζητήσουν προσωπικές λεπτομέρειες, ιδιωτικές φωτογραφίες ή να προσπαθήσουν να μεταφέρουν τη συνομιλία σε λιγότερο ασφαλείς πλατφόρμες (όπως ιδιωτικά chat, video calls ή κρυπτογραφημένους messenger).
Μάθετε στο παιδί να αναγνωρίζει πότε κάτι είναι επικίνδυνο:
- Ένας άγνωστος που στέλνει μηνύματα συχνά ή πολύ προσωπικά.
- Κάποιος που επιμένει στη μυστικότητα («Μην το πεις στους γονείς σου»).
- Κάποιος που το πιέζει να μοιραστεί προσωπικά δεδομένα ή φωτογραφίες του.
- Συναισθηματικός χειρισμός — ενοχές, κολακεία ή απειλές.
- Το πιο σημαντικό είναι να καταλάβουν ότι μπορούν να σας πουν ό,τι συμβαίνει, χωρίς φόβο.
«Όταν ένα παιδί θέλει να γίνει influencer, αυτό είναι ο τρόπος του να εκφράσει την ταυτότητα και τη δημιουργικότητά του. Ως ενήλικες, ο ρόλος μας είναι να στηρίζουμε αυτήν τη φιλοδοξία, ενώ διασφαλίζουμε ότι κατανοούν τους ψηφιακούς κινδύνους που συνοδεύουν την παρουσία στο διαδίκτυο. Εργαλεία όπως το Kaspersky Safe Kids βοηθούν τους γονείς να παραμένουν σε εγρήγορση χωρίς να είναι παρεμβατικοί — προσφέροντας πληροφορίες για τη διαδικτυακή δραστηριότητα του παιδιού, διαχειριζόμενοι τον χρόνο οθόνης και ειδοποιώντας για πιθανούς κινδύνους. Όταν τα παιδιά έχουν στήριξη και μιλούν ανοιχτά με τους γονείς τους, μπορούμε να τα βοηθήσουμε να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο με ασφάλεια», δήλωσε η Anna Larkina, Privacy Expert στην Kaspersky.