Τραμπ: Πόσο αληθινό είναι πως έχει γίνει… πρόεδρος της Ευρώπης;

Σε μία πρόσφατη συνάντηση στο Οβάλ Γραφείο, ο Ντόναλντ Τραμπ υποστήριξε ότι οι ηγέτες της ΕΕ τον αποκαλούν «πρόεδρο της Ευρώπης».

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στις Βρυξέλλες, κάγχασαν ακούγοντάς το και έσπευσαν να τον διαψεύσουν, υποστηρίζοντας ότι κανείς δεν γνωρίζουν να έχει πει κάτι τέτοιο.

Η διάψευση, ωστόσο, δεν αλλάζει την ταπεινωτική εντύπωση που δημιουργεί ο ισχυρισμός του Τραμπ. Οτι, δηλαδή, οι ευρωπαίοι ηγέτες του προσφέρουν την καρέκλα στην κορυφή του τραπεζιού.

Από τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο, όταν ο Τραμπ αποκάλυψε ένα μήνυμα κειμένου στο οποίο ο γ.γ. του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε τον αποκάλεσε «μπαμπά», μέχρι την εμπορική συμφωνία ΕΕ – ΗΠΑ της Σκωτίας, με την οποία οι Ευρωπαίοι ενέδωσαν στις αξιώσεις της Ουάσινγκτον σε βαθμό που μοιάζει σαν παράδοση, φαίνεται ότι ο Τραμπ έχει δίκιο, γράφει το Politico.

Επιρροή χωρίς προηγούμενο

Ποτέ από την ίδρυση της ΕΕ δεν έχει ασκήσει πρόεδρος των ΗΠΑ τόσο άμεση επιρροή στα ευρωπαϊκά πράγματα. Και ποτέ οι ηγέτες των 27 χωρών της ΕΕ δεν φάνηκαν τόσο πρόθυμοι -έως απεγνωσμένοι- να παρουσιάσουν έναν πρόεδρο των ΗΠΑ ως μια αυθεντία που πρέπει να επαινεθεί, να παρακινηθεί, νατου  ασκηθεί πίεση, να τον φλερτάρει, αλλά ποτέ να αντιδικήσει ανοιχτά.

Σε ανεπίσημες ενημερώσεις, αξιωματούχοι της ΕΕ παρουσιάζουν τον σεβασμό τους προς τον Τραμπ ως ένα απαραίτητο τέχνασμα για να κρατήσουν ζωντανό το ενδιαφέρον του για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και το μέλλον της Ουκρανίας. Αλλά, όχι μόνον δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι μετά από αυτό οι ηγέτες της Ευρώπης προσπαθούν να επαναβεβαιώσουν την εξουσία τους.

Αντίθετα, οι ηγέτες της ΕΕ φαίνεται τώρα να προσφέρουν στον Τραμπ έναν ρόλο χωρίς καν να το έχει ζητήσει. Αυτό έγινε, για παράδειγμα, όταν οι ηγέτες που συναντήθηκαν με τον Τραμπ στην Ουάσινγκτον το καλοκαίρι για να τον παροτρύνει τον Τραμπ να ασκήσει πίεση στον Πούτιν του ζήτησαν επίσης να πείσει τον «φίλο» του, τον ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν, να άρει το βέτο στην τελική ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ, σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg.

Ο Τραμπ σήκωσε το τηλέφωνο. Και ενώ δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο Όρμπαν άλλαξε γνώμη για την Ουκρανία, το γεγονός ότι οι ηγέτες της ΕΕ ένιωσαν την ανάγκη να ζητήσουν από τον πρόεδρο των ΗΠΑ να λύσει μια από τις εσωτερικές τους διαφωνίες διασφάλισε περαιτέρω την ιδιότητά του ως de facto ευρωπαίου διαμεσολαβητή ισχύος.

«Μπορεί να μην γίνει ποτέ πρόεδρος της Ευρώπης, αλλά μπορεί να είναι ο νονός της», δήλωσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ στο Politico, προσθέτοντας:«Η κατάλληλη αναλογία είναι πιο εγκληματική. Έχουμε να κάνουμε με έναν αρχηγό της μαφίας που ασκεί εκβιαστική επιρροή στις επιχειρήσεις που ισχυρίζεται ότι προστατεύει».

«Φαινόμενο Βρυξελλών»

Δεν ανήκει στο μακρινό παρελθόν η εποχή κατά την οποία η ΕΕ μπορούσε δικαίως να αυτοαποκαλείται εμπορικός γίγαντας και «ρυθμιστική υπερδύναμη» ικανή να εμπνέει σεβασμό χάρη στην τεράστια καταναλωτική της αγορά και στη νομική της εμβέλεια.

Οι ηγέτες της ΕΕ καυχιόντουσαν για το «Φαινόμενο Βρυξελλών» επειδή τόσο η συμπεριφορά των εταιρειών όσο και των ξένων κυβερνήσεων προσαρμόζονταν στα ευρωπαϊκά νομικά πρότυπα, ακόμη και αν δεν ήταν μέλη της ένωσης.

Ένα σημάδι της αυτοπεποίθησης της ΕΕ ήταν η προθυμία της να αντιμετωπίσει τις μεγαλύτερες εταιρείες των ΗΠΑ, όπως έκανε το 2001, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπλόκαρε μια προγραμματισμένη εξαγορά της Honeywell από την General Electric έναντι 42 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αυτή ήταν η αρχή μιας δεκαετίας και πλέον δυναμικής πολιτικής ανταγωνισμού, με τους ισχυρούς αξιωματούχους της ΕΕ, όπως η πρώην σιδηρά κυρία της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας, Μαργκρέτε Βεστάγκερ,  παρουσιάζονται με μεγαλοπρέπεια μπροστά στον παγκόσμιο Τύπο και να προειδοποιούν πως θα πλήξουν τη Google για λόγους αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας ή θα αναγκάσουν την Apple να αποπληρώσει το αστρονομικό ποσό των 13 δισεκατομμυρίων ευρώ για τις φορολογικές της ρυθμίσεις στην Ιρλανδία.

Αλλαξαν τα πράγματα

Καμία σχέση δεν έχουν όλα αυτά με την πρόσφατη στάση της ΕΕ, όταν η Επιτροπή αναμενόταν να επιβάλει πρόστιμο στην Google για τις πρακτικές της στον τομέα της διαφήμισης μέσω μηχανών αναζήτησης. Η απόφαση αρχικά αναβλήθηκε κατόπιν αιτήματος του επιτρόπου Εμπορίου Μάρος Σέφκοβιτς, και στη συνέχεια δημοσιοποιήθηκε αθόρυβα μέσω δελτίου Τύπου και ενός επεξηγηματικού βίντεο το απόγευμα της Παρασκευής, στο οποίο δεν εμφανιζόταν η αρμόδια επίτροπος, Τερέζα Ριμπέρα. Αμεση ήταν η αντίδραση του Τραμο ο οποίος με ανάρτηση στο Truth Social διεμήνυσε στην ΕΕ ότι «η κυβέρνησή του ΔΕΝ θα επιτρέψει να ισχύσουν αυτές οι μεροληπτικές ενέργειες».)

Επιπλέον, είναι αρκετοί οι προσκείμενοι στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ του Ιουνίου που πλέον συζητώντας μεταξύ τους λέντε ότι ο Ντόναλντ Τραμπ είχε κάνει χάρη στην Ευρώπη αμφισβητώντας τη δέσμευσή του στη στρατιωτική συμμαχία. Μόνο με το ψυχρό φιλί του Τραμπ, λένε, αυτή η… Ωραία Κοιμωμένη ΕΕ θα «ξυπνούσε». Ούτε λίγο, ούτε πολύ, ορισμένοι είχαν ή καλλιεργούσαν την ψευδαίσθηση ότι μπορεί ο Τραμπ και να είχε κατά κάποιον τρόπο κατά νου τα συμφέροντα της Ευρώπης και απλώς μοίραζε «σκληρή αγάπη».

Η παραμικρή τέτοια εντύπωση διαλύθηκε μόλις λίγους μήνες αργότερα, όταν η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υπέγραψε την εμπορική συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ στο Τέρνμπερι της Σκωτίας.

Τα χαμόγελα των ηγετών του Λευκού Οίκου του Τραμπ, Στίβεν Μίλερ και Χάουαρντ Λάτνικ, στην επίσημη φωτογραφία υπογραφής, αποκάλυπταν πέρα για πέρα την απληστία της αμερικανικής κυρίαρχης πολιτικής: Ο Τραμπ είχε θέσει βάναυσους, ταπεινωτικούς όρους. Η Ευρώπη ουσιαστικά είχε παραδοθεί, σύμφωνα με την ανάλυση του Politico.

Τις πταίει;

Στην Ευρώπη τώρα αναζητούν ευθύνες. Φαίει εξ ολοκλήρου η Κομισιόν ή οι αρχηγοί των 27 αρχηγών των κρατών μελών της ΕΕ;

Ο συντάκτης της ανάλυσης υποστηρίζει ότι θα ήταν εύκολο να υποδειχθεί η επιτροπή, η οποία, άλλωστε, έχει αποκλειστική εντολή να διαπραγματεύεται εμπορικές συμφωνίες εκ μέρους όλων των χωρών της ΕΕ. Τις ημέρες που προηγήθηκαν του Turnberry, η φον ντερ Λάιεν και ο Σέφκοβιτς, θα μπορούσαν θεωρητικά να είχαν ακολουθήσει το παράδειγμα της Κίνας και να είχαν απαντήσει στην απειλή των ΗΠΑ για δασμούς 15% με δικούς τους δασμούς. Πράγματι, το εμπορικό οπλοστάσιο της ΕΕ είναι πλήρως εξοπλισμένο με τα μέσα για να το πράξει, κυρίως μέσω του Μέσου κατά του Καταναγκασμού που έχει σχεδιαστεί ακριβώς για τέτοιες καταστάσεις.

Αλλά, σύμφωνα με τον πρώην πρέσβη των ΗΠΑ στην ΕΕ, Αντοντι Γκάρντνερ, το να ρίχνουμε όλη την ευθύνη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν είναι δίκαιο.

Οι πραγματικοί αρχιτέκτονες του καλοκαιριού της ταπείνωσης της Ευρώπης είναι οι ηγέτες που έπεισαν την Κομισιόν να συμφωνήσει με τις απαιτήσεις του Τραμπ, όποιο και αν είναι το κόστος. «Αυτό που λέω είναι ότι τα κράτη μέλη έχουν δείξει έλλειψη αλληλεγγύης σε μια κρίσιμη στιγμή», δήλωσε ο Γκάρντνερ.

Οι συνέπειες αυτής της συλλογικής αποτυχίας, προειδοποιεί, μπορεί να αντηχούν για χρόνια, αν όχι δεκαετίες: «Το πρώτο μήνυμα εδώ είναι ότι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για τα μεγάλα εμπορικά μπλοκ να κερδίσουν την Ευρώπη είναι να χρησιμοποιήσουν ανελέητα την μόχλευση για να διχάσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το δεύτερο μήνυμα, το οποίο ίσως δεν ελήφθη πλήρως υπόψη: Τα κράτη μέλη μπορεί να αναρωτιούνται: Σε τι χρησιμεύει η ΕΕ αν δεν μπορεί να παράσχει ασπίδα στο εμπόριο;»

Οι λόγοι για τους οποίους οι ηγέτες της ΕΕ αποφάσισαν να υποχωρήσουν, αντί να πολεμήσουν, είναι προφανείς. Αποκαλύφθηκαν σε πρόσφατη ομιλία του Αντόνιο Κόστα, ο οποίος ως πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου συγκαλεί τους ηγέτες της ΕΕ στις συνόδους κορυφής. «Η κλιμάκωση των εντάσεων με έναν βασικό σύμμαχο σχετικά με τους δασμούς, ενώ τα ανατολικά μας σύνορα απειλούνται, θα ήταν ένα απερίσκεπτο ρίσκο», είπε συγκεκριμένα.

Και τώρα τι;

Μέσα σε όλα αυτά, αναδεικνύονται και κάποιες αχτίδες αισιοδοξίας, όπως το γεγονός ότι οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο μέσος Ευρωπαίος θέλει μια πιο σκληρή, πιο κυρίαρχη Ευρώπη και κατηγορεί τους ηγέτες και όχι «την ΕΕ» για την αποτυχία της να ανταποκριθεί ταχύτερα σε στόχους όπως μια «Ευρωπαϊκή Αμυντική Ένωση».

Ακόμη, οι σημερινοί ηγέτες της Ευρώπης (με λίγες εξαιρέσεις, όπως η Δανή Μέτε Φρέντερικσεν) μπορεί να είναι ενωμένοι στην αποδοχή του Τραμπ ως νονού της Ευρώπης. Υπάρχει όμως μια προσωπικότητα που μοιάζει με Κασσάνδρα και αρνείται να τους απαλλάξει από την ευθύνη που δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν μια πιο κυρίαρχη ΕΕ: ο πρώην ιταλός πρωθυπουργός και επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι. Ο συγγραφέας της έκθεση με την οποία έδειχνε πώς η Ευρώπη μπορεί να ανακάμψει βασιζόμενη στις δικές της δυνάμεις, υπενθυμίζει στους ηγέτες της ΕΕ ότι αυτοί ήταν που ζήτησαν την έκθεση την οποία τώρα αγνοούν.

«Για να αντιμετωπίσει τις σημερινές προκλήσεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να μεταμορφωθεί από θεατής — ή στην καλύτερη περίπτωση από δευτερεύων ηθοποιός — σε πρωταγωνιστή», είπε κατά τη διάρκεια ομιλίας του στο Ρίμινι της Ιταλίας τον προηγούμενο μήνα.