Φοροδιαφυγή: Η Ελλάδα μαθαίνει να κόβει αποδείξεις και να δηλώνει υπερωρίες

Ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα των τελευταίων χρόνων στη φορολογική πολιτική της χώρας είναι ότι η Ελλάδα αρχίζει να μαθαίνει να κόβει αποδείξεις. Η αλλαγή αυτή δεν ήρθε ξαφνικά, αφού είναι το αποτέλεσμα διαδοχικών ψηφιακών μεταρρυθμίσεων που μετασχηματίζουν αργά αλλά σταθερά το φορολογικό σύστημα της χώρας.

Η ταχεία είσοδος στην ψηφιακή εποχή, έχει οδηγήσει την Ελλάδα να μην είναι πια η χώρα όπου όλοι δηλώνουν ανάλογα με τη θέληση τους στην εφορία. Τα POS, τα ηλεκτρονικά τιμολόγια και η ψηφιακή κάρτα εργασίας αλλάζουν ριζικά την οικονομική καθημερινότητα, αναγκάζοντας όσους κινούνταν στο σκοτάδι της παραοικονομίας να αναγκαστούν να αλλάξουν πρακτικές. Το στοίχημα δεν είναι απλώς τεχνολογικό, καθώς για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, το «μαύρο» χρήμα μοιάζει να περιορίζεται σημαντικά.

Οι συναλλαγές στο φως

Όσο περνά ο καιρός, όλο και περισσότερες ταμειακές μηχανές συνδέονται με την ΑΑΔΕ. Τα POS και τα IRIS QR λειτουργούν πλέον ως ηλεκτρονικό ίχνος για κάθε αγορά. Το 2025 οι ηλεκτρονικές συναλλαγές αυξήθηκαν πάνω από 15%, ενώ το Υπουργείο Οικονομικών επισημαίνει ότι η διεύρυνση των ψηφιακών πληρωμών έχει ήδη συμβάλλει στη μείωση του “χαμένου” ΦΠΑ.

Οι επιχειρήσεις υποχρεώνονται να μεταδίδουν τα στοιχεία σε πραγματικό χρόνο, με τα έσοδα να διαβιβάζονται αυτόματα στο myDATA. Το φαινόμενο των “διπλών βιβλίων”, όπως έλεγαν παλιά, φθίνει θεαματικά.

Στην τελική ευθεία είναι και υποχρεωτική B2B ηλεκτρονική τιμολόγηση, που θα τεθεί σε ισχύ από τον Φεβρουάριο του 2026. Πρόκειται για το μεγάλο φίλτρο που θα «κλείσει» τον κύκλο της ψηφιακής ιχνηλασιμότητας. Ήδη, πριν καν τεθεί σε ισχύ, το κενό στην απόδοση του ΦΠΑ έχει μειωθεί στο 13,7%, από 25,4 % το 2018, μείωση που αποτελεί τη μεγαλύτερη στην ΕΕ, σύμφωνα με την Κομισιόν. Η Τράπεζα της Ελλάδος αποδίδει στην αυξημένη εισπραξιμότητα σημαντικό μέρος της υπεραπόδοσης των φορολογικών εσόδων και της βελτίωσης του πρωτογενούς ισοζυγίου.

Η εμπειρία άλλων χωρών είναι αποκαλυπτική. Η Ιταλία, που εφάρμοσε το μέτρο ήδη από το 2019, μείωσε τις απώλειες ΦΠΑ κατά σχεδόν 40%. Η Ρουμανία, με καθολική e-τιμολόγηση από φέτος, εκτιμά ότι θα ανακτήσει 2% του ΑΕΠ σε έσοδα ως το 2026.

Φρένο στη “μαύρη” εργασία

Από την άνοιξη του 2025, με την επέκταση της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας σε χονδρεμπόριο, ενέργεια και τις χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες, καθώς και τις διοικητικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες, οι έλεγχοι γίνονται σε πραγματικό χρόνο. Σύμφωνα με το Υπουργείο Εργασίας, οι δηλωμένες υπερωρίες αυξήθηκαν κατά 80 % σε σχέση με πέρυσι, ενώ στον τουρισμό η αύξηση το 903% στο πεντάμηνο.

Τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι τα ψηφιακά δίχτυα έχουν αυξήσει τις πληρωμένες ώρες υπερωρίας για τους εργαζόμενους και έχουν αναγκάσει πολλές επιχειρήσεις να δηλώσουν τα πραγματικά (ή κόντα στα πραγματικά) έσοδα τους. Προφανώς και αυτό σημαίνει οτι θα

πρέπει να μειωθεί το μισθολογικό κόστος, καθώς ο περιορισμός της φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής, θα πρέπει να συνοδεύεται με μείωση του βάρους που σηκώνουν οι επιχειρήσεις. Στις 3 Νοεμβρίου 2025 η εφαρμογή της κάρτας γίνεται υποχρεωτική για 1,85 εκατ. εργαζόμενους, ένα βήμα που φέρνει περισσότερη διαφάνεια, αλλά και νέα κόστη συμμόρφωσης για τις μικρές επιχειρήσεις.

Διαφάνειας και ανταγωνιστικότητα

Οι αυστηρότεροι έλεγχοι στην αγορά εξαιτίας των νέων ψηφιακών τεχνολογιών δημιουργούν ανησυχία σε πολλούς στην αγορά, για το αν μπορούν να αντιμετωπίσουν τα αυξημένα κόστη. Οι μεγάλες εταιρείες διαθέτουν ήδη υποδομές γεγονός που δεν θα φέρει μεγάλη αύξηση του κόστους. Αντίθετα, για τις μικρές επιχειρήσεις, ιδίως στην περιφέρεια, το κόστος αναβάθμισης αποτελεί μεγάλο πρόβλημα. Το κράτος επιχειρεί να απαντήσει με επιδοτήσεις για POS, φορολογικά κίνητρα για ψηφιακό εξοπλισμό και απλοποιημένες πλατφόρμες, όμως η ανισότητα αντιμετώπισης των αυξημένων αναγκών παραμένει.

Παρά τις δυσκολίες, το κέρδος είναι ξεκάθαρο, καθώς θα υπάρχει λιγότερος αθέμιτος ανταγωνισμός, σταθερότεροι όροι εργασίας, περισσότερη εμπιστοσύνη μεταξύ κράτους και πολιτών. Οι επιχειρήσεις που λειτουργούν νόμιμα βλέπουν για πρώτη φορά το κόστος της φοροδιαφυγής να μειώνεται και αυτό τους δημιουργεί προσδοκίες για το μέλλον τους.